BİLİMSEL YAZI HAZIRLANMASI

1. BİLİMSEL YAZI HAZIRLANMASI Prof. Dr. M. Erdal GÜZELDEMİR Gülhane Askeri Tıp Fakültesi

2. Bilimsel Yazı Bilimsel araştırmanın uygun olarak sunulması için, geçerli yayın kuralları ile belirlenmiş gereklerini yerine getirecek şekilde düzenlenmiş, birbirinden ayrı parçalardan oluşan makaleye, “bilimsel yazı” denir. “Bilimsel yazı”, bilimsel araştırmanın tamamlanmış sayılabilmesi için, ulaşılması gereken hedeftir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

3. Temel Yayın Özgün araştırma sonuçlarının ilk yayınlandığı, yazarın deneylerini, meslektaşlarının tekrarlayabilecekleri forma sahip, dergide veya başka bir kaynak belgesinde yayınladığı, bilimsel toplum içinde hemen ulaşılabilir olan yayındır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

4. Bilimsel Yazının Amacı Yapılmış olan gözlemlerin değerlendirilmesi, istenildiğinde deneylerin tekrarlanabilmesi, ulaşılan sonuçların eldeki verilerle açıklanıp açıklanamayacağını belirlemede esas alınabilecek, yeterli bilgileri içeren bir doküman sunabilmektir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

5. Bilimsel Yazının Amacı (ıı) Bilimsel bir yazının; İlk hedefi, bir “mesajı iletmek”tir, İkinci hedefi, “okunacak olması”dır, Üçüncü hedefi, “orijinal olması”dır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

6. Bilimsel Yazı Yazarken Dikkat Edilecek Genel İlkeler Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

7. Bilimsel Yazı Yazmaya Başlarken Neler söylemeliyim? Söylemeye değer mi? Bu mesaj için uygun format nedir? Mesaj hangi kitleye ulaştırılacaktır? Mesaj için uygun dergi hangisidir? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

8. Bilimsel Yazının İçeriği Öz, “Doğruluk ve açıklık” temelinde yeterince ayrıntılı, Yazarın kendi yorum, yargı ve önerilerini açık olarak sunduğu, Okuyucuya bağımsız yorum ve yargıda bulunabilme olanağı sağlayacak özellikte olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

9. Bilimsel Yazının Bölümleri Ön bölüm: Giriş Ana bölümler : Materyal ve Metot, Bulgular, Tartışma Ekler ve Kaynakça. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

10. Dil ve Anlatım Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

11. Dil ve anlatım Araştırma yazıları, öncelikle, konunun uzmanları dışında, alana yakın ilgi duyan uygulayıcılar tarafından da okunup anlaşılabilmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

12. Dil ve anlatım İkinci önemli nokta, basit ve açık anlaşılır olmalı, noktalama işaretlerine dikkat edilmelidir. Üçüncü önemli nokta, bilimsel araştırma bulgularını sunarken kesin yargılardan kaçınarak, “olasılık görüşü” yansıtılmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

13. Dil ve anlatım Verileri abartma, yada küçültme yaklaşımından özenle sakınarak “anlatımda ölçülü” olmalıdır. Bilimsel yazının konusu objektif verilerle oluşturulmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

14. Dil ve anlatım (ıv) a.Özlü anlatım(kısalık), b.Genel anlatım, c.Cümle kuruluşunda zaman seçimi, d. Biçim; Yalınlık, Mantığa uygunluk, Denge, Birörneklik . Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

15. Yazı, yukarıda önerilen ilkeler, aşağıda verilen dört özellik, ve yazının gönderileceği derginin “yazı kuralları” da göz önüne alınarak düzenlenir; • Satır aralıkları istenilen boyutta olmalıdır. • Sayfalar numaralandırılmalıdır. • Bölüm başlıkları ve • Yazının uzunluğu, dergi yazı kurallarına uygun olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

16. Kısaltmalar Nasıl ve Ne Zaman Kullanılır? Standart ölçü birimleri ve uluslar arası sistem (SI) işaretleri gibi bütün dergilerce tanınmış ve tanımlanmış olan kısaltmalar dışında kısaltma kullanılmaması önerilir. Ancak her şeye karşın, kısaltmaların en az sayıda tutulması uygun olacaktır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

