Hulpmiddelen in de thuiszorg voor de oudere met dementie: haalbaar en efficiënt?

1. A. Velghe 10/11/2006 Een initiatief van Solidariteit voor het Gezin Project gefinancierd door het min. van de Vlaamse Gemeenschap – afdeling welzijnszorg Hulpmiddelen in de thuiszorg voor de oudere met dementie: haalbaar en efficiënt?

2. HOOFDDOELSTELLING Is het gebruik van technologische hulpmiddelen door personen met dementie en hun mantelzorgers haalbaar en efficiënt ?

3. Subdoelstellingen • In kaart brengen van de bestaande gegevens met betrekking tot dementie in Vlaanderen. • a. Onderzoeken welke redenen aan de basis liggen van een opname van personen met dementie. b.  Weergeven wat de gevolgen zijn voor de mantelzorger die de thuiszorg voor een dementerende persoon op zich neemt. • a. Een overzicht maken van de technologische hulpmiddelen die bij personen met dementie kunnen worden aangewend. b. De kosten van de technologische hulpmiddelen voor de gebruiker worden weergegeven.

4. Subdoelstellingen • a. Nagaan welke technologische hulpmiddelen kunnen aangewend worden bij bepaalde gedragingen (vb. doolgedrag, veelvuldig vallen). b. Weergeven van toekomstige ontwikkelingen in de thuiszorgtechnologie. • Met toestemming van en na het informeren van de betrokken personen een aantal technologische hulpmiddelen installeren in de woning van 30 dementerende personen.

5. Subdoelstellingen • Ontwikkelen van een registratie- en meetinstrument met het oog op het verzamelen van informatie voor, tijdens en na de testperiode. • Onderzoeken aan welke minimale eisen de woning van de zorgvrager moet voldoen opdat technologische hulpmiddelen kunnen worden geïnstalleerd. • De haalbaarheid, de voor- en nadelen die verbonden zijn aan de invoering van technologische hulpmiddelen nagaan.

6. Subdoelstellingen • Opstellen van een brochure die personen met dementie en de mantelzorger in staat stelt zich een volledig beeld te vormen van de beschikbare technologische hulpmiddelen. • Aanbieden van een leidraad aan professionele hulpverleners zodat passende hulpmiddelen kunnen worden voorgesteld aan de cliënt en zijn omgeving.

7. Onderzoekspopulatie

8. Totale populatie Solidariteit voor het Gezin Populatie SvhG Oost-Vlaanderen Score 2 of 3 op Weckx-schaal (265) OF dementie-attest (62) voldoen aan 4 inclusiecriteria

9. 4 inclusiecriteria • patiënt/cliënt is dement • patiënt/cliënt is in meer of mindere mate mobiel • patiënt/cliënt heeft een (inwonende) mantelzorger • (patiënt/cliënt heeft professionele hulp)

10. Totale populatie Solidariteit voor het Gezin Populatie SvhG Oost-Vlaanderen Score 2 of 3 op Weckx-schaal (265) OF dementie-attest (62) voldoen aan 4 inclusiecriteria 80 potentiële deelnemers

11. 80 potentiële deelnemers + mantelzorger bijscholing verzorgenden

12. Bijscholing verzorgenden • 78 verzorgenden • Global Deterioration Scale (GDS) • voorstelling project en hulpmiddelen • tonen hulpmiddelen vs. powerpoint

13. 80 potentiële deelnemers + mantelzorger bijscholing verzorgenden voorstelling project aan persoon met dementie en mantelzorger

14. Totale populatie Solidariteit voor het Gezin Populatie SvhG Oost-Vlaanderen Score 2 of 3 op Weckx-schaal (265) OF dementie-attest (62) voldoen aan 4 inclusiecriteria 80 potentiële deelnemers 57 niet-geïnteresseerden 23 geïnteresseerden 3 deelnemers 9 deelnemers 14 exclusies + 2 deelnemers via alternatieve kanalen

15. Redenen voor niet-deelname • Patiëntgerelateerd - hulpmiddelen zijn niet meer nodig - geen dool- of valgedrag -hulpverlening van SvhG stopgezet - opname in ZH/RVT, al dan niet gevolgd door overlijden - patiënt/cliënt is niet in staat om hulpmiddel te gebruiken - patiënt/cliënt is nooit alleen

16. Redenen voor niet-deelname 2. Mantelzorggerelateerd -weigering om deel te nemen / geen interesse - mantelzorger ziet nut van hulpmiddelen in, maar acht gebruik nog niet nodig - tijdsgebrek - mantelzorger kon zich toezegging tot deelname niet meer herinneren

17. Redenen voor niet-deelname 3. Project gerelateerd - geen inwonende mantelzorger (te ver - opgenomen) - enkel thuisverpleging / bewoner service-flat - voorgestelde hulpmiddelen zijn niet interessant - patiënt/cliënt is volgens mantelzorger niet dement - patiënt/cliënt is niet mobiel - geen interesse meer na gemiste afspraak

18. Deelnemers testperiode • meest geschikte hulpmiddelen • in samenspraak met mantelzorger, projectcoördinator, verzorgende/verplegende en Ascom • testperiode: tot 3 maand na installatie van het laatste hulpmiddel

19. Beschikbare technologische hulpmiddelen

20. HULPMIDDEL AANTAL PAS-toestel met hals/polszender 8 PAS-toestel met rookalarm 2 PAS-toestel met deuralarm 1 Pager met hals/polszender 2 Pager met zitmat 3 Geplaatste technologische hulpmiddelen

