Chương 2 Các mô hình kinh doanh

1. 2.1. Các mô hình kinh doanh 2.2. Mô hình B2C 2.3. Mô hình B2B 2.3. Các chiến lược kinh doanh trong mô hình B2B Chương 2Các mô hình kinh doanh

3. Hệ thống EC Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

4. m-mobile e-learning c-commerce e-government B2E 2001 1999 B2B 1995 B2C 1990s Electronic Commerce (EC)‏ Hệ thống đặt chỗ (du lịch)‏ Hệ thống mua bán chứng khoán Internet Kỹ thuật dùng để chuyển các loại tài liệu điện tử theo 1 lộ trình nhất định. Sau này dùng để chuyển các giao dịch tài chính và các loại giao dịch khác. Electronic Data Interchange (EDI)‏ Tiền được gửi đi theo 1 lộ trình điện tử từ công ty này sang công ty khác. 1970s Electronic Funds Transfer (EFT)‏ Lịch sử phát triển

5. 2.1. Các mô hình kinh doanh • Mô hình kinh doanh • Mô hình doanh thu

6. Mô hình kinh doanh (VD) • Siêu thị • Mua hàng hóa, bán lại hàng hóa cho người tiêu dùng • Tạo ra được lợi nhuận • Đài truyền hình • Cung cấp miễn phí các chương trình truyền hình cho người xem • Tồn tại thông qua mô hình quảng cáo và nội dung của chương trình phát sóng

7. Doanh thu Thị trường Sản phẩm Đối thủ Khách hàng Mô hình kinh doanh (ĐN) • EC cho phép tạo ra các mô hình kinh doanh mới (Business Model) • Là phương thức kinh doanh mà 1 công ty thông qua phương thức kinh doanh này tạo ra doanh thu để tồn tại • Là mô hình giải thích những hoạt động nhằm đem lại giá trị cho sản phẩm hay dịch vụ mà công ty cung cấp value-chain

8. Các mô hình kinh doanh • Người tiêu dùng • C2C (Consumer-To-Comsumer) Người tiêu dùng với người tiêu dùng • C2B (Consumer-To-Business) Người tiêu dùng với doanh nghiệp • C2G (Consumer-To-Government) Người tiêu dùng với chính phủ • Doanh nghiệp • B2C (Business-To-Consumer) Doanh nghiệp với người tiêu dùng • B2B (Business-To-Business) Doanh nghiệp với doanh nghiệp • B2G (Business-To-Government) Doanh nghiệp với chính phủ • B2E (Business-To-Employee) Doanh nghiệp với nhân viên • Chính phủ • G2C (Government-To-Consumer) Chính phủ với người tiêu dùng • G2B (Government-To-Business) Chính phủ với doanh nghiệp • G2G (Government-To-Government) Chính phủ với chính phủ

9. Mô hình doanh thu • Mô hình doanh thu (Revenue Model) • Làm thế nào mà một doanh nghiệp hay dự án EC có doanh thu ??? Bán hàng Quảng Cáo Thu phí …

10. 2.2. Mô hình B2C • B2C là loại hình giao dịch giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng qua các phương tiện điện tử: • Doanh nghiệp sử dụng các phương tiện điện tử để bán hàng hóa, dịch vụ tới người tiêu dùng (thiết lập website, hình thành cơ sở dữ liệu về hàng hoá, dịch vụ; tiến hành các quy trình tiếp thị, quảng cáo, phân phối trực tiếp tới người tiêu dùng) • Người tiêu dùng thông qua các phương tiện điện tử để lựa chọn, mặc cả, đặt hàng, thanh toán, nhận hàng. • Giao dịch B2C tuy chiếm tỷ trọng ít (khoảng 10%) trong TMĐT nhưng có sự phạm vi ảnh hưởng rộng • B2C đem lại lợi ích cho cả doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng: • Doanh nghiệp tiết kiệm nhiều chi phí bán hàng do không cần phòng trưng bày hay thuê người giới thiệu bán hàng, chi phí quản lý cũng giảm hơn • Người tiêu dùng sẽ cảm thấy thuận tiện vì không phải tới tận cửa hàng, có khả năng lựa chọn và so sánh nhiều mặt hàng cùng một lúc

