ISL417-Yönetim Bilgi Sistemi

1. ISL417-Yönetim Bilgi Sistemi İnternet ve elektronik ticaret 15. Hafta

2. İnternet Nedir? • Dünya üzerindeki bir çok küçük bilgisayar ağını birbirine bağlayan çok büyük bir bilgisayar ağıdır. • Devlet, araştırma, askeri, eğitim ve ticari kuruluşların ağlarının birleşiminden oluşan geniş alan ağı.

3. İletişim ile ilgili internet araçları • E-posta • Domain name • Internet Protocol (IP) adres (sayı ile) • Domain name system (DNS) • Usenet Newsgroups (Haber grupları) • Haber gruplarına üye olmak gerekir. • FTP • URL’ler (Universal Resource Locator) ftp:// ile başlar. • Internet Relay Chat • Anında mesajlaşma

4. PROTOKOL ANA BİLGİSAYAR İnternet adresi http://www.anadolu.edu.tr/~odogan UZANTI KLASÖR DOMAIN NAME

5. DOMAIN NAME İSİM E-posta adresi odogan@anadolu.edu.tr FONKSİYON ANA BİLGİSAYAR YER

6. Erişim ile ilgili internet araçları • FTP- File Transfer Protocol: Dosya aktarım iletişim protokolü. • Gopher : Bir menüler hiyerarşisinde bilgiyi yerleştirme. Günümüzde pek kullanılmamaktadır.

7. World Wide Web-WWW-Web • İstemci-sunucu mimarisi kullanarak, bilgiyi depolamak, erişimi sağlamak, düzenlemek ve göstermek için herkes tarafından kabul edilen bir sistemdir. • Web; metin, bağlantılı ortam, ses ve grafikleri kapsar. • Bağlantılı metin dili olarak HTML-Hypertext Markup Language’i kullanır.

8. HTML • HTML, aynı veya farklı bilgisayarlarda depolanan dokümanların diğerleri ile dinamik bağlantılarını birleştirir ve dokümanları düzenler. • Bu bağlantıları kullanarak son kullanıcının, diğer dokümanlara ulaşabilmesi için sadece vurgulanmış kelime veya grafikleri işaretlemesi veya tıklaması yeterli olacaktır.

9. Bir web sitesine ulaşmak için kullanıcı bir URL-Universal Resource Locator belirlemelidir. • URL, web üzerinde ulaşılmak istenen belirli bir kaynak adresini ifade eder. Örnekler; • http://www.anadolu.edu.tr • http://www.hurriyet.com.tr • http://www.osym.gov.tr • http://www.tsk.mil.tr • http://www.tobb.org.tr

10. HTTP-Hypertext Transfer Protocol • Internet üzerinde bilgi değişimini sağlayan baz protokol. • Web üzerindeki sayfaları iletirken kullanılan iletişim standardı. • Mesajların nasıl düzenlendiğini ve iletildiğini tanımlar. • WWW üzerinde bilgiler kullanıldığı sisteme bakmaksızın HTML formatında yazılır ve her sistem bu formatı tanır. • www.anadolu.edu.tr, web sayfalarını depolayan web sunucusunu tanımlayan alan ismidir.

11. Web 2.0, Sosyal Medya ve Sosyal Ağ • Web 1.0, internet kullanıcılarının internette belirli kaynaklardan eriştiği içerikleri sadece okuduğu ve takip ettiği süreci ifade etmektedir. • Web 2.0, internet kullanıcılarının ortaklaşa ve paylaşarak yarattığı sistemi tanımlamaktadır. • Web 2.0 terimi, www üzerinde katılımcı bilgi paylaşımına, birlikte çalışabilirliğe, kullanıcı merkezli tasarıma ve üzerindeki işbirliğine imkan veren web uygulamalarıyla ilgilidir. • Sosyal ağ siteleri, bloglar, video paylaşım siteleri, Wiki’ler Web 2.0 örnekleridir.

12. Web 2.0, Sosyal Medya ve Sosyal Ağ • Sosyal medya kullanıcıların ürettiği içerik ve müşterilerin ürettiği medya kavramlarını ortaya çıkarmıştır. • Son zamanlarda gelişen bu yeni alan, sosyal ağlarla gerçekleştirilmektedir. • Sosyal ağlar, sanal ortamda sosyal iletişim kurmayı sağlamaktadır. • Facebook, Twitter MySpace, Flickr, FriendFeed, Linkedin, Pinterest, Youtube bunlardan bazılarıdır.

