300 likes | 806 Views
Dr n. med. Włodzimierz Bednorz. Cukrzyca t. 2. Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii Medycznej we Wrocławiu. Definicja i opis cukrzycy. Cukrzyca jest zespołem zaburzeń metabolicznych charakteryzujących się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi z powodu
E N D
Dr n. med. Włodzimierz Bednorz Cukrzyca t. 2 Katedra i Klinika Endokrynologii i Diabetologii Akademii Medycznej we Wrocławiu
Definicja i opis cukrzycy Cukrzyca jest zespołem zaburzeń metabolicznych charakteryzujących się podwyższonym stężeniem glukozy we krwi z powodu względnego lub bezwzględnego niedoboru insuliny
CZYNNIKI RYZYKA CUKRZYCY TYPU 2 • chorzy krewni pierwszego stopnia • populacje dużego ryzyka • średni lub podeszły wiek • nieprawidłowa tolerancja glukozy • otyłość (trzewna) • niektóre endokrynopatie (akromegalia, zespół Cushinga, zespół Conna, guz chromo-chłonny, pierwotna niedoczynność tarczycy, choroba Addisona)
CZYNNIKI RYZYKA CUKRZYCY TYPU 2 c.d. • leki diabetogenne (glikokortykosteroidy, katecholaminy, leki sympatykomimetyczne, tiazydy, diuretyki pętlowe, diazoksyd, beta adrenolityki, klonidyna, chlorprotiksen, haloperidol, trójcykliczne tymoleptyki, węglan litu, indometacyna, paracetamol, morfina, cymetydyna, leki przeciwnowotworowe) • brak wysiłku fizycznego • palenie tytoniu • cukrzyca ciężarnych w wywiadach • współistniejące cechy zespołu insulinooporności (nadciśnienie tętnicze, dyslipidemia) • mała masa urodzeniowa
Patogeneza cukrzycy t.2 • A. Zaburzenia wydzielania insuliny • nieprawidłowe oscylacje spoczynkowe • zaburzenia wczesnej fazy wydzielania • nieprawidłowy stosunek insulina/proins. • B. Insulinooporność tkanek obwodowych
Przyczyny insulinooporności • Otyłość • mała aktywność ruchowa • nadciśnienie • hyperlipidemie • geny-/ gen/ receptora insulinowego geny transporterów glukozy, białek sygnalnych i enzymów kaskady przemian glukozy
Inne czynniki patogenezy cukrzycy i insulinooporności • Zaburzenia aktywności PPAR - α, γ, δ • Hormony tkanki tłuszczowej- adipokiny TNF-α, adiponektyna, ghrelina, rezystyna leptyna
Hyperglikemia • uszkodzenie bądź niewydolność wielu narządów, w szczególności • narządu wzroku • nerek • serca i naczyń krwionośnych • układu nerwowego
Badania labolatoryjne • Poziom cukru • glikemia przygodna • glikemia na czczo • glikemia poposiłkowa • Hemoglobina glikowana HbA1c • Peptyd C • Lipidy • Ciała azotowe • mocz
Kryteria rozpoznania • Utrzymujące się objawy hyperglikemii (wielomocz, wzmożone pragnienie, chudnięcie, osłabienie lub ostra dekompensacja metaboliczna ) i pojedynczy poziom cukru przekraczający 200 mg% • Dwukrotne stwierdzenie podwyższonej glikemii na czczo pow. 125 mg% • W przypadku braku objawów klinicznych rozpoznanie cukrzycy należy potwierdzić drugim nieprawidłowym wynikiem badania, czyli w innym dniu oznaczyć glikemię na czczo, w ciągu dnia/przygodna/ lub wykonać doustny test tolerancji glukozy./po 2 h> lub = 200 mg%/ • W ciąży cukrzycę rozpoznajemy już przy stwierdzeniu nieprawidłowej tolerancji glukozy
Mechanizmy prowadzące do miażdżycy i choroby niedokrwiennej serca I • Hyperglikemia - glikacja/oksydacja lipoprotein, kolagenu, - stymulacja czynników wzrostowych - wzrost przepuszczalności naczyń • Hyperinsulinemia,Hyperproinsulinemia, Insulinooporność • wzrost macierzy naczyniowej, • proliferacja miocytów, • wzrost stężenia PAI-1, małych gęstych LDL, nadciśnienie
Miażdżyca II • Dyslipidemia /małe gęste LDL, wzrost TG, spadek HDL- aterogeneza • Otyłość centralna - insulinooporność, dyslipidemia • Zaburzenia krzepnięcia: wzrost stężenia TF, PAI-1,adhezji i agregacji płytek, fibrynogenu spadek stężenia NO,PGI2, - - upośledzenia fibrynolizy, - trombofilia - - trombogeneza, aterogeneza
