Bitki Besleme ve Gübreleme

1. Bitki Besleme ve Gübreleme

2. Besin ve besleme • Canlıların hücresel bileşenlerinin yapımı ve enerji kaynağı olarak kullanılmak üzere, gerek duyduğu kimyasal maddelere "besin" denir • Büyüme ve metabolizma (enerji sağlayıcı) için gerek duyulan besinlerin canlıya sağlanmasına ise “beslenme” • Bitki besinleri bazı kimyasal elementlerden oluşur. Dolayısiyle yeşil bitkilerce gerek duyulan besinler, proteinler ve yağlar gibi organik besinlere gerek duyan hayvanlardan farklı olarak inorganik niteliklidir.

3. Bitki besin elementi • Bir kimyasal elementin bitki besini sayılabilmesi için aşağıdaki ölçülere uyması gerekir. Bunlar; - Bulunmadığı veya noksan olduğu durumda bitki normal yaşam döngüsünü tamamlayamıyorsa; - Gerekli bir bitki besininin yerini ve işlevini başka bir kimyasal element üstlenemiyorsa ve - Beslenme ile ilişkisi dolaylı değil doğrudan ise. Toprak ya da bitki gelişme ortamında bazı kimyasal, fiziksel veya biyolojik koşulların düzeltilmesi sonucu, beslenmeyi iyileştirerek dolaylı etki gösteren elementler, bitki besini olarak kabul edilmezler.

4. Bitki Besin Elementlerinin Kaynakları • Toprak çözeltisindeki bitki besin elementleri; • İyonik formdadırlar • Düşük konsantrasyonlarda bulunurlar • Yüksek düzeyde tamponlanmışlardır • Toprak çözeltisine katkıda bulunan faktörler: • Organik madde ve kil üzerindeki değişim yerleri • Organik maddenin ayrışması • Toprak mineralleri ve kayaların parçalanıp ayrışması • Atmosfer ve yağış • Organikve inorganikeklenmeler

5. Besin Elementlerinin Köklere taşınmasıi • Kütle akışı • Diffuzyon (geçişme) • Kök kesişmesi

6. Kütle akışı – çözünmüş elementler köklere doğru akmakta olan su ile köklere taşınırlar kök Ca2+ NO3- NO3- Ca2+

7. Difüzyon – besin elementleri toprak çözeltisindeki yüksek konsantrasyondan bitki kökündeki daha düşük konsantrasyona doğru hareket eder; • Bu yolla NO3-1 cm, K+ 0.2 cm ve H2PO4- 0.02 cm difüze olur kök NO3- NO3- NO3- NO3- NO3- NO3-

8. Kök kesişmesi – kökler besin elementlerini toprak yüzeyleri veya toprak çözeltisindeki besin elementlerine fiziksel olarak temas etmek suretiyle alırlar; - Kök teması toprak hacminin yaklaşık % 1 i kadardır - Mycorizal enfeksiyon toprak-kök temasını artırır. Kök ucu H2PO4- Mn2+ H2PO4- Zn2+ Zn2+ H2PO4- mycorrhizae

9. Bitkiler tarafından iyon absorbsiyonu (emilimi): • Pasif (edilgen) alım • Basit difüzyon– küçük polar olamayan moleküller (O2, CO2) • Facilitated diffusion – küçük polar türler (H2O, iyonlar, amino asitler) • Taşıyıcı proteinler • İhtiyaç duyulan enerji bitiler tarafından değil, elektriksel/kimyasal eğimden elde edilir • Aktif (etken) alım • Büyük yüksek değerlikli moleküller (şekerler, fosfat/iyonlar, DNA, proteinleri, vs.) • Konsantrasyon eğilimi karşı iyonları taşımak için enerji harçayan seçici geçirgen zarlar gereklidir

10. Bitki Besinleri • Makro besin elementleri • yapısal: C, O, H • birincil: N, P, K • ikincil: Ca, Mg, S • Mikro besin elementleri • B, Mn, Zn • Cu, Fe, Mo, Cl, Ni,Si, Se,Cs Na,…..