17. “Kısaltma” Kullanma Kriterleri (ı) “Yazının başlığında” kısaltma terim (uluslar arası çok bilinen ve kabul edilmiş değilse) kullanılmamalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

18. “Kısaltma” Kullanma Kriterleri (ıı) “Özet” bölümünde, ancak uzun bir isim, yada terim birkaç kez kullanılacak ise, ilk kullanıldığı yerde tanımlanarak kullanılması kabul edilebilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

19. “Kısaltma” Kullanma Kriterleri (ııı) “Yazı metninde” ilk kullanıldığı yerde, önce açık olarak yazılıp, yanında parantez içinde kısaltılmış şekli büyük harflerle ve aralıksız olarak konur . Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

20. İstatistik Biliminin Tıpta Kullanımı Tıbbi araştırmayı yapacak kişi henüz planlama aşamasında konuyla ilgili uzmandan yardım almalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

21. Çalışmanın “Etik” Değerlendirilmesi Bilimsellik, tıbbi etik değerlerle bütünleşmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

22. Yazının Son Kontrolü Yazı metni, gönderileceği derginin yazı kurallarına uygunluğu yönünden madde madde kontrol edilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

23. Yazının Son Kontrolü ”Yayın hakkı devir sözleşmesi” Yazar/ların, araştırma metninin orijinal olduğunu, bilimsel yazı ile ilgili her türlü sorumluluğu üstlendiklerini belirten yazı ve tüm yazarların bu metindeki imzaları. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

24. Yazar/lar yayınlanmış makalelerini, başka bir yerde tekrar yayınlamayı düşünürlerse, yazıyı ilk yayınlamış olan dergi editöründen izin almalı, yeni başvurdukları dergi editörünü de durumdan haberdar etmelidirler. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

25. Bilimsel Yazının Düzenlenmesi Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

26. Bilimsel Yazının Düzenlenmesi Okuyucu neleri bilmek ister? Hangi soruları yanıtlamak üzere işe giriştiniz? Yanıtları almak için ne yaptınız? Yanıt nedir? Yanıtınızın delilleri nelerdir? Delillerinizin zayıf yönleri nelerdir? Yanıtınızın yararları nelerdir? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

27. Bilimsel Yazının Düzenlenmesi Araştırma sunulurken, yazar bir öykü anlatır, tarih yazar; neyin hangi sıra içinde yapıldığını anlatır, öykü, sorunun ortaya konuşu ile başlar,   yanıtla sona erer. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

28. Bilimsel Yazının Düzenlenmesi Bilimsel yazı, temel bilimlerde “IMRAD” kısaltması ile isimlendirilir. I : Introduction; Giriş, M: Material and Method; Materyal ve Metot, R: Results; Bulgular, A: And; ve, D: Discussion; Tartışma. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

29. Bilimsel yazı, temel bilimlerde “IMRAD” kısaltması ile isimlendirilir. Bilimsel Yazının Düzenlenmesi Hangi problem incelendi? (I)Introduction -Giriş. Problem nasıl incelendi? (M) Methods - Yöntemler. Neler bulundu? (R) Results - Sonuçlar. Ve (A) And Bunlar ne anlam taşır? (D) Discussion - Tartışma Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

30. Bilimsel Yazının Düzenlenmesi “Giriş”te, çalışmanın niçin gerçekleştirildiği, “Materyal ve Metot”ta nasıl gerçekleştirildiği tanımlanır. “Bulgular” bölümü sadece gözlenenleri bildirir. “Tartışma” bölümü daha serbestçe kaleme alınırsa da, genel ilkelere burada da uyulmalıdır. “Kaynaklar” bölümü, özellikle “Giriş ve Tartışma” bölümlerinde geçen araştırmacı savlarını doğrulamaya yarar. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

