Malarstwo, muzyka, teatr – nowe trendy

1. Malarstwo, muzyka, teatr – nowe trendy

2. ParsunyAleksy Michajłowicz (autor nieznany, lata 1670-te)A. Ordin-Naszczokin – naczelnik Poselskiego Prikazu (Min. Spraw Zagr.)

3. Karion Istomin, rękopiśmienna Księga znak miłości

4. Grafika (Zubow) Eliza Małek

5. Panorama SanktPetersburga Eliza Małek

6. NikitinIwan (Никитин Иван Никитич, ok. 1690-1742) • malarz, jeden z prekursorów malarstwa świeckiego w Rosji. Kształcił się najpierw pod kierunkiem holenderskiego malarza Korneliusza de Bruina, później (na życzenie  Piotra I) we Włoszech. Malował gł. portrety cara i jego rodziny. Pełnia talentu N. ujawniła się najdobitniej w płótnach Piotr na łożu śmierci (1725) oraz Portret hetmana (1720). Technikę N. wyróżnia umiejętne operowanie światłem i kolorem, wyczucie perspektywy, trafne komponowanie szczegółów na poziomie obrazu. Eliza Małek

7. Iwan Nikitin • Portret Anny Piotrówny (1716) • Nowa technika malarska Eliza Małek

8. Portret hetmana polnego, 1720Piotr I na łożu śmierci (1725) Eliza Małek

9. Anton Pawłowicz Łosienko (1737—1773) - ukr. sierota, syn kozaka, karierę zaczynał w Kapeli Nadwornej. Po mutacji zwolniony z obowiązków śpiewaka, kształci się w zakresie malarstwa u Argunowa, zauważony przez Szuwałowa, pierwszego prezydenta Akademii SP, który staje się jego mecenasem, kształci się dalej w Akademii, a następnie jako stypendysta w Paryżu. Maluje na zamówienie mecenasa. Sceny historyczne: Włodzimierz i Rognieda, Pożegnanie Hektora z Andromachą. Portrety (zob. dalej)

10. Portrety Szuwałowa (1760) i F. Wołkowa (1760)klasycyzm, akademizmportret paradny i prywatny, intymny

11. Borowikowski Władimir(Боровиковский Владимир Лукич, 1757-1825) • malarz portretujący mieszkanki szlacheckich dworków, marzycielskie, subtelne, ubrane w proste stroje, nierzadko na tle wiejskiego pejzażu. Do najciekawszych jego dzieł należy Portret sióstr Anny i Warwary Gagarin, muzykujących w parku, oraz Portret Marii Łopuchiny (1797). Malował również samą carycę Katarzynę (por. obraz Katarzyna II podczas przechadzki w Carskim Siole, 1794), od czasu do czasu sięgał po tematykę biblijną (np. Zwiastowanie). Na płótnach B. dominują pastelowe kolory i chłodne światło. Eliza Małek

12. Portret ŁopuchinyPortret Pawła I (1796) Eliza Małek

13. Katarzyna II w Carskim Siole (1794) Eliza Małek

14. Portret G. Dierżawina (1811) Eliza Małek

15. RokotowFiodor (Рокотов Фёдор Степанович, 1735?-1808) • malarz chłopskiego pochodzenia, świetny portrecista, autor wielu portretów samej  Katarzyny II (w tym jej portretu koronacyjnego). Jak nikt inny w tym czasie potrafił odgadnąć i przekazać tajniki życia wewnętrznego portretowanych postaci. Jego portrety owiane są mgiełką tajemniczości, uduchowienia; efekt taki uzyskiwał dzięki nakładaniu lekkimi muśnięciami pędzla półprzezroczystych warstw farby. Do najlepszych jego dzieł zalicza się Portret Wasilija Majkowa (1765-67) i Portret Aleksandry Strujskiej(1772) ze zbiorów Galerii Tretiakowskiej. Eliza Małek

16. F. Rokotow – paradny portret Katarzyny II z orderem św. Jerzego I stopnia (1770) Eliza Małek

17. Rokotow, Portret Strujskiej Eliza Małek

18. Akademia Sztuk Pięknych w Petersburgu, zał. w 1757, otwarta oficjalnie w 1764 jako Imperatorska ASP, pierwsza w Rosji szkoła wyższa kształcąca malarzy, rzeźbiarzy i architektów. Odegrała ogromną rolę w kształceniu młodych kadr, choć pod koniec XIX w. popadła w akademizm, przeciwko któremu buntowali się jej najlepsi wychowankowie. Absolwentami petersburskiej ASP byli również polscy malarze (m.in. H. Siemiradzki). Rozwiązana w 1918. W 1933 na jej miejscu powstała Wszechrosyjska Akademia Sztuk Pięknych, przemianowana w 1947 na Radziecką ASP. Od 1992 - Rosyjska ASP. 2014-09-12 Eliza Małek 18

19. Gmach Akademii SP (1764-1788) 2014-09-12 Eliza Małek 19

20. Portret P. Demidowa – znanego z dobroczynności (alegoryczny) Katarzyna II w świątyni Sprawiedliwości D. Lewicki (1735-1822) – Ukrainiec z pochodzenia, syn popa, zajmującego się grafiką, uczył się u Rastrellego, doskonały portrecista, pracował dla Katarzyny II Eliza Małek