11. 2.2. Mô hình B2C • Bán hàng • Quảng cáo • Thị trường việc làm • Phí định kỳ • Phí giao dịch • Đại lý du lịch • Dịch vụ tài chính, ngân hàng

12. Ebiz - Khoa CNTT - ĐH KHTN 10/2006 12

13. Ebiz - Khoa CNTT - ĐH KHTN 10/2006 13

14. Bán hàng • Hình thức mà 1 công ty có doanh thu từ việc bán hàng hóa/dịch vụ trên website của mình • Sử dụng danh mục hàng hóa • Hình ảnh, thông tin chi tiết, giá • Sản phẩm • Máy tính và hàng điện tử • Sách, nhạc và phim • Quần áo • Hoa và quà tặng • Hàng giảm giá

15. Quảng cáo • Thu phí vì cho phép các công ty khác để link, logo hay banner trên website của mình • Khó khăn • Không có chuẩn để thu phí • Số lần click chuột, số lượng người truy cập • Số lượng người dùng ít  không thu thập được tiểu sử của khách hàng (demographic info) • Địa chỉ, giới tính, mức thu nhập, nghề nghiệp, sở thích, tôn giáo… • Ví dụ • Web Portal • Báo điện tử • Classified Ad Nhóm 2: web portal

16. Web Portal • Điểm xuất phát để duyệt web • Gồm • Web Directory • Danh sách các “siêu liên kết” (hyperlinks)‏ • Search Engine • Tìm kiếm theo từ khóa • Trang kết quả có nhiều hyperlinks dẫn đến các trang khác • Thu phí quảng cáo • Các hyperlinks được xuất hiện theo 1 độ ưu tiên • Các chức năng khác • Thư điện tử miễn phí, dịch vụ lưu trữ tập tin, trò chơi, lịch làm việc, chat room, …

17. Báo điện tử

18. Classified Ad (rao vặt) • Phương thức • Tiếp cận thị trường mục tiêu • Thu phí quảng cáo cao • Quảng cáo đúng đối tượng • Ví dụ • Website quảng cáo việc làm • Monster.com, vietnamworks.com, tuyendung.com, …

19. Thị trường việc làm

20. Thị trường việc làm • Người tìm việc (job seeker) • Trả lời các mẫu quảng cáo tuyển nhân viên • Để lý lịch trên web và gửi thông điệp đến người tuyển dụng • Careerbuilder.com, mangvieclam.com • Người tuyển dụng (recruiter) • Quảng cáo tuyển nhân viên trên các portal, báo điện tử, hoặc ngay trên website của công ty • Tiến hành phỏng vấn và trắc nghiệm kiến thức trên web • Môi giới việc làm (job agency) • Sử dụng Web để công bố việc làm • Quảng cáo dịch vụ bằng email hay tại các trang web khác

21. Thị trường việc làm (điệp viên thông minh) • Điệp viên cho người tìm việc (careershop.com) • Người dùng tạo hồ sơ xin việc • Tìm kiếm công việc thích hợp trên các website hoặc CSDL dựa vào hồ sơ xin việc • Người tìm việc sẽ nhận được các tuyển dụng thông qua email • Điệp viên cho người tuyển dụng (resumix.yahoo.com) • Xem các đơn xin việc • Duyệt các lý lịch  xác định kỹ năng • Tìm ứng cử viên  ghép những kỹ năng nào đáp ứng được tiêu chuẩn công việc

22. Phí định kỳ • Khách hàng trả 1 khoảng tiền cố định theo tháng/năm để truy xuất thông tin • Sản phẩm là các tài liệu điện tử • Luận văn tiến sĩ, thạc sĩ • Tin tức, báo, tập san chuyên ngành • Công trình nghiên cứu • Khách hàng • Thư viện, trường học • Công ty, cá nhân