Miażdżyca III • Stres oksydacyjny - uszkodzenie śródbłonka,oksydacja lipidów, aterogeneza • Dysfunkcja nerek - aterogeneza, nadciśnienie oksydacja • Upośledzenie reaktywności naczyń- - skurcz naczyń/ wzrost ET-1,AT-II,AGEs/ spadek NO,PGI2, bradykininy - ischemia , nadciśnienie • Neuropatia autonomiczna sercowo- naczyniowa - nagła śmierć sercowa
Powikłania • Macroangiopathia • Mikroangiopathia - retinopathia • nefropathia • Neuropathia - obwodowa, • autonomiczna • Stopa cukrzycowa • Miocardiopathia
Leczenie cukrzycy • Dieta • Wysiłek fizyczny • Leczenie farmakologiczne • E D U K A C J A
Doustne leki p-cukrzycowe I • Leki pobudzające wydzielanie insuliny Pierwsza generacja: tolbutamid, chlorpropamid Nowsze generacje: glibenklamid, glikwidon, glipizid/GITS/ gliklazid/MR/, glimepirid Niesulfonylomocznikowe stymulatory wydzielania. Insuliny - glinidy : repaglinid, metiglinid - pochodne fenyloalaniny
Doustne leki przeciwcukrzycowe II • Leki zmniejszające wątrobowe wytwarzanie insuliny • i zmniejszające insulinooporność obwodową • METFORMINA • GLITAZONY i GLITAZARY • Inhibitory alfa- glukozydazy • acarboza
Interakcje pochodnych sylfonylomocznika • Leki wypierające SM z połączeń białkowych (aspiryna,NLPZ,fibraty, trimetoprim) • Zmieniające metabolizm wątrobowy SM( alkohol, cymetydyna, antykoagulanty,barbiturany, rifampicyna) • zmniejszające klirens nerkowy ( probenecid, allopurinol)
Terapia skojarzona/Sieradzki/ • Kojarzenie celowedopuszczalne Su+metformina metfomina+glitazon Su+glitazon metformina+akarboza Su+akarboza Glinid+ metformina Glinid+ glitazon • Kojarzenie błędne- Su+ glinid Su+Su
Insulinoterapia w cukrzycy t.2 • Znaczna hyperglikemia początkowa • nieskuteczność leków doustnych • konieczność szybkiej normalizacji glikemii/ stany ostre/ • dodatkowe choroby • okres okołooperacyjny • przygotowanie do ciąży, ciąża • ostry zawał serca i stan kilku tygodni po zawale • obecność hyperglikemii poposiłkowej
Nowe leki • Analog amyliny - Pramlintide • Stabilizatory GLP-1 • Exenatide/peptyd o działaniu inkretynowym/ • Blokery enzymów glukoneogenezy • Nowe postaci insulin • wziewna Exubera, dopoliczkowa -Oralin, doustna i w plastrach
Leczenie wspomagające • Leczenie p- nadciśnieniowe • ACE inhibitory, antagoniści ARA, • moczopędne, blokery k. wapniowego • Normalizujące stężenie lipidów • fibraty, statyny, tiazolidynediony • Leczenie p - płytkowe • Leczenie CHNS • UNIKAĆ GLUKOCENTYZMU
Kryteria wyrównania cukrzycyPol. Tow. Diabetol. 2006 r. I • GOSPODARKA WĘGLOWODANOWA • HbA1c 6,1%- 6,5% • Glikemia na czczo w osoczu żylnym < 110 mg/dl /6,0 / • Glikemia na czczo w samokontroli 70 - 90mg/dl/4,0 - 5,0/ • Glikemia po posiłku w samokontroli 70-135 mg/dl/4,0-7,5
Kryteria wyrównania cukrzycy II • GOSPODARKA LIPIDOWA • Cholesterol całk.< 175 mg/dl/4,5 mmol/l • LDL < 70 mg/dl/ 1,82 - w obecności ChNS • LDL < 100 mg/dl - bez ChNS • HDL > 40 mg/dl/ 1,1 mmol/l/ Kobiety > 50/ • TG < 150 mg/dl
Kryteria wyrównania cukrzycy III • CIŚNIENIE TĘTNICZE • RR skurczowe < 130 mmHg • RR rozkurczowe < 80 mmHg • Obniżać ciśnienie do granic tolerancji
Badania populacyjne • UKPDS • DPP-skuteczność Mf w t.2 cukrzycy szczeg.skojarzonej z otyłością • STOP-NIDDM- acarboza redukuje o 25% ryzyko wyst cukrzycy t. 2 w grupie osób z zesp. metabolicznym, o 91% ryzyko zawału serca • XENDOS- orlistat zmniejsza o 37% ryzyko wyst. t.2 • SOLUD/ enarenal/ i HOPE/ ramipril/ - zapobiegają wystąpieniu cukrzycy t. 2 • WOSCOPS - statyna zapobiega wystąpieniu cukrzycy t.2