Hacettepe Üniversitesi BÖTE Bölümü Bilgi İşlem Sorun ve İhtiyaç İletme Sistemi

1. Hacettepe Üniversitesi BÖTE Bölümü Bilgi İşlem Sorun ve İhtiyaç İletme Sistemi BTÖ 611 İnsan-Bilgisayar Etkileşimi Yrd. Doç. Dr. Hakan TÜZÜN

2. TEST EDİLEN SİSTEMİN TASARIM VE GELİŞİM SÜRECİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Tasarım sürecinin başlangıcında (2. hafta, 1-8 Ekim 2007); • İnternet üzerinden mi yoksa direk TCP/IP adresleri aracılığı ile çalışsın diye tartışıldı, veritabanı hazırlamaya karar verildi. • Veritabanında, • sorunu ileten kişinin e-posta adresi, adı, soyadı • sorunun iletildiği bilgisayar adı • sorunun iletildiği tarih ve saat • sorunun türü ve içeriği • sorun başka bilgisayarda ise sorunlu bilgisayarın adı • sorun halledildi/halledilmedi alanlarının olmasına karar verildi. • Ayrıca yönetici arayüzü hazırlamasına karar verildi.

3. TEST EDİLEN SİSTEMİN TASARIM VE GELİŞİM SÜRECİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • 3.haftada (8-15 Ekim 2007) kullanıcının ilgilenmesi gereken işlem birimlerinin (hata türü, hata içeriği, tarih...) sayısının 7'nin altına düşürülmesi ve • Uzman olmayan kullanıcıların zorluk çekmemeleri için açıklamaların konulması düşünüldü. • Sorunların veri tabanında toplanmalı/ e-posta ile mi gönderilmeli konusu tartışıldı. • Etkileşim tasarımı temelleri konusunun okunmasından sonra var olan materyali, bilgisayarı ve insanı anlamanın tasarım sürecinde ne kadar önemli olduğu tartışıldı. • Kullanıcının hangi ekranda hangi deneyimlerle karşılaşabileceği akış şeması ile gösterildi.

4. TEST EDİLEN SİSTEMİN TASARIM VE GELİŞİM SÜRECİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Ekran tasarımında hizalama ve yerleştirme kuralları, gruplama çeşitleri, boşluk kullanımı, kullanıcının bilgi girerken ne yapması gerektiğini bilmesi, kontur kullanımı gibi sistemle ilgili tartışmalar sürdürüldü. • Kullanıcılara bazı durumlarda neler yapabileceğine dair açıklama ve ipuçları verilmesi ve ayrıca farklı sorunlara, ihtiyaçlara uygun senaryoların oluşturulması kararlaştırıldı. • Sürecin 7. haftasında (5-17 Kasım 2007) tasarımdan tam olarak nelerin beklendiği, bu beklentileri gerçekleştirmek için nelere ihtiyaç duyulduğu tekrar gözden geçirildi. • Bu aşamada prototip oluşturması ve kullanıcılara sunulmasının gerekliliği ortaya çıktı. • Kullanıcı desteği sağlamak amacı ile bazı alanların yanına “?” imgesinin konulması, imgenin ise üzerine fare götürüldüğünde o bölüme ait bir açıklama gösterilmesi düşünüldü.

5. TEST EDİLEN SİSTEMİN TASARIM VE GELİŞİM SÜRECİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Ayrıca e-posta kullanımı, • Mantıksal gruplama, • Yazı karakteri, • Hizalama konuları sınıfta yapılan tartışmalardan sonra tasarımda tekrar gözden geçirildi. • Ancak alan başlıkları ve tasarım üzerinde ortak bir karara varılamadı. • Kullanışlık testi için test planı hazırlandı ve • Ortaya çıkan tasarım test edildi.

6. KULLANIŞLIK TESTİNİN AMACI • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Gerçek bir kullanıcının, tasarlanan sistemi kullanırken nasıl bir performans sergileyeceğini görmek ve sistemin son halini gerçekleştirmeden önceki problemleri tespit ederek çözmektir. • Bu kullanışlık testi ile hatalar tanımlanarak, kullanım zorlukları belirlenecektir.