23. Phí định kỳ (Hình thức) • Cho xem 1 phần, phần còn lại phải là thành viên (báo) • Cho xem 1 phần, phần còn lại phải mua (tạp chí) • Cho xem các thông tin gần đây (30 ngày), yêu cầu đăng ký là thành viên • Đã là thành viên, nếu xem các tin cũ (5 năm trước) thì thu thêm 1 ít

24. Phí giao dịch • Công ty nhận được tiền hoa hồng dựa vào khối lượng giao dịch • Công ty môi giới, trung gian (intermediation)‏ • Ví dụ • Đại lý du lịch • Dịch vụ tài chính, ngân hàng • Môi giới mua bán cổ phần chứng khoán, cổ phiếu • Môi giới thế chấp, bất động sản, bảo hiểm

25. Đại lý du lịch Ebiz - Khoa CNTT - ĐH KHTN 10/2006 25

26. Đại lý du lịch • Tiền hoa hồng có được từ các hãng hàng không, khách sạn, những người cho thuê xe hơi, tàu đi biển • Trợ giúp khách hàng • Lập những chuyến du lịch • Mua và thuê với giá rẻ • Cung cấp những thông tin bổ ích • Lời khuyên khi đi du lịch • Hướng dẫn, bản đồ

27. Ebiz - Khoa CNTT - ĐH KHTN 10/2006 27

28. Ebiz - Khoa CNTT - ĐH KHTN 10/2006 28

29. Môi giới cổ phiếu Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

30. Dịch vụ tài chính, ngân hàng • Liên kết với các ngân hàng và cung cấp nhiều dịch vụ cho các tổ chức hoặc cá nhân • Thanh toán các hóa đơn • Kiểm tra tài khoản • Tìm các khoản vay nợ • Nhận tiền hoa hồng từ khách hàng

31. 2.3. Mô hình B2B • B2B là loại hình giao dịch qua các phương tiện điện tử giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp. • Theo Tổ chức Liên hợp quốc về Hợp tác và Phát triển kinh tế (UNCTAD), TMĐT B2B chiếm tỷ trọng lớn trong TMĐT (khoảng 90%). • Các giao dịch B2B chủ yếu được thực hiện trên các hệ thống ứng dụng TMĐT như mạng giá trị gia tăng (VAN); dây chuyền cung ứng hàng hoá, dịch vụ (SCM), các sàn giao dịch TMĐT… Các doanh nghiệp có thể chào hàng, tìm kiếm bạn hàng, đặt hàng, ký kết hợp đồng, thanh toán qua các hệ thống này. Ở một mức độ cao, các giao dịch này có thể diễn ra một cách tự động. • TMĐT B2B đem lại nhiều lợi ích thực tế cho doanh nghiệp, đặc biệt giúp giảm các chi phí về thu thập thông tin tìm hiểu thị trường, quảng cáo, tiếp thị, đàm phán, tăng các cơ hội kinh doanh,…

32. 2.3. Mô hình B2B • Đặc trưng • Loại giao dịch • Loại nguyên liệu kinh doanh • Chiều hướng kinh doanh • Hoạt động • Mua (purchase) • Hậu cần (logistic) • Hỗ trợ (support)

33. Loại giao dịch Spot buying Mua hàng hóa/dịch vụ đáp ứng nhu cầu đang cần Giá mua tự do tùy vào cung cầu Ví dụ: mua xăng dầu, đường, ngũ cốc… Systematic sourcing Mua dựa trên hợp đồng dài hạn Có thương thượng, đàm phán giữa bên mua và bên bán

34. Nguyên liệu Trực tiếp Nguyên liệu dùng để sản xuất ra sản phẩm  ảnh hưởng đến giá thành sản phẩm sau cùng Gián tiếp Dụng cụ văn phòng, bóng đèn… Máy móc, phần cứng, phần mềm máy tính  mua định kỳ  loại hàng hóa MRO (maintenance, repair and operating)

35. Chiều hướng Chiều dọc Mua bán chỉ trong 1 ngành nghề nào đó Ví dụ: chuyên mua bán xe hơi, thép, hóa chất... Chiều ngang Tập trung vào một dịch vụ hay sản phẩm nào đó được dùng trong mọi lĩnh vực, ngành nghề Ví dụ: du lịch, dụng cụ văn phòng, máy tính...

