Bana söylersen unutabilirim, Gösterirsen hatırlayabilirim, Ama beni de katarsan, ANLARIM

1. Bana söylersen unutabilirim, Gösterirsen hatırlayabilirim, Ama beni de katarsan, ANLARIM

2. MEME KANSERİ KONTROL PROGRAMI “KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ” RİZE SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ EĞİTİM ŞUBESİ Tarih : 21.04.2007 Kaynak: Sağlık Bakanlığı Yayınları

3. SUNUŞUN İÇERİĞİ • Kanser Nedir? • Dünyada ve Türkiye’de Meme Kanseri Görülme Sıklığı Nedir? • Memenin Anatomisi • Memedeki Fizyolojik Değişiklikler • Meme Kanserinde Risk Faktörleri • Meme Kanseri Belirti ve Bulguları • Meme Kanserinde Yayılım • Meme Kanserinde Tedavi • Meme Kanserinde Erken Tanı • Meme Kanserinde Koruyucu Faktörler • Kendi Kendine Meme Muayenesi

4. KANSER NEDİR? Vücuttaki her organ değişik hücrelerden meydana gelmiştir. Bu hücreler ihtiyaç olduğunda, belli bir düzen içinde bölünür ve çoğalırlar. Hücrelerin kontrolsüz olarak bölünmesi ve ihtiyacın ötesinde çoğalması sonucu kitle oluşur. Bu kitlelere Selim ve Habis Tümörleri adı verilir.

5. DÜNYADA MEME KANSERİNİN GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR? • 1998 yılında Avrupa’da 1 milyon kadın, meme kanserinden tedavi görmektedir. • 2000 yılında dünyada 1 milyon kadına, yeni meme kanseri tanısı konmuştur. • Dünyada her 11 dakikada bir kadın, meme kanseri nedeniyle hayatını kaybediyor. • Dünyada her 3 dakikada 1 kadına, yeni meme kanseri tanısı konuyor.

6. TÜRKİYE’DE MEME KANSERİ GÖRÜLME SIKLIĞI NEDİR? • Türkiye’de sağlıklı bir istatistik bulunmuyor. • 1999 Türkiye sağlık istatistiklerine göre kadınlarda ortaya çıkan tüm kanserler içinde meme kanseri oranı %24,1 ile birinci sırada yer almaktadır. • Türkiye’de her yıl 30 bin kadın meme kanserine yakalanmaktadır. • Kadınlarda meme kanseri 1/7 oranında görülmektedir.

7. MEMENİN ANATOMİSİ • Meme genelde dairesel ya da gözyaşı damlası şeklindedir. • Her meme “lob” adı verilen 15-20 bölümden oluşmaktadır. • Her “lob” daha küçük alt bölümleri, “lobül”leri oluşturmaktadır.

8. MEMENİN ANATOMİSİ • Meme süt bezlerinden, süt kanallarından, yağ dokusu ve taşıyıcı olan lif dokusundan oluşur. • Bu tüpler meme dokusunun ortasındaki meme başına ( areola ) ulaşır. • Mem dokusu içinde kas dokusu yoktur. • Kaslar mem dokusunun hemen altında yer alır, kaburgaların üzerini sarar.

9. MEMENİN ANATOMİSİ

10. MEMENİN ANATOMİSİ • Mememin içinde memeye oksijen ve besin taşıyan damarlar vardır. • Lenf damarlarının içinde “lenf” adı verilen berrak bir sıvı bulunmaktadır.

11. MEMEDEKİ FİZYOLOJİK DEĞİŞİKLİKLER Doğumdan yaşlılığa kadar olan süreçte memeler Östrojen, Progesteron ve Prolaktin hormonlarının etkisiyle değişime uğramaktadır. Memede : • Büyüme ve gelişme • Menstrüal siklüs • Gebelik laktasyon

12. “KANSERİ ERKEN TEŞHİS EDİN, HAYATINIZI KURTARIN”

13. MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ • Daha önce meme kanseri geçirmiş kişiler: Bu kişilerde kansere yakalanma riski daha yüksektir • Aile öyküsü: Ailede anne, kız yada kız kardeşte özellikle genç yaşta meme kanseri olan kişiler varsa bu kişide meme kanserine yakalanma riski daha yüksektir.

14. MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ • Cinsiyet: Kadınlarda % 99, Erkeklerde % 1 • Yaş: İleri yaşlarda risk artmaktadır ( 50 Yaş ve üzeri). • Irk: Beyaz tenlilerin siyah tenlilere oranla daha sık kansere yakalanmaktadır.

15. MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ Doğum öyküsü: Hiç doğum yapmamış olmak, ilk doğum yaşının 30 yaş ve üzerinde olması, fazla doğum yapmama ve emzirmeme riski artırmaktadır. Menstrüal Öyküsü: Erken yaşta adet görme ( 12 yaş altı). Geç menapoz (55 yaş üstü)riski artırmaktadır. Obesite: Vücutta yağ oranının yüksek olması bir etkendir.

16. MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ Östrojen: Bilimsel kanıtlar, bir kadının östrojene maruz kalma süresi uzadıkça meme kanserine yakalanma olasılığının da arttığını göstermektedir. Uzun süreli “hormon replesman tedavisi” alanlarda daha çok görülmektedir.

17. MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ Genetik: BRCA1 ve BRCA2 gibi meme kanseri ile ilişkili olduğu gösterilmiş bulunan belirli genlerdeki değişikliklerin kanser durumuna yol açtığı bilinmektedir. Meme Dokusu Yoğunluğu: Meme dokusunda daha fazla miktarda lobül ve kanal bulunması, mamografilerde meme dokusunun daha yoğun görünmesine yol açar.

18. MEME KANSERİNDE RİSK FAKTÖRLERİ Memelerde ortaya çıkan belirli değişiklikler: Meme dokusunda “atipik hiperplazi” ve “insitulobüler karsinom” gibi tanı alan kadınlarda daha yüksektir. Alkol ve sigara: Alkol alımının kesinlikle etkilediği; sigara kullanımının ise tartışmalı olduğu belirtilmektedir.

19. MEME KANSERİ BELİRTİ VE BULGULARI • Kitle • Ağrı • Meme başı akıntısı • Forgue belirtisi • Meme üzerindeki deride ödem • Meme başında retraksiyon veya çökme

20. MEME KANSERİ BELİRTİ VE BULGULARI • Deride ülserasyon ve eritem • Portakal kabuğu görünümü • Lenf nodüllerinde büyüme • Üst kolda anormal şişlik

21. MEME KANSERİ BELİRTİ VE BULGULARI • Kitle: Hareketsizdir, ağrısızdır, 1-2 cm büyüklüğündedir,sınırları kısmen belirlenebilir, şekilsiz ve zor palpe edilir. • Ağrı: Başlangıçta % 90 oranında ağrısızdır. Ağrı geç dönemde oluşur. • Meme başı akıntısı: Pek sık rastlanmaz, tek taraflı, genellikle kanlıdır.

22. MEME KANSERİ BELİRTİ VE BULGULARI • Meme üzerindeki deride ödem: Tümör hücreleri cooper ligamentlerindeki lenf damarlarında ilerleyerek derinin yüzeysel lenf damarlarına ulaşır. • Meme başında retraksiyon veya çökme: Tümörün büyüyüp meme başını tutması sonucunda oluşur. Meme başında içeriye doğru çökme görülür. • Lenf nodüllerinde büyüme: Tümörün lenf modüllerine metastazı sonucunda oluşur.

23. MEME KANSERİ BELİRTİ VE BULGULARI • Forgue belirtisi: Tümör taşıyan memenin yukarıda, dik ve dolgun olmasıdır. Memenin üst kadranlarındaki kanserlerinde meme başının kitleye doğru çekilmesiyle olur. • Deride ülserasyon ve eritem: Kanserin ilerleyen dönemlerinde tümör hücrelerinin önce derin fasyaya sonra da M.Pektoralis’e ve göğüs duvarına ilerlemeleri sonucunda oluşur.

24. MEME KANSERİ BELİRTİ VE BULGULARI • Portakal kabuğu görünümü: Lenf akımının yavaşlaması deri ve deri altı yağ dokusunun beslenememesine neden olur. Deri kalınlaşır, kıl folükülleri içeri doğru çekilmiş gibi kalır ve bu durum deriye portakal görünümü kazandırır. • Üst kolda anormal şişlik: Lenflerin tıkanması sonucu lenf dolaşımı bozulur ve kolda lenf ödem oluşur. Ayrıca, meme başında ve çevresinde (areola) sıcaklık, şişlik, kırmızılık, kabalaşma hissedilmesi.

25. MEME KANSERİ BELİRTİ VE BULGULARI

26. MEME KANSERİNDE YAYILIM Meme kanseri yayılımını kan ve lenf yoluyla yapar. En sık metastaz yaptığı organlar; Kemik (%71) Adrenal Bezler (%49) Akciğer (%69) Deri (%30) Karaciğer (%65) Beyin (%20) Plevra (%51)

27. MEME KANSERİNDE KADRANLARA GÖRE GÖRÜLME SIKLIĞI

28. MEME KANSERİNDE TANI • Anamnez • Fizik muayene • Mamografi • Sitoloji • Ultrasonografi • Biyopsi

29. MEME KANSERİNDE TANI • Anamnez: Yaş, ailenin sağlık öyküsü, menarş yaşı ve düzeni, menapoz yaşı, doğum yaşı, meme ile ilgili geçirdiği hastalıklar vb. anamnezde alınır.