13. Web 2.0, Sosyal Medya ve Sosyal Ağ • Firmaların sosyal medya ile aşağıdaki durumları elde etmesi mümkündür: • Marka bilinirliği/şirket tanınırlığında artış • Müşteri ilişkileri yönetimi • Satışlarda artış • Trafiğin yaratılması • Arama motorlarında gelişen sonuçlar • Olası risklerin önüne geçmek • Rekabette avantaj

14. Web 3.0 – Geleceğin Web’i • Web 3.0 doğal dil işleme, makine tabanlı öğrenme ve muhakeme ile zeki uygulamaları kullanan bir zeka tabanlı web uygulamasıdır. • Web 3.0 anlamsal web (semantic web) olarak da bilinmektedir. • Temel amacı, iyi tanımlanmış ve ilişkilendirilmiş olan bilgilerin ve servislerin web ortamında bilgisayarlarca okunabilir ve anlaşılabilir olmasını sağlayacak standartların ve teknolojilerin geliştirilmesidir.

15. İntranet teknolojisi • Organizasyonlar, özel ağları oluşturmak için internet ağ kurma standartları ve web teknolojisini kullanabilirler. • Web herkese açık olmasına rağmen intranet, özeldir ve organizasyon dışındaki ziyaretçilerden firewall’la korunur. • İntranetler özel donanıma ihtiyaç duymaz. Mevcut ağ alt yapısı üzerinden çalıştırılabilir. • İntranet yazılım teknolojisi www teknolojisi ile aynıdır.

16. Extranet teknolojisi • Bazı organizasyonlar dışarıdan insanlar ve işletmelere, intranete girme izni verebilirler. • Özellikle müşteriler veya ortaklarla organizasyonları birbirine bağlaması nedeniyle kullanışlıdır.

17. İnternetle ilgili son gelişmelerden biri de Kablosuz Web uygulamalarıdır. • Kablosuz web, cep telefonu, akıllı telefonlar, dizüstü bilgisayar gibi kablosuz mobil hesaplama aygıtlarıyla, internetten dijital bilgilere erişilmesine imkan veren uygulamalardır.

18. Elektronik ticaret • Doğrudan fiziksel bağlantı kurmaya ya da fiziksel değiş tokuş işlemine gerek kalmadan tarafların elektronik olarak iletişim kurdukları her türlü ticari iş etkinliği.

19. Genel kabul görmüş tanım • 1997’de OECD tarafından yapılan tanımdır. Buna göre E-ticaret aşağıdaki eylemleri kapsayan bir süreç olarak tanımlanmıştır: • Ticaret öncesi işletmelerin elektronik ortamda bilgilenmesi ve araştırma yürütmesi • İşletmelerin elektronik ortamda buluşması • Ödeme sürecinin yerine getirilmesi • Taahhüdün yerine getirilmesi, mal ve hizmetlerin müşteriye teslimi • Satış sonrası bakım, destek gibi hizmetlerin yerine getirilmesi.

20. E-ticarette taraflar • Ticaret genellikle işletmeler veya işletme ve tüketiciler arasında gerçekleşmektedir. • İnternet ile daha geniş bir alana yayılma imkanı bulmuştur. • Günümüzde e-ticaretin üç büyük tarafı vardır: • Devlet • İşletmeler • Tüketiciler

21. E-ticaret taraflarının faaliyetleri

22. Tüketici odaklı perakendecilik (B2C) • Web üzerinden doğrudan satışlar • Aracısızlaştırma • Etkileşimli pazarlama ve kişiselleştirme • Mobil ticaret: M-ticaret – Gelecek kuşak pazarlama  • Müşterinin kendi kendine hizmeti • Çağrı merkezi

23. Maliyet/ Gömlek Tüketici İmalatçı Toptancı Perakendeci 48.50 YTL Tüketici İmalatçı Perakendeci 40.34 YTL Tüketici İmalatçı 20.45 YTL

24. Takas – Değişim (B2B) • Pek çok alıcının arz-talep sistemini kullanarak pek çok satıcıdan satın alma işlemini gerçekleştirebileceği online pazaryeri türü.

25. Elektronik ticaret bilgi akışı • Bireyler mal ve hizmetleri elektronik olarak online toptancılardan satın alırlar. • Toptancılar, tedarikçi ve dağıtıcılara bağlanmak için elektronik ticaret teknolojisini kullanırlar. • Elektronik ödeme sistemleri hem B2B hem de B2C’de kullanılır.

