Geïntegreerde fruitteelt en de garanties voor de toepassing van de goede landbouwpractijken

1. Geïntegreerde fruitteelt en de garanties voor de toepassing van de goede landbouwpractijken Karel Belmans 26 februari 2011

2. Fruittelers willen een gezonde bijenteelt !! Bestuiving is essentieel voor de fruitteelt en dat weten de fruittelers ! Steeds moeilijker om nog goede bijenkasten te vinden. Fruittelers beseffen dat, wanneer er schade is, ze de volgende jaren geen bijen meer vastkrijgen. Fruittelers wensen geen schadeclaims Fruittelers willen zeker rekening houden met adviezen of suggesties om schade te vermijden → is wederzijds belang

3. Pesticiden en bedreigingen voor de bijen Pyrethroïden : schadelijk, beperkt inzetbaar, niet in bloei Fosforesters : schadelijk , practisch niet meer toegelaten Insegar : schadelijk (er zijn alternatieven rond de bloeiperiode!) Mimic : veilig Runner : veilig Steward : max. 1 * tijdens bloei (opgelet voor nat residu) Confidor : schadelijk, inzetbaar tot groene cluster Calypso – Gazelle : niet in de bloei toepassen (voorzorgprincipe) Minerale olie : schadelijk, niet in de bloei toepassen Vertimec : schadelijk, niet in de bloei toepassen Movento : niet in de bloei toepassen (voorzorgprincipe)

4. Pesticiden en bedreigingen voor de bijen Tracer : niet in de bloei Envidor: niet in de bloei Pirimor : niet in de bloei toepassen (voorzorgprincipe) Teppeki : veilig Viruspreparaten : veilig Bacillus th. : veilig Acariciden : meestal veilig (uitzondering envidor, cascade, niet in bloei gebruiken) Fungiciden : veilig (afstotende werking ??) Herbiciden : niet op bloeiende gewassen spuiten

5. Algemene adviezen , Goede Landbouw- Practijken (GAP) Bijen pas plaatsen wanneer minstens 10 % van de bloemen open staat. Maai vooraf alle bloeiende onkruiden. Vliegopening : zuid-oostwaarts. Bestrijdingsmiddelen die schadelijk zijn voor de bijen/hommels niet gebruiken tijdens de bloei en/of als de bijen in de aanplanting staan (insecticiden) Bestrijdingsmiddelen die niet schadelijk zijn (fungiciden): alleen toepassen wanneer de bijen niet actief zijn (‘s morgens of ‘s avonds) Bijen na de bloei zo snel mogelijk uit de aanplanting laten verwijderen.

6. Specifieke adviezen : bestrijdingsmiddelen Appel – peer Jaarlijkse lijst van producten met vermelding: toepassen tijdens de bloei : ja / neen Verplichte vermelding van schadelijkheid voor bijen / hommels op bijsluiter van gewasbeschermingsmiddel Aardbeien OK : product is veilig V = verwijderen bestuivers Bvb. V: 36 u = bestuiver gedurende 36 uur verwijderen vooraleer terug in serre te plaatsen Schadelijk / giftig

7. Hoe controleren en opvolgen dat fruittelers de Goede Landbouwpractijken toepassen? Sectorgids autocontrole voor de primaire plantaardige productie Lastenboek Geïntegreerde teelt van Pitfruit (IFP) IKKB (Integrale Keten Kwaliteit beheer) GlobalGap

8. Sectorgids voor autocontrole van de primaire plantaardige sector Basis van sectorgids = wettelijke vereisten die operatoren in de plantaardige sector moeten volgen om schade aan mens, dier of plant te voorkomen. Autocontrole sectorgids wordt beheerd door Vegaplan. Volledig ondersteund en erkend door het Federale Voedselagentschap (FAVV). Controle (3 jaarlijks) door onafhankelijk erkend controleorganisme (SGS, Integra, Certagro, Certalent) Deze gids wordt door de meeste landbouwers en tuinders gevolgd. In de fruitsector verplicht voor alle telers (ook gelegenheidstelers).