11. Makro besinler – Yapısal

12. Makro besinler-Birincil

13. Azot • Bitkiler tarafından NO3-ve NH4+olarak alınır • NO3-toprakta hareketlidir • kolay bir şekilde yıkanır • NH4+toprakta katyon değişimine katılır • Çoğu N organik formdadır • Birçok şekil değiştirme sürecine konu olur.

16. Fosfor • Kökler tarafından H2PO4-veya HPO42- olarak alınır • Genel olarak toprakta hareketli değildir • (yüksek toprak test koşulları hariç) • Bitkiler fosforu kök kesişmesiyle alır • En elverişli olduğu pH aralığı 5.5-7.2 dir • Organikve inorganik formları arasında döngü vardır

19. Potasyum • Orta derecede hareketlidir • Bitki köklerine esas olarak difüzyon ile taşınır • Doğal olarak toprak minerallerinin parçalanıp-ayrışmasından kaynaklanır

21. Makro besinler – İkincil

22. Kalsiyum • Toprakta hareketlidir, • Köke kütle akışı ile taşınır • Özellikle kumlu topraklarda yıkanır • Kurak topraklarda yeterince taşınamadığı için eksiklik varmış gibi görünür • Katyon değişimine katılır • Düşük pH lı topraklarda düşük Ca muhtemeldir.

23. Magnezyum • Kütle akışı ve difüzyon yoluyla taşınır. • Ca dan fazla yıkanır • Katyon değişimine katılır • Düşük pH larda eksikliği görülür

25. Kükürt • Toprakta hareketlidir • Kütle akışı ve difüzyonla taşınır • Elverişliliği org madde miktarına bağımlıdır

26. SULFUR

27. Mikro besin elementleri • Bitkilerde daha az bulunan ve dolayısyla bitkiler tarafından az miktarda tüketilen besin elementleridir. • Bitkideki miktarları 1000 ppm den azdır. • Bu elementler; Fe, Mn, Cu, Zn, B, Mo Cl, Ni dur. • Klorofil sentezinde, indirgenme ve yükseltgenme reaksiyonlarında, pH nın ayarlanmasında, fotokimyasal reaksiyonlarda, azot fiksasyonunda ve enzim aktivatörü olarak kullanılırlar. • Hepsinin temel kaynağı toprak mineralleri ve kısmen organik maddedir.

33. Toprak verimliliğinin belirlenmesi ve korunması

34. Verimliliğin belirlenmesi • Topraklar, bitkilere besin sağlama yeteneği yönünden büyük ayrıcalıklar gösterirler. • Bu nedenle toprak verimliliğinin (toprağın besin sağlama gücü veya kapasitesinin) belirlenmesi, gübreleme yoluyla toprağa ek besin sağlanıp sağlanmayacağı, sağlanacaksa hangi bitki besininden ne kadar, ne zaman, hangi formda ve hangi yöntemle uygulanacağı belirlenmelidir.

35. Verimliliği belirleme teknikleri • Bitkilerde beslenme bozukluklarının gözlenmesi • Bitki analizleri • Toprak testleri • Biyolojik yöntemler

36. Toprak testleri • Toprak testlerindeki temel ilke, bu fraksiyonlarda bulunan bitkiye elverişli besin elementlerinin tamamını veya bir bölümünü çözmek ve çözünmüş besin elementlerinin konsantrasyonlarını kimyasal olarak analiz etmek temeline dayanır. • Toprak testleri çabuk, kolay, ucuz olmasına karşın; bitki kök etkileri, besin elementlerinin topraktaki etkileşimleri ve iklimsel etkileri analiz sonuçlarına yansıtmaz.