7. PROBLEM DURUMLARI • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Sistem üzerindeki bilgi girişi kontrolleri anlaşılır mı? • Sistemdeki birimler arasında gezinim rahat mı? • Başlık ve etiketler okunabilir ve anlaşılabilir mi? • Bilgi girişi rahat mı? • İletim ile ilgili bilgilendirme okunabilir ve anlaşılır mı? • İletim sayfasına dönüş kolay mı? • Yardım bağlantıları görünür mü? ve anlaşılır mı? • Yardıma erişim rahat mı? Bilgiler anlaşılır ve yararlı mı?

8. KULLANICI PROFİLİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç

9. YÖNTEM • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Önce katılımcılara ekip, sistem ve test hakkında bilgiler içeren bir tanıtım belgesi okunacaktır. • Sonrasında katılımcılardan kişisel bilgi anketini doldurmaları istenecektir. • Katılımcıların seçtikleri senaryolar doğrultusunda sistemi kullanmaları istenecektir. Katılımcılardan sistemi kullanırken yüksek sesle düşünmeleri istenecektir. • Bu süreçte katılımcılar gözlemlenerek belirlenen her görev hakkında notlar alınacak, görevi tamamlamada geçirdikleri süre ölçülecek ve görevi nasıl tamamladıkları ile ilgili notlar alınacaktır. • Son olarak bütün bu notlar raporlaştırılacaktır.

10. TEST SONRASI UYGULANACAK ANKET • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Sistemde yararlı olacağına inandığınız değişiklik veya değişiklikler yapacak olsanız, hangi alanları ekler veya çıkarırdınız? Neden? • Görsel olarak sistemde ne gibi değişikliklerin yapılmasını önerirsiniz? Neden? • Tasarım olarak sisteme bir puan verecek olsanız, 1 çok kötü – 5 çok iyi olmak üzere 5 üzerinden kaç puan verirdiniz? • Görsel olarak sisteme bir puan verecek olsanız, 1 çok kötü – 5 çok iyi olmak üzere 5 üzerinden kaç puan verirdiniz?

11. TEST SONRASI UYGULANACAK ANKET • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Yardım bağlantılarını gördünüz mü? ve yardımla ilişkili olduğunu anladınız mı? • Yardım kısmından yararlandıysanız; • Bilgileri anlaşılır buldunuz mu? • Bilgileri yararlı buldunuz mu? • Yardıma erişime bir puan verecek olsanız, 1 çok kolay– 5 çok zor olmak üzere 5 üzerinden kaç puan verirdiniz? • Yardıma bir puan verecek olsanız, 1 çok kötü– 5 çok iyi olmak üzere 5 üzerinden kaç puan verirdiniz?

12. TEST SONRASI UYGULANACAK ANKET • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Sistemin kullanımını derecelendirecek olsanız, 1 çok kolay – 5 çok zor olmak üzere 5 üzerinden kaç puan verirdiniz? • Bu sistemin yararlılığını derecelendirecek olsanız, 1 çok yararsız – 5 çok yararlı olmak üzere 5 üzerinden kaç puan verirdiniz? • Sisteme 1 hiç sevmedim – 5 çok sevdim olmak üzere 5 üzerinden kaç puan verirdiniz? • Genel olarak sistemle ilgili yorum ve önerileriniz nedir?

13. UYGULANAN SENARYOLAR • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Microsoft Word programını başlatmak istediniz ancak “Lütfen Windows Microsoft Office XP Professional uygulamasını yapılandırırken bekleyin" hata mesajı ile karşılaştınız. Ardından “Microsoft Office XP Professional CD”sini takmanız istendi. Ancak sizde CD olmadığı gibi böyle bir yetkinizde yok. Bu ihtiyacınızı sistem aracılığı ile ilgililere iletiniz. • Bir hafta sonraki derste sunum yapmak istiyorsunuz ve sununuzu sınıfa sunmak için bir sunum aracına (tepegöz gibi) ihtiyacınız var. Bu ihtiyacınızı sistem aracılığı ile ilgililere iletiniz. • Bir ödev konusu araştırmak istediniz ancak bilgisayarda internet bağlantısının olmadığını fark ettiniz. Bunun üzerine başka bir bilgisayara geçtiniz. Önceki bilgisayarın arızasını sistem yetkililerine bildirmek istiyorsunuz. Bu sorunu sistem aracılığı ile ilgililere iletiniz. • İnternette gezinirken Acrobat Reader ile açılması gereken dosyaları göremiyorsunuz. Ancak dosyayı kaydederseniz açabiliyorsunuz. Belki de Acrobat Reader’ın güncellenmesi veya yeniden yüklenmesi gerekiyor. Ancak hem buna yetkiniz yok hem de ne olduğunu tam olarak anlayamadınız. Bu sorunu sistem aracılığı ile ilgililere iletiniz.