21. Informatieverzameling

22. 80 potentiële deelnemers + mantelzorger vragenlijst 1 bijscholing verzorgenden voorstelling project aan patiënt met dementie en mantelzorger 12 deelnemers (+2)

23. Vragenlijst 1 • ingevuld door mantelzorger (en persoon met dementie) • 2 delen • Persoon met dementie: • sociodemografische gegevens • val- en doolgedrag

24. Vragenlijst 1 • Mantelzorger • sociodemografische gegevens • relatie tot de persoon met dementie • afstand • kennis omtrent technologische hulpmiddelen • mogelijk positieve bijdrage in eigen situatie • waarom worden (nog) geen hulpmiddelen gebruikt • reden voor niet-deelname

25. 80 potentiële deelnemers + mantelzorger vragenlijst 1 bijscholing verzorgenden vragenlijst verzorgenden voorstelling project aan patiënt met dementie en mantelzorger 12 deelnemers (+2) 12 verzorgenden: extra vragen

26. Vragenlijst verzorgenden • ervaringen ivm. bijscholing • duidelijke uitleg • voorstelling van de hulpmiddelen • voldoende informatie • kennis omtrent technologische hulpmiddelen • nut van technologische hulpmiddelen bij personen met dementie

27. Vragenlijst verzorgenden • Extra vragen:  ervaringen na plaatsen van de technologie

28. 80 potentiële deelnemers + mantelzorger vragenlijst 1 bijscholing verzorgenden vragenlijst verzorgenden voorstelling project aan patiënt met dementie en mantelzorger 12 deelnemers (+2) vragenlijst 2 12 verzorgenden: extra vragen

29. Vragenlijst 2 • Via huisbezoek • 2 delen: • Persoon met dementie en mantelzorger • hoofdprobleem in de verzorging • verwachtingen tav. de technologie • ingeloste verwachtingen

30. Vragenlijst 2 • Technologie • globale tevredenheid • positieve en negatieve ervaringen • (loos) alarm • technische problemen

31. RESULTATEN

32. Vragenlijst 1 (51)potentiële deelnemers • 1 op 3 doolt af en toe • Ruim 70% is tenminste één maal gevallen in de laatste 2 jaar • 50% geen reden tot deelname • 21 personen: geen gebruik van telefoon

33. Vragenlijst 1 (51)niet-deelnemers • afstand gemiddeld groter • bezoekfrekwentie lager • mantelzorger frekwenter beroepsmatig actief

34. Vragenlijst 1 (51)kennis mantelzorgers • > rook- en brandmelder • < deuralarm, bewegingsdetector, valsensor • 11/51 kregen vooraf reeds informatie • 8 mantelzorgers wisten niet waar ze terecht konden voor informatie • geen van de deelnemers kreeg vooraf reeds informatie

35. Vragenlijst 1 (51)kennis mantelzorgers • informatie vooral via mutualiteit • vooral PAS-toestel • weinig inzicht in eigen situatie gebrek aan kennis?

36. Vragenlijst verzorgenden (62) • Kennis van technologische hulpmiddelen is beperkt • Nuttig: PAS-toestel, rookalarm, hals/polszender, valsensor • Alle geïnstalleerde toestellen worden als nuttig en gebruiksvriendelijk ervaren

37. Vragenlijst verzorgenden (62) • Demonstratie van hulpmiddelen wordt als een meerwaarde beschouwd • Slecht 8 mantelzorgers reageerden ronduit negatief op het project

38. Vragenlijst 2 (16)Waardering aangeboden technologie

39. Vragenlijst 2 (16)Veilig gevoel door aanwezige technologie

40. Vragenlijst 2 (16)technologische hulpmiddelen • Zitmat met optipager • Hals-/polszender met pager of PAS-toestel • Deuralarm met pager • Rookmelder met PAS-toestel • Trekschakelaar • Valdetector • Bewegingsdetector

41. ZITMAT (3)

42. ZITMAT (3) GEBRUIK • in zetel of rolstoel • verminderde mobiliteit en hoog valrisico • doolgedrag

43. ZITMAT (3) POSITIEF • Stabiele en comfortabele zit • Antidecubitusmateriaal • Ook bij incontinentie • Verhoogt veiligheidsgevoel • Waarschuwingssignaal meerwaarde

44. ZITMAT (3) NEGATIEF • te dun voor zwaardere personen • Pager: • bereik te beperkt (+/- 100m) • clip moeilijk te bevestigen voor ouderen • niet te vergeten bij wisselen kledij

45. HALS-/POLSZENDER MET PAGER (2)

46. HALS/POLSZENDER MET PAGER (2) • GEBRUIK • hoog valrisico • als alarmsysteem bij gevaarlijke situaties

47. HALS/POLSZENDER MET PAGER (2) • POSITIEF • geen constant toezicht noodzakelijk • verhoogt veiligheidsgevoel • waterdicht • eenvoudig te bedienen • ook beschikbaar als polszender

48. HALS/POLSZENDER MET PAGER (2) • NEGATIEF • eigen inbreng van zorgvrager is vereist • geen garantie dat zender gedragen wordt

49. HALS/POLSZENDER MET PAS-TOESTEL (8)

50. HALS/POLSZENDER MET PAS-TOESTEL (8) • POSITIEF • afstand tot de mantelzorger verkleint • oproeper is hoorbaar in de ganse woning