21. Lewicki, Portret córki (1785) Eliza Małek

22. Balet • balet rosyjski, pierwsze przedstawienia baletowe pojawiły się w Rosji pod koniec XVII w. (W 1673 wystawiono w dworskim teatrze Aleksego Michajłowicza balet Orfeusz - SKiK.XVII. 2. 429) Przez cały wiek XVII i XVIII b. był własnością cara i ulubioną rozrywką arystokracji, która zachwycała się występami zagranicznych trup. Stopniowo kształcono jednak rodzimych artystów •  W1738 powstała, założona przez przez Francuza J. B. Landeta (na mocy ukazu Anny Joannowny), jedna z najstarszych szkół baletowych na świecie, pierwsza ros. szkoła tąńca, początkowo działała w pomieszczeniach Pałacu Zimowego (dzisiaj jest to • Akademia Baletu Rosyjskiego im. A. Ja. Waganowej (do 1991 Leningradzka szkoła choreograficzna). • W 2. poł. XIX w. Rosja stała się centrum baletowym Europy. Eliza Małek

23. muzyka cerkiewna, pojawiła się na Rusi wraz z chrześcijaństwem. Wzorem Bizancjum na Rusi kultywowano śpiew cerkiewny (bez akompaniamentu instrumentalnego, tak charakterystycznego dla muzyki kościelnej), jednogłosowy (tzw. znamiennyjraspiew), zapisywany początkowo za pomocą notacji kondakarnej. Z Bizancjum przejęto również wiele modeli melodycznych (tzw. raspiewów) i system ośmiu skal muzycznych (oktoechos). Z czasem wypracowano własny sposób notacji za pomocą znamion (kriuków). W m.c. słowo ma wyższy status niż melodia, ta ostatnia często pomaga w dotarciu do treści pieśni, akcentując najważniejsze słowa. Śpiew cerkiewny miał przypominać śpiew chórów anielskich, toteż uważano, iż powinien to być śpiew jednogłosowy wykonywany przez mężczyzn. Podstawowe gatunki m.c. to różnego typu hymny liturgiczne: sticherony, kontakiony, kanony itp. Pierwsze chóry śpiewaków cerkiewnych powstały w Kijowie w XI w. Od XIII w. głównym centrum m.c. na Rusi był Nowogród Wielki, w XV-XVI - Moskwa, choć trzon śpiewaków moskiewskich długo jeszcze stanowili nowogrodzianie. Eliza Małek

24. W w. XVII-XVIII w wyniku kontaktów z Zachodem (głównie poprzez Polskę) w ros. m.c. pojawiła się wielogłosowość (partiesnojepienije), łącząca fakturę homofoniczną z polifoniczną i stosująca bardziej ruchliwą melodykę. W ślad za nią pojawiły się nowe formy śpiewu cerkiewnego - koncerty na 8-24 głosy, w których przemiennie śpiewają soliści i chór. Pierwszym wybitnym i znanym z imienia kompozytorem takich koncertów był W. Titow (ok. 1650-1710). Jest on również autorem muzyki do Psałterza rymowanego Symeona Połockiego. Unowocześnienie sposobu zapisu melodii (przejście na zapis nutowy) i poziomu wykonawstwa w w. XVIII, wpływ gatunku opery na m.c. doprowadziły do rozkwitu koncertu cerkiewnego, który przekształcił się w znacznych rozmiarów kompozycję cykliczną, złożoną z 3 lub 4 ściśle powiązanych ze sobą ustępów. Partie solowe przypominały operowe ariosa lub arię lamento, partie chóralne (odpowiadające partiom koncertującym w operze) powierzano 1 lub 2 chórom. Najwybitniejszym twórcą religijnych koncertów tego typu był D. Bortnianski (1751-1825), autor 35 koncertów na 4-głosowy chór a cappella. W 1701 roku powstaje Nadworny Chór, którego obowiązkiem jest uświetnianie uroczystości religijno-państwowych, w 1763 przemianowany na Imperatorską Kapelę Nadworną, która wykonuje także muzykę świecką. Eliza Małek

25. Notacja kriukowa Eliza Małek

26. BortnianskiDmitrij(Бортнянский Дмитрий Степанович, 1751-1825) • kompozytor, z pochodzenia Ukrainiec, od 1759 r. śpiewał w carskiej Kapeli w Petersburgu, tam uczył się u Baltasara Galuppiego śpiewu i kompozycji, następnie został wysłany do Włoch dla pogłębienia studiów (1769-1779), w 1779 został dyrygentem Imperatorskiej Kapeli Nadwornej i nadwornym kompozytorem carewicza Pawła. (do jego obowiązków należała m.in. oprawa muz. uroczystości dworskich w Pawłowsku i Gatczynie). Wprowadził do muzyki ros. klasyczne formy europejskiej muzyki instrumentalnej (sonatę, kwartet, kwintet) i udoskonalił formę koncertu cerkiewnego na chór a cappella. Komponował gł. koncerty cerkiewne 4- i 2-głosowe, a także utwory kameralne i opery. Eliza Małek

27. Mały śpiewak i wielka caryca (Wielkanoc 1758 r.) • Mały śpiewak, zmęczony wielogodzinnymi próbami, zasnął podczas mszy. A miał śpiewać solową partię. Kiedy dyrygent dał znak, żeby odśpiewał soja solówkę, ze zdumieniem i zgrozą zauważył, że chłopiec (7-letni wówczas) słodko spi. • Elżbieta Piotrówna kazała śpiącego chłopca zanieść delikatnie do swoich komnat i wygodnie ułożyć do snu. A potem czuwała nad rozwojem jego talentu. • „Приказание исполнили тотчас – пишет Константин Ковалев. – А служба пошла своим чередом, закончившись под утро [...] Биографы будущего композитора впоследствии отметят: «Бортнянский проснулся и не верил глазам своим. Считая пробуждение продолжением сна, он долго не мог прийти в себя и своим детским страхом и смущением заставил смеяться свою милостивую покровительницу...»”Цит. по: К. Ковалев, Бортнянский....