14. GÖREV LİSTESİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • İletişim bilgilerini gir • Ad soyad, sınıf, e-posta alanlarının doldurulması • İletilecek sorun veya ihtiyaç bilgilerini gir • İhtiyaç veya sorun türünün seçilmesi, buna ilişkin bilgilerin girilmesi • Girilen bilgileri kontrol et • Girilen bilgilerde eksiklik ya da hata olup olmadığının kontrol edilmesi • Girilen bilgileri gönder • Gönder tuşuna tıklanması • Verilen dönüte göre programı kapat ya da tekrar dene. • İletim başarılı ise sistemin kapatılması, başarılı değilse geri dönülerek işlemlerin tekrarlanması

15. UYGULAMA ORTAMININ SEÇİLMESİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Test Hacettepe Üniversitesi BÖTE Bölümü laboratuvarı ile • ODTÜ İnsan-Bilgisayar Etkileşimi (İBE) laboratuvarında olmak üzere iki ayrı ortamda gerçekleştirilmiştir.

16. HEDEF KİTLE • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • İlk teste her düzeyden en az birer kişi olmak üzere 7 katılımcı katılmıştır. İkinci teste gönüllü olarak 2. sınıftan bir öğrenci (bayan olan) katılmıştır. Toplam olarak teste 8 katılımcı katılmıştır.

17. TEST SÜRECİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • İlk testte rasgele olarak her sınıf düzeyinden en az bir katılımcı seçmek koşuluyla katılımcılar birer birer teste alınmıştır. • İkinci test ise teste gönüllü olarak katılan bir katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. • Her iki testte de katılımcılara öncelikle ekip, sistem ve test hakkında bilgiler içeren tanıtım belgesi okunmuştur. • Sonra kendilerine verilen kişisel bilgi anketini doldurmaları istenmiştir. Ardından daha önce hazırlanan senaryolar katılımcıya verilerek içerisinden rasgele olarak seçtiği en az bir senaryoyu sistem ile kullanması istenmiştir. • Katılımcı sistemi kullanırken hazırlanan görev listesi belgesi doldurulmuş ve gözlemler bu belgenin altına not alınmıştır.

18. TEST SÜRECİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Test süresince katılımcıdan yüksek sesle düşünmesi istenmiş ve düşünceleri de bu belgenin altına not alınmaya çalışılmıştır. • Yardım isteğinde bulunan katılımcılara ise isterse sistemin yardım kısmını kullanabilecekleri söylenmiştir. • Hiçbir katılımcı testi yarıda bırakmak istememiştir. Bütün katılımcılar testi tamamlamış ve ardından da sistem ile ilgili anketi doldurmuşlardır. • Test sonrasında katılımcılardan bazıları ile sohbet edilerek ayrıca görüşleri alınmıştır.

19. TEST SÜRECİNDE KARŞILAŞILAN GÜÇLÜKLER • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Katılımcılardan bazıları sistemi kullanırken “ne yapacağım?” diye sordu. Nasıl yönlendirileceklerine ilişkin tereddüt yaşandı. • 4. sınıf düzeyinden katılımcı bulmakta zorlanıldı. • Uygulamalar sırasında ekibin hepsi aynı anda bir arada bulunamadı. Bu yüzden görev sürelerinin tutulmasında zorluk yaşandı.

20. BU GÜÇLÜKLERİ GİDERMEK İÇİN TAKİP EDİLEN YÖNTEMLER • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Katılımcıların ne yapacağım sorusuna karşılık yardıma (sıkça sorulan sorulara) bakabilecekleri söylendi. • 4. sınıftan bir katılımcıyı teste almak için Gökhan Akçapınar’dan yardım alındı.

21. TEST SÜRECİNDE İYİ VE KÖTÜ GİDEN OLAYLAR • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • ODTÜ İBE laboratuvarından randevu alınması iyi bir olaydı ancak bir öğrenci dışında gönüllü katılımcı bulunamaması kötü oldu.