27. Elektronik ticaret uygulama şekilleri • Piyasaya tanıtma faaliyetleri • Alıcı-satıcı arasında yüz yüze iletişimi söz konusu olmaksızın • Sözleşme akdi ile ilgili faaliyetler • Ödeme şartları çerçevesinde sipariş verilmesi • Satıcının sözleşme şartlarının kabulü doğrultusunda işlemlere başlaması • Malın alıcıya teslimini sağlayan lojistik işlemler konusunda iki taraf arasındaki iletişim • Ödemenin yapılması ile ilgili faaliyetler • İşlemle bağlantılı kamu mercilerinin katılmasını gerektiren faaliyetler

28. Web sunucular ve E-ticaret sunucuları • Web server (sunucu) yazılımı: Bir web sitesi, intranet, extranet üzerindeki içeriğin toplanması, bağlantı kurulması ve yönetimini kolaylaştıran yazılım. • E-ticaret sunucu yazılımı: E-ticaret ve web sitelerini çalıştırmak için temel fonksiyonları sağlayan yazılım. • Elektronik katalogları kurma • Müşterilerin alımlarını işleme

29. Müşteri izleme ve kişiselleştirme araçları Amacı, • Online müşterilerin davranışlarına yönelik veriyi toplama, depolama ve işletmenin arka ofis sistemlerinde depolanan veri ile birleştirme. • Online müşterilerin davranışlarını iyi bir şekilde anlamak için veriyi analiz etme. • Gelişen müşteri eğilimlerini belirleme.

30. Müşteri izleme ve kişiselleştirme araçları • Tıklama dizisi izleme: Web sitelerinde müşteri faaliyetleri hakkındaki veriyi izleme ve onları bir günlükte toplama. • Kullanıcıların en son ziyaret ettikleri siteyi kayıt eder. • Ortak süzme: Bir web site üzerinde kullanıcı hareketlerini izleme. • Amazon.com özel kitap tavsiyelerini hazırlamak için bu aracı kullanır. “Bu kitabı alan müşteriler aynı zamanda…..” • Web ambarı: Web sitesi ziyaretçilerinden toplanan veri, özel bir veri ambarında depolanır.

31. Web içerik yönetimi araçları • Web sitesi üzerindeki materyaller genellikle çok karmaşıktır. Dokümanlar, grafikler ve ses gibi pek çok veri şekillerini içerir. • Ziyaretçinin kimliği, ayın günü, ürünün fiyatı, ziyaretçinin istekleri gibi durumlara bağlı değişiklik yeteneğine sahip olmalıdır.

32. Web performans izleme araçları Web sayfalarının yükleme hızını denetleyen, web kayıtlarını gerçekleştiren web sayfaları arasındaki bozuk bağlantıları belirleyen ve diğer web sitesi problemlerini ve tıkanıklıklarını tespit eden yazılım

33. Web bakım hizmetleri • İşletmenin finansal ve teknik kaynakları yeterli değilse, kendi web sitelerini ve e-ticaret hizmetlerini gerçekleştirmek için web bakım hizmetlerini kullanırlar. • Abonelerin ücretlerini ödeyip ödemediklerini denetlerler.

34. EDI – Electronic Data Interchange (Elektronik Veri Değişimi) • Telefon, faks, televizyon, elektronik ödeme ve para transfer sistemleri, EDI ve internet, e-ticaretin yapılabilmesini sağlayan altı temel araç olarak sayılmaktadır. • EDI, sipariş emirleri, faturalar, başvuru formları gibi standart iş dokümanlarının iki organizasyon arasında bilgisayardan bilgisayara elektronik olarak transferine imkan veren sistemlerdir.

35. Elektronik ticaret ödeme araçları

36. E-imza • 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu’nda yer alan şekliyle e-imza, başka bir elektronik veriye eklenen veya elektronik veriyle mantıksal bağlantısı bulunan ve kimlik doğrulama amacıyla kullanılan elektronik veri olarak tanımlanır.. • E-imza, bir bilginin üçüncü tarafların erişimine kapalı bir ortamda bütünlüğü bozulmadan ve tarafların kimlikleri doğrulanarak iletildiğini elektronik veya benzeri araçlarla garanti eden harf, karakter veya sembollerden oluşmaktadır.

37. E-imza • E-imza, kullanıcılarına üç temel özelliği sağlamaktadır: • Veri bütünlüğü • Kimlik doğrulama ve onaylama • İnkar edilemezlik

38. Tehlike ve fırsatlar • Kanıtlanmamış iş modelleri • İş süreçlerindeki değişim ihtiyaçları • Kanal (dağıtım zincirleri) anlaşmazlıkları • Yasal konular • Güvenlik ve gizlilik