1 / 42

Bilimsel bilgi

Bilimsel bilgi. Prof Dr Süheyla Ünal. Bilgi nedir?. Bildiğimiz şey. Bildiğimizi sandığımız şey. Bilgi nedir?. bir gerçeğin veya durumun deneyimiyle kazanılan farkındalık veya aşinalık belli bir alanda veya toplamda bilinen gerçekler ve malumat

tania
Download Presentation

Bilimsel bilgi

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. Bilimsel bilgi Prof Dr Süheyla Ünal

  2. Bilgi nedir?

  3. Bildiğimiz şey

  4. Bildiğimizi sandığımız şey

  5. Bilgi nedir? • bir gerçeğin veya durumun deneyimiyle kazanılan farkındalık veya aşinalık • belli bir alanda veya toplamda bilinen gerçekler ve malumat • kişinin sorun çözmede ihtiyaç duyduğu uzmanlık ve yetenekler

  6. Bilgi • Öğrenme, gözlem ve araştırma yoluyla elde edinilen • İnsan zekası sonucu ortaya çıkan zihinsel ürün • Nesne ve olaylara yüklemler vererek varılan yargı (Sencer, 1981)

  7. Niye bilmek isteriz

  8. Niye bilmek isteriz? • Evreni kavramak • Kendimiz ile dış dünya arasındaki mesafeyi yok etmek • Tanıdıklık duygusuyla yaşamak • Yaşama anlam katmak • Merak duygumuzu gidermek

  9. Niye bilmek isteriz? • Yaşamımızı sürdürebilmek • Belirsizliği gidermek • Korkularımızı yenmek • Çevreyi ve olayları denetim altına almak • Sorun çözmek

  10. Sorun • “Bireyi fiziksel ya da düşünsel yönden rahatsız eden, kararsızlık ve birden çok çözüm yolu olasılığı görünen her durum”

  11. Niye bilmek isteriz? “ Bilgi güç demektir”. F. Bacon

  12. “Tüm canlılar gibi insanın da yaşamını sürdürmesi öncelikle doğal çevresiyle uyum kurmasına bağlı olmuştur. Ne var ki, insan uyum kurmakla kalmamıştır; düşünme, iletişim kurma ve araç yapma gücüyle doğaya egemen olma sürecine girmiştir.” Cemal Yıldırım

  13. Neyi bilmek isteriz?

  14. Akla gelebilecek herşeyi

  15. Nasıl biliriz?

  16. Nasıl biliriz? • Bilimsel bilgi (Akıl yolu ile sebep-sonuç ilişkisi) • Sanatsal bilgi (Duyuların kullanımı) • Sezgisel bilgi (Bilimsel bilgi ile sanatsal bilgi arasında bağ kurar)

  17. Akıl • Duyu organlarımız aracılığıyla gelen sayısız uyaranı, karmakarışık bir durumdan kurtarıp düzene koymak • Nesneleri ve olayları birbiriyle karşılaştırmak, bunların birbirine uyan ve uymayan yönlerini bulmak ve aralarındaki benzerliklere veya farklara göre onları sınıflandırmak

  18. Bilmenin düzeyleri Düşük Fikirbirliği düzeyi Yüksek Yüksek Belirginlik düzeyi Düşük Kaotik Komplike Basit

  19. Bilmenin düzeyleri • Farkında olma • Anımsama / Çağrıştırma / Hatırlama • Tanıma • Yorumlama • Açıklayabilir olma • Kanıtlayabilir olma • Hakkında konuşabilme • Yerine getirebilir/yapabilir olma

  20. Bilgi döngüsü Sor Yanıtla Bil Yap

  21. Bilginin içselleştirilmesi Nonaka: Bilgi spirali dışsallaştırma sosyalizasyon kombinasyon İçselleştirme 21

  22. Bilme yolları • Gelenekler (önceki uygulamalar, kültür) • Otorite (anne, baba, öğretmen, din, medya vs) • Bireysel deneyimler • Ortak duyu, gündelik bilgi • Bilim • “sorun çözmek için izlenen düzenli yol”

  23. Ortak duyu- Gündelik bilgi • Duyu organları aracılığıyla dış dünyanın açıklanma biçimi • Sıradan deneyimde karşılaşılan nesneler ve bunların ilişkileri hakkında genellemeler • Düzenli ve tekrar eden olgular gündelik bilginin hammaddesini oluşturur • Gündelik sorunları çözmek amacıyla kullanılır

  24. Bilimsel bilginin nitelikleri • Çeşitlilik, seçicilik: İlgilendiği konular çeşitlidir • Süreklilik: Bilimsel bilgi üretme süreci hiçbir zaman durmaz • Yenilik: Bilime yeni bilgiler eklenir • Ayıklanma: Yanlış olduğu anlaşılan bilgiler kendiliğinden ayıklanır; yerine yenisi konulur.