37. Toprak testlerinin yorumlanması Çok yüksek <5 Yüksek 5-30 Optimum 30-60 Düşük 60-90 Çok düşük >90 Üründeki artış ihtimali,% Toprak test sonucu Besinlerin toprak ve gübreden sağlanma nispeti Toprak Güb.* Toprak Toprak Gübre Toprak Gübre Gübre Toprak Topraktan alınabilecek besinler Gerekli besinler

38. Toprak verimliği için örnekleme • Amaç: Topraklarda bulunan bitki besin maddeleri miktarlarını belirleyerek o toprakta yetiştirilecek bitkilerin isteği olan gübre cins ve miktarını ortaya koymaktır. • Hedef toprak derinliği bitki kök bölgesidir. Yetiştirilecek veya yetişmekte olan bitkinin etkili kök derinliğini temsil edecek bir derinlik örneklenmelidir. • Gözlenebilir farklılığı olan alanlar ayrıca örneklenmelidir. • En uygun örnek alma zamanı bitkinin ekim yada taban gübresi uygulama zamanından1,5-2 ay önceki zamandır. • Derinlik örneklemesi için burgu yüzey örneklemesi için kürek uygun örnekleme araçlarıdır. Hızlı örnekleme aparatları haricinde özel bir ekipmanı yoktur. • Alınan her örnek doğru bir şekilde etiketlenmeli, örnekleme alanı tanımlanmalıdır.

39. Gübre Çeşitleri • Mineral gübreler İnorganik kaynaklı gübrelerdir. İçerdikleri besin elementi cins ve sayısına göre değişik şekillerde gruplandırılabilirler. Bu tür gübreler tek besinli olabildikleri gibi birçok besin elementini içerecek şekilde katı veya sıvı formda üretilebilir. Genel olarak besin elementi içerikleri organik gübrelere göre oldukça yüksektir. Topraktaki besin elementi açığını kapatmak için daha çok tercih edilirler. Bununla birlikte, herbiri birtakım kimyasal formlar olduğu için toprağın özelliklerine ve çevreye etkilerinin dikkate alınması gerekir.

40. Organik gübreler • Bitkisel veya hayvansal kökenli bazı organik doku ve atıkların (Ahır gübresi, yeşil gübre, çöp kanalizasyon atıkları, kompostlar v.s.) birtakım parçalanma ve ayrışmaya uğramasyla oluşurlar. • Bu gübreler su ve karbon bileşikleri yönünden zengin, fakat çoğunlukla, mineral gübrelere göre, bitki besin elementlerince daha yoksuldurlar. Ayrıca organik gübrelerin besin elementleri kapsamları, gübrenin kaynağı ve su içeriğine bağlı olarak, çok geniş sınırlar arasında değişir. • Organik gübrelerin bir başka özelliği de, içerdikleri bitki besinlerinin bir bölümünün organik formda olması nedeniyle, elverişliliklerinin organik madde mineralizasyonuna bağlı olmasıdır. • Organik gübreler bitkilere besin sağlama özelliklerinden çok toprağın kimyasal, fiziksel ve mikrobiyolojik özelliklerini düzeltici maddeler olarak kullanılırlar.

41. Gübreleme • Bitkinin normal gelişmesi için ihtiyaç duyduğu, fakat toprak tarafından istenen oran ve hızda sağlanamadığı için dışarıdan toprağa uygulanan doğal veya yapay maddelere gübre, bu maddelerin toprağa veya bitkiye uygulanmasına ise gübreleme denir. • Gübrelerin; • ne zaman, • nasıl ve • ne kadar uygulanacağı belirlemek için; -Toprak etkenleri, - İklim etkenleri, - Bitki etkenleri ve - Gübre ile toprağa uygulanan bitki besini ya da besinlerinin özelliklerinin dikkate alınması zorunludur.

42. Gübreleme Gübrelemede dikkat edilecek hususlar • Bitkisel faktörler(bitki çeşidi, gel. Dönemi..) • Toprak faktörleri(fiziks3el ve kimyasal öz, besin elementi durumu, fiksasyon ..) • Gübrenin özellikleri (hareketi, fizyolojik k., toksisite, kalıcı etkisi, tuz etkisi)

43. Gübreleme yöntemleri • Serpme • Banda uygulama • Sıra üzerine • Yaprak gübrelemesi • Fertigation