36. Ví dụ Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

37. Mua (purchase) Nhận diện và đánh giá người bán Chọn sản phẩm Đặt hàng Giải quyết các vấn đề phát sinh sau khi nhận hàng Giao hàng chậm Sai số lượng Không đúng hàng Hàng bị lỗi

38. Hậu cần (logistic) Là làm sao để “cung cấp đúng hàng hóa, đúng số lượng, đúng địa điểm và đúng thời điểm” Gồm các hoạt động Tiếp nhận hàng Bốc xếp hàng hóa vào kho Kiểm kê hàng tồn kho Lập lịch và điều kiển phương tiện vận chuyển Vận chuyển hàng

39. Hỗ trợ (support) Tài chính và quản lý Thực hiện thanh toán Xử lý tiền nhận từ khách hàng Lên kế hoạch vốn cho các chi phí Dự thảo ngân sách để nguồn vốn luôn có sẳn Nguồn nhân lực Thuê, đào tạo và đánh giá nhân viên Phát triển công nghệ Tùy thuộc vào từng doanh nghiệp Công bố kết quả nghiên cứu, liên kết với các nguồn và dịch vụ nghiên cứu khác

40. 2.4. Các chiến lược kinh doanh trong B2B Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

41. 1. Sell-side Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

42. Sell-side (tt) Đặc trưng Một người bán và nhiều người mua Người mua lẻ/sỉ có thể sử dụng chung giao diện hoặc sử dụng các giao diện khác nhau Có các hình thức Bán hàng thông qua e-catalogs Bán hàng qua đấu giá (forward auction) Bán hàng bằng những hợp đồng dài hạn có thương lượng Giá, số lượng, hình thức thanh toán, vận chuyển và các điều khoản về chất lượng

43. Bán hàng qua catalogs Trực tiếp Doanh nghiệp sử dụng Internet để bán trực tiếp từ các danh mục hàng hóa Dell, Microsoft, Cisco Trung gian Doanh nghiệp dùng kênh trung gian để phân phối sản phẩm Người phân phối mua sản phẩm từ nhiều người bán, đưa sản phẩm vào catalog Amazon, Wal-Mart

44. Bán hàng qua đấu giá Trực tiếp Các doanh nghiệp lớn xây dựng các sàn đấu giá cho riêng mình Dell, General Motors Trung gian Vì chi phí xây dựng đấu giá khá lớn, các doanh nghiệp thường rao bán sản phẩm trên các sàn đấu giá trung gian eBay, asset-auctions.com

45. Các loại hình giao dịch Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

46. 2. Buy-side Đặc trưng Một người mua và nhiều người bán Người mua đưa các yêu cầu cần mua và mời chào người bán Hình thức Ra giá hay bỏ thầu (reverse auction) Mua trực tiếp từ nhà sản xuất, nhà bán sỉ/lẻ Mua từ các nhà phân phối trung gian Mua từ các sàn đấu giá Tham gia mua theo nhóm (group-purchasing)

47. Mua theo nhóm Đặc trưng Các doanh nghiệp nhỏ đặt mua số lượng lớn hàng hóa từ nhà sản xuất để được giảm giá Các doanh nghiệp có thể tìm nhóm ở buyerzone.com hay higpa.com

48. Các loại hình giao dịch Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.

49. 3. Exchange Đặc trưng Nhiều người mua và nhiều người bán Ngoài ra còn hỗ trợ các hoạt động Phân phối tin tức Cung cấp các nghiên cứu Thanh toán và hậu cần Có nhiều tên gọi E-marketplace Trading Exchange, Exchange hub B2B Portal

50. Exchange (tt) Source: Electronic Commerce 2006, Efaim Turban.