9. Sectorgids voor autocontrole van de primaire plantaardige sector en bijen “Wie een bestrijdingsmiddel voor landbouwkundig gebruik aanwendt dient de nodige maatregelen te treffen om te vermijden dat schade wordt berokkend aan de gezondheid van de mens en van nuttige dieren en dat schade wordt toegebracht aan naburige teelten” Keuring spuittoestellen verplicht ! Registratie van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen → Controle van gebruik middelen in en rond bloeiperiode → Controle keuringsbewijs spuittoestel

10. Lastenboek geïntegreerde teelt van pitfruit Lastenboek ontstaan in de negentiger jaren (wettelijk vastgelegd) Specifiek voor de teelt van appel en peer (pitfruit) Beschrijft de normen en regels voor geïntegreerde fruitproductie Mede ontstaan door problemen met bestrijding van perenbladvlo en rode spin / roestmijt in de klassieke teelt Algemeen geïntroduceerd en verplicht (in fruitveilingen) na 2000 (na chloormequat crisis in de perenteelt, subsidieregeling)

11. Basisprincipes voor geïntegreerde gewasbescherming Bestrijding op basis van monitoring / waarnemingen in plaats van kalenderbespuitingen Gebruik van selectieve middelen in plaats van breedwerkende middelen Breedwerkende middelen alleen nog wanneer er geen alternatief is Biologische bestrijdingstechnieken en verwarringstechniek waar mogelijk Uitzetten van roofmijten Roofwantsen in de perenteelt Feromoonverwarring Bevorderen van biodiversiteit door ecologische maatregelen (monocultuur doorbreken)

12. Lastenboek geïntegreerde teelt van pitfruit Beperkingen van het gebruik van bestrijdingsmiddelen in de geïntegreerde teelt (kleurindeling) Rood : verboden product (fosforesters, bepaalde pyrethroiden) Oranje : alleen toepassen na verantwoording aan controleorganisme (bepaalde pyrethroiden) Geel : alleen toepassen wanneer er geen middel uit de groene lijst kan gebruikt worden Groen : mag ingezet worden wanneer nodig

13. Lastenboek geïntegreerde teelt van pitfruit Jaarlijkse controle door onafhankelijk controleorganisme SGS, Integra, Certagro Op basis van : Nazicht registraties Veldbezoek Residuanalyse

14. Lastenboek geïntegreerde teelt van pitfruit “Tijdens de bloei mogen alleen gewasbeschermingsmiddelen ingezet worden die niet schadelijk zijn voor bestuivende insecten zoals bijen en hommels” Controle via nazicht spuitschema’s en bloeifenologie van de rassen Ecologische maatregelen : biodiversiteit verhogen via ecologische maatregelen en monocultuur breken Planten van hagen (wilg , els …) Bloemenstrook – niet gemaaide wilde vegetatiestrook Ecologische oppervlakte van 5 % op het bedrijf Inzaaien bodembedekkers

15. Lastenboek geïntegreerde teelt van pitfruit Anti-drift maatregelen Plantrichting bij voorkeur loodrecht op windrichting Rekening houden met windsterkte en windrichting Dwarsstroomspuittechniek Afstand tussen beplanting en bewoonde zone of waterloop : minimum 5 meter Aanplanting hagen als windscherm of als buffer Verbod op planten van fruitbomen langs waterloop / beek/ bewoonde zone Toepassen drifreducerende maatregelen (anti-driftdoppen) Beperkingen op chemische onkruidbestrijding

16. Geïntegreerde teelt ook in andere teelten ? Vanaf 2014 wordt geïntegreerde teelt in alle teelten (van land- en tuinbouw) een verplichting (Europese beslissing) Lastenboek voor geïntegreerde fruitproductie (pitfruit) is hiervoor een goede basis en is een voorbeeld: Basisprincipes werden al overgenomen : In IKKB In Globalgap

17. IKKB = Integrale Keten Kwaliteit Beheer Uitbreiding van de sectorgids voor autocontrole in de plantaardige sector Wordt net als de sectorgids beheerd door Vegaplan Vooral vooral toegepast in de groentensector en de landbouw Heeft nu reeds zeer veel elementen van geïntegreerde fruitteelt overgenomen → Verwacht wordt dat dit in de toekomst nog zal toenemen

18. Globalgap lastenboek Is Europees lastenboek dat door de grootdistributie (warenhuizen) wordt ondersteund : Goede landbouwpractijken en geïntegreerde gewasbescherming Natuur- , milieu- en afvalbeheer Hygiëne - Voedselveiligheid (HACCP) Veiligheid en welzijn werknemers Jaarlijkse controle (SGS, Integra, Certagro, certalent) Verplichting voor beroepstelers

19. Besluit Fruittelers willen zeker een gezonde bijenteelt ! Is ook in hun belang Ze willen doen wat mogelijk is om schade te vermijden. Niet behandelen in de bloei Goede spuittechniek en anti-driftmaatregelen Middelenkeuze aanpassen indien nodig Veel telers zijn bereid om bijkomende ecologische maatregelen te nemen (kan bijenteelt ten goede komen) De algemene introductie van geïntegreerde teelt in land- en tuinbouw (2014) biedt bijkomende mogelijkheden om het aspect van bestuiving en bijen nog meer te integreren in de lastenboeken. Suggesties zijn welkom ! Controles op toepassing van deze lastenboeken bieden een extra garantie !

20. Bedankt voor uw aandacht