30. MEME KANSERİNDE TANI • Fizik muayene: • İnspeksiyon: Memelerin büyüklüğü, simetrisi, üzerinin ve kenarlarının görünümü, deride renk değişikliği, retraksiyon, ödem, ülserasyon ve meme başlarına bakılır. • Palpasyon: Hasta önce oturur sonra yatar duruma getirilerek muayene edilir. Kitle hissedildiğinde, kitlenin çapı, şekli, yoğunluğu, mobilitesi, sınırları, lokalizasyonu ve yumuşaklığı tespit edilir.

31. MEME KANSERİNDE TANI • Mamografi: Herhangi bir kontras madde kullanılmadan, memeye uygulanan röntgen tekniğidir.Varlığından klinik olarak şüphe edilen, fakat küçüklüğü nedeni ile palpe edilemeyen kitleleri ortaya koyar. Biyopsi alanını belirler. 50 yaş üstü kadınlar iki yılda bir çektirmelidir. • Sitoloji: Meme başından gelen akıntıdan habis hücre aranmasıdır.

32. MEME KANSERİNDE TANI • Ultrasonografi: Memenin kistik lezyonlarının ortaya konmasına yardımcıdır. • Biyopsi: Meme hastalıklarda kesin teşhis biyopsi ile konur. Biyopsi: memede her palpe edilen kitle, meme başından devamlı akıntıvarlığında (gebelik ve laktasyon dışında) yapılmalıdır.

33. MEME KANSERİNDE ÜÇLÜ TARAMA • Kist : Yüzeyi düz ve hareketli meme kitleleridir. Ultrasonda içleri sıvı dolu olarak görülür. • Fibroadenom : Yüzeyi düz olarak hissedilen lastik kıvamında yapılardır. • Karsinom : Yüzeyleri düzensiz, çıkıntılı, ultrasonografik incelemede küçük kalsifikasyonlar gösteren kitlelerdir.

34. Lokal Tedavi a) Cerrahi tedavi b) Radyoterapi Sistemik Tedavi a) Hormonal tedavi b) Kemoterapi MEME KANSERİNDE TEDAVİ

35. MEME KANSERİNDE TEDAVİ

36. MEME KANSERİNDE ERKEN TANI • Kendi Kendine Meme Muayenesi : 20 yaştan itibaren her ay, ayda bir • Klinik Muayene : 20-39 yaş arasında 3 yılda 1 40 yaş ve üstünde yılda 1 • Mamografi : 40-49 yaş arasında 1-2 yılda 1 50 yaş ve üzerinde iki yılda bir

37. MEME KANSERİNDE KORUYUCUFAKTÖRLER • Emzirme ve doğum • İlk çocuğun 30 yaşından önce dünyaya gelmesi • Düzenli egzersiz yapma • Tamoksifen kullanımı • Profilaktik mastektomi • Alkol ve sigaradan uzak durmak • Diyet

38. MEME KANSERİNDE KORUYUCUFAKTÖRLER • Emzirme ve doğum: İlk doğum yaşının erken olması ve iki-üç doğumun kanser riskini önemli ölçüde azalttığı savunulmaktadır. • İlk çocuğun 30 yaşından önce dünyaya gelmesi: 30 yaşından önce doğum yapmanın kanseri önemli ölçüde azalttığı belirtilmektedir.

39. MEME KANSERİNDE KORUYUCUFAKTÖRLER • Tamoksifen kullanımı: Yüksek risk altında olanlarda kullanılır. Tek taraflı mastektomi olanlarda diğer memeyi korumak için 5 yıllık bir kullanım içeriyor. • Proflaktik mastektomi: Bir memenin diğer memeyi % 90 oranında korumak amacıyla çıkarılmasıdır. • Alkol ve sigaradan uzak durmak • Diyet: Yağdan fakir, liften zengin bir beslenme.

40. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ Kendi kendine meme muayenesi ideal olarak adet döngüsünün 7.-10. günleri arasında ayda bir kez yapılmalıdır. Menapoz döneminde olan ve adet görmeyen kadınlar ise her ayın kendi belirledikleri bir günde muayeneyi yapabilirler.

41. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ Kendi kendine meme muayenesinin üç ayrı aşaması vardır: 1. Gözle değerlendirme 2. Ayakta elle değerlendirme 3. Yatar pozisyonda elle değerlendirme

42. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ 1. Gözle Değerlendirme

43. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ 1. Gözle Değerlendirme

44. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ 1. Gözle Değerlendirme

45. MUAYENE EDİLMESİ GEREKEN BÖLGE Sternumun ortasından koltukaltının orta hattına kadar, yukarıda klavikuladan aşağıda memeden birkaç santimetre aşağıya kadar bölge muayene edilir.

46. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ 2. Ayakta Elle Değerlendirme

47. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ 2. Ayakta Elle Değerlendirme

48. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ 3. Yatar Pozisyonda Elle Muayene

49. KENDİ KENDİNE MEME MUAYENESİ 3. Yatar Pozisyonda Elle Muayene

50. Üzüntü bir kara bulut gibi üzerinize çöktüğünde ardından güneş gibi parlayan bir gülümseme doğsun..Ve moraliniz hep yüksek olsun..