  25. Doğru bilginin ölçütleri • Uygunluk • Tutarlılık • Tümel uzlaşım • Apaçıklık • Yarar

  26. Ortak duyu – Bilim farkı

  27. Bilim geniş bir açıdan ortak duyunun giderek incelen, soyutlaşan ve tutarlık kazanan bir uzanımı olarak düşünülebilir Yıldırım C 1996

  28. Bir düşünme yöntemi olarak bilim GERÇEK DÜNYA • Denetimli gözlem ve gözlem sonuçlarına dayalı mantıksal düşünme yolundan giderek olguları açıklama gücü taşıyan hipotezler (açıklayıcı genellemeler) bulma ve bunları doğrulama yöntemi Gözlem/Deney TEORi

  29. Einstein’ın bilim tanımı • Bilim her türlü düzenden yoksun duyu verileri ile mantıksal olarak düzenli düşünme arasında uygunluk sağlama çabasıdır • Bilim aklın düzenleyici niteliğini kullanarak olgu dünyasını anlaşılır kılmaya çalışır

  30. Bertrant Russel’ın bilim tanımı • Bilim, gözlem ve gözleme dayalı akıl yürütme yoluyla önce dünyaya ilişkin olguları, sonra bu olguları birbirine bağlayan yasaları bulma çabasıdır

  31. Bilim • Olaylar ve nesneleri kavramak, tanımak ve sınıflamak üzere çözümleyen • Olgular arasındaki nesnellik ilişkileri kuran • Bu ilişkileri deney yoluyla sınayarak, gerçekleşmiş ilişkileri genelleyen • Kuramlar ve yasalar halinde dile getiren • Bunlardan kalkarak gelecekle ilgili çıkarımlarda • bulunan sistemli düşünsel çabalar • (Sencer, 1978)

  32. Yasa Kuram Değişken Değişken Bilim Nedensellik

  33. Pozitif Bilim • Sadece gözlenebilir olgularla ve nesnel (objektif) dış alemle ilgilenir • Neden sonuç ilişkisi şeklinde tanımlayabileceğimiz gerekircilik (determinizm) bilimin temelidir • Deneylerle doğrulanmadıkça hiçbir önerme doğru kabul edilemez

  34. Pozitif Bilim • Evrenseldir; kişilere ve topluma göre değişmez • Eleştiricidir; sürekli eleştiri ve kuşku ile varlığını sürdürür • Birikimli bir süreçtir • Tekrarlanabilir • Sağdanabilir • “Pozitif”tir; olması gerekeni değil, olmakta olanı inceler

  35. Pozitivizm sonrası bilim • Bilimsel aşamaların hiçbir aşaması değer yargılarından bağımsız değildir • Doğru ve gerçek, kişiden kişiye, toplumdan topluma, yer ve zamandan (çağdan) zamana ve de ideolojilerden ideolojiye değişiklik gösterebilir. Tüm evren için geçerli tek doğru ve tek gerçek bulmak zordur

  36. Pozitivizm sonrası bilim • Tek doğru yöntem söz konusu değildir • Bilimsel çalışma metafizik temellere dayanabilir • Bilimcilerin çalışmalarında kanaatlerini, inançlarını ve ikna yöntemlerini temel almaları matematik ve istatistiki yöntemleri temel almalarıyla eşdeğerdedir

  37. Popper’a göre Bilim yanılabilir, çünkü bir insan ürünüdür Mutlak doğru yoktur, doğruya en yakın olan vardır Hiçbir öğreti eleştiriden uzak kalamaz Gerçekler standartlara göre değerlendirilirler Bilimselliğin temeli deneysel doğrulama değil yanlışlanabilirliktir

  38. Bilimin işlevleri • Olgu ya da olgusal durumları (nedenini, nasılını) açıklamak • Yordamak, bilinen ya da gözlenen durumlardan yola çıkarak bilinmeyen ya da gözlenmeyen durumlar hakkında kestirimde bulunmak • İstenen sonuçları elde edebilmek için gerekli olan koşulları kontrol altında tutmak

  39. Bilimler İNSAN BİLİMLERİ DOĞA BİLİMLERİ FORMEL BİLİMLER • Fizik • Kimya • Biyoloji • Coğrafya • Astronomi • Jeoloji • … • Sosyoloji • Psikoloji • Antropoloji • Din Bilimleri • İktisat • … • Matematik • Mantık • …

  40. Bilimsel düşünce • “Bilim temeline dayanan, özgür, eleştirici, araştırıcı ve bağımsız düşünce” (Türkçe Sözlük) • “Yaratıcı, sistemli ve problem çözmeye yönelik amaçlı düşünce” (Kaptan, 1977, s. 2)

  41. Bilimsel Tutum ve Davranışlar • Açık fikirli olmak • Karşı görüşlerde mantık arayabilmek • Kuşkucu olmak • Düşünce ve gözlemlerinde bağımsız kalabilmek • Kanıt için kararı erteleyebilmek • Ölçütlü düşünüp karar verebilmek • Çalışmalarında sebatlı ve özenli olmak • Bağıntılı düşünebilmek • Yanılabileceğini düşünerek alçakgönüllü olmak ve yargılarında olasılığa yer vermek • (Karasar, 1998)

  42. Araştırma Keşfetme Merak Zevk alma Yeni araştırmalar Tekrarlama Güvence Uzmanlık Özsaygı Yeni yetenekler Özgüven * Bruce Duncan Perry, M.D., Ph.D. 42

More Related