31. Bilimsel Yazının Yazılması Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

32. Bilimsel Yazının Yazılması Yazar yazısını kaleme alırken aşağıdaki üç soruya yanıt aramalıdır: • Rapor edilen gerçeklere ve fikirlere en iyi uyan yazı türü, biçimi, hangisidir? • Okuyucu için en basit ve en açık ifade nasıl olmalıdır? • Yazının en özlü anlatım biçimi hangisidir? Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

33. Genelde, içerik ve biçim itibarıyla, yazıların hazırlanmasında üç temel amaç gözetilir. Bilimsel Yazının Yazılması 1. Amaca uygunluk, 2. Anlaşılırlık, ve 3. Etkinlilik Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

34. Bilimsel Yazının Yazılması İyi yazı, kolay anlaşılır olması yanında, yazarın anlatmak istediğini doğru olarak aktarma özelliğine sahip olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

35. Bilimsel yazının bölümleri; Bilimsel Yazının Yazılması Başlık, Alt Başlık, Kullanım Başlığı, Özet, Anahtar Kelimeler, Giriş, Materyal ve Metot (Gereç ve Yöntem ), Bulgular, Tartışma (Tartışma ve Sonuç), Katkılara Teşekkür, Kaynaklar. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

36. Başlık Bilimsel Yazının Yazılması “İlk izlenimler güçlü izlenimlerdir; bu nedenle, bir başlığın iyi tasarlanması ve sınırlar izin verdiği ölçüde, ne gelmekte olduğunun tam ve kesin göstergesi olması gerekir.” T. Clifford Albutt Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

37. “Başlık”, Üç Unsura Sahip Olmalıdır Bilimsel Yazının Yazılması “Başlık” • Kolayca anlaşılır terimlerle, yazının hangi konuda yazılmış olduğunu yansıtmalıdır, • Olabildiğince kısa, özlü ve sade olmalıdır (10-15 kelimeyi geçmemelidir), • Hedeflenen okur kitlesi dikkate alınarak ilgilerini çekecek şekilde tanımlanmış olmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

38. Başlık Bilimsel Yazının Yazılması Başlığın tamamında da bu özellikte olmayan kelimeler kullanılmamalıdır. “...üzerine yeni veriler”, “....konusunda”, “....”ye katkı”, “...nın sorunu”, “...’ın önemi”, “... üzerine bir derleme” Başlıklar, okuyucuda tarafsız bir izlenim vermeli ve kesin onay taşımayacak şekilde düzenlenmelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

39. Başlık Bilimsel Yazının Yazılması Başlığı oluşturacak kelimelerin seçimi tamamlandıktan sonra, yazının amacını en iyi vurgulayacak, “kuvvetli pozisyon” ilkesine en iyi uyan düzen içerisinde kelimelerin yerleştirilmeleri sağlanmalıdır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

40. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “GEBE BİR OLGUDA KOMBİNE ACİL SEZARYEN VE AVM REZEKSİYONUNDA ANESTETİK YAKLAŞIM (OLGU SUNUMU)” *“AVM” açık olarak yazılmalı. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

41. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “REMİFENTANİL-PROPOFOL İLE TOTAL İNTRAVENÖZ ANESTEZİ UYGULANAN LAPAROSKOPİK CERRAHİ SONRASINDA GELİŞEN BULANTI VE KUSMA PROFLAKSİSİ” * Bulantı ve kusma sorununun laparoskopik cerrahiye bağlı olduğu anlamını veren bir başlık. “LAPAROSKOPİK CERRAHİ SONRASINDA GELİŞEN BULANTI VE KUSMANIN PROFLAKSİSİNDE, REMİFENTANİL-PROPOFOL İLE TOTAL INTRAVENÖZ ANESTEZİ UYGULAMASININ DEĞERLENDİRİLMESİ” olabilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

42. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “Başlık” ”TOTAL KALÇA PROTEZLERİNDE PİROKSİKAMIN PRE-EMPTİF ETKİNLİĞİ” “TOTAL KALÇA PROTEZİ UYGULANAN HASTALARDA, PİROKSİKAMIN PRE-EMPTİF ANALJEZİK ETKİNLİĞİ” olabilir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

43. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “Başlık” “LAPAROSKOPİK KOLESİSTEKTOMİ GİRİŞİMLERİNDE POSTOPERATİF AĞRI, BULANTI- KUSMA VE DERLENMENİN DEĞERLENDİRİLMESİ: TRAMADOL, MEPERİDİN VE ONDANSETRON” *Bir anlam bütünlüğü yok. *İkisi ayni biri farklı özellikte ilaç. Ondansetron bulantı kusma tedavisi için kullanılıyor. Ancak, bu tedavi genel anestezinin bulantı-kusma etkisini tedavi etmek için mi, yoksa tramadol veya meperidinin yan etkisini gidermek için mi kullanılıyor, anlaşılmıyor. *Başlık, çalışmanın hedefini, tereddüde yer bırakmayacak şekilde açık ve anlaşılır bir ifade ile içermelidir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

44. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “ÇOCUKLARDA ROKURONYUM, MİVAKURYUM VE CİSATRAKURYUM’UN HEMODİNAMİK PARAMETRELERE, ENTÜBASYON KOŞULLARINA VE SİNİR-KAS KAVŞAĞI ÜZERİNE ETKİLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI” *“Çocuklarda“ kelimesinin, ilaç isimlerinden sonraya konması cümle kuruluşunda, vurgulama yönünden uygun olacaktır. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

45. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “GENEL ANESTEZİDE ÇOCUK HASTALARDA DİSTAL, PROKSİMAL END-TİDAL pCO2 VE ARTERYEL pCO2 SONUÇLARININ KARŞILIKLI DEĞERLENDİRİLMESİ” *Başlığın, yazının içeriğini daha anlaşılır şekilde verebilmesi için aşağıdaki başlık önerilebilir; “GENEL ANESTEZİ UYGULANAN ÇOCUKLARDA; ENDOTRAKEAL TÜPÜN DİSTAL, PROKSİMAL END-TİDAL pCO2 VE ARTERYEL pCO2 DEĞERLERİNİN KARŞILIKLI DEĞERLENDİRİLMESİ” Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

46. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “PULMONER ALVEOLAR PROTEİNOZİSTE BRONKOALVEOLAR LAVAJ (OLGU SUNUMU)” *Yazının içeriği, uygulamanın yapılması ile değil anestezi uygulaması sırasında karşılaşılan sorunları sunmaya yönelik olduğundan, başlığında bu bilgiyi vermesi gerekir diye düşünüyorum. Şu şekilde olabilir: “BRONKOALVEOLAR LAVAJDA GENEL ANESTEZİ UYGULAMASI” (OLGU SUNUMU) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

47. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “Başlık” “İNTRAPERİTONEAL BUPİVAKAİN VE BUPİVAKAİN + MEPERİDİN İNFİLTRASYONUNUN, GENİŞ KARIN İNSİZYONUNA BAĞLI POSTOPERATİF AĞRI ÜZERİNE ETKİSİ” * Öneri, “GENİŞ BATIN KESİSİNE BAĞLI POSTOPERATİF AĞRININ GİDERİLMESİNDE, İNTRAPERİTONEAL BUPİVAKAİN VE BUPİVAKAİN + MEPERİDİN UYGULAMASI” Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

48. Alt Başlık Bilimsel Yazının Yazılması Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

49. Bilimsel Yazının Yazılması “Alt Başlık” Başlık’ı,ana temasını oluşturduğu, iki, ya da üç bölüme ayırmak olasıdır. Bu bölümlerden ilki, dikkat çekici ve yazının ana konusunu işaret eden bilgilendirici kelimelerden oluşur. Takip eden tanımlamayı detaylandırır. Bu kısma “Alt Başlık” denir. Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir

50. Örnek Bilimsel Yazının Yazılması “Alt Başlık” “Botox for migraine; double-blind, placebo controlled, region-specific evaluation” (Cephalagia 20 (2000) 421-422) “Dermal anaesthesia: comparison of EMLA cream with iontophoretic local anaesthesia” (British Journal of Anaesthesia 1993; 71:375-378) Bilimsel Yazı Hazırlama M. Erdal Güzeldemir