22. TOPLANAN VERİLER VE TÜRLERİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • ODTÜ İBE laboratuvarında gerçekleştirilen test ile kullanıcının sistemi kullanırken yaptığı göz hareketlerinin kaydı ve buna ait sıçrama, yerleştirme değerleri, spot resimleri, ayrıca katılımcı sistemi kullanırken yapılan kamera kaydı görüntüleri elde edilmiştir. ODTÜ İBE laboratuvarında yapılan testten elde edilen veriler ClearView adlı programda analiz edilmiştir. • Bunun dışında her iki ortamda yapılan test sonucu anketlerden, gözlemlerden ve görüşmelerden elde edilen demografik, bilgisayar deneyimi, sistem ve görevlerle ilgili veriler birlikte analiz edilmiştir.

23. VERİLERİN ÖN ANALİZİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • ihtiyaç/sorun bilgileri ile ilgili bazı alanlarda katılımcıların zorluk yaşadığı, • ilgili sınıf, ilgili bilgisayar alanlarının hiç anlaşılmadığı, • yardımdan gereği gibi faydalanılamadığı, • bir tür yardım olarak görülen sıkça sorulan sorular kısmının ise katılımcıların anlamakta zorlandığı ya da anlaşılmadığı gözlemlenmiştir.

24. VERİLERİN DERLENMESİ VE ÖZETLENMESİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Katılımcıların %62,5’u kadın, %37,5’u erkektir. • 1.sınıf ve 2. sınıftan ikişer kişi, diğer sınıf düzeylerinden birer kişi olmak üzere toplam 8 kişi teste katılmıştır. • Katılımcıların %37,5’u günde ortalama 3-4 saat, %12,5’u günde ortalama 5-6 saat ve %50’si günde ortalama 7 saatten fazla bilgisayar kullandığını ifade etmiştir. • Katılımcıların %12,5’u günde ortalama 1-2 saat, %25’i günde ortalama 3-4 saat, %25’i günde ortalama 5-6 saat ve %37,5’u günde ortalama 7 saatten fazla İnternet kullandığını ifade etmiştir. • Katılımcıların %37,5’u orta düzeyde, %62,5’u yüksek düzeyde bilgisayar okur-yazarlık seviyesine sahip olduğunu ifade etmiştir.

25. UYGULANAN SENARYO ÇEŞİTLERİ • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Yazılım ihtiyacının ortaya konulduğu 1 numaralı senaryoyu 1 kişi, • Donanım ihtiyacının ortaya konulduğu 2 numaralı senaryoyu 3 kişi, • Donanım sorununun ortaya konulduğu 3 numaralı senaryoyu 5 kişi, • Yazılım sorununun ortaya konulduğu 4 numaralı senaryoyu 1 kişi uygulamıştır.

26. GÖZLEMLER • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç Yapılan gözlemler, tutulan notlar ve katılımcılarla yapılan görüşmeler sonrasında şunlar söylenebilir: • Katılımcılar “ilgili sınıf” alanını anlamakta zorlandı. • Katılımcılar “ilgili bilgisayar” alanını anlamakta zorlandı. • Katılımcılar sorun/ihtiyaç türünü seçmekte zorlandı. • Bilgilendirme ekranı anlaşılmadı. Bu ekranın düzeltmeye imkan tanıması beklendi. • Sayfanın başında “bütün alanların girilmesi zorunludur” uyarısı beklendi. Seçilen zorunlu alanlar katılımcılara anlaşılır gelmedi. • Sayfanın başındaki (ver 1.1) bilgisi katılımcıyı rahatsız etti. • Saat ve tarih alanlarına bilgi girişinin rahat olmadığı vurgulandı.

27. GÖZLEMLER • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Saat ve tarih alanlarına bilgi girişi olmaması ve metin alanı gibi görünmemesi gerektiği vurgulandı. • Yardım küçük bir pencerede açıldığında aşağıda yer alan cevaplar kısmı katılımcılar tarafından görülmekte zorlandı. Sorulara tıklandığı zaman cevapların hemen açılması bekleniyor. Aşağıdaki cevaplar kısmı fark edilmiyor. • “E-posta adresiniz” başlığı katılımcıya anlaşılır gelmedi. • Katılımcı gönder tuşuna basmayı unuttu. Tuşu fark etmedi.

28. Görevler, Tanımları, Ortalama Zorluk Dereceleri, Ortalama Tamamlama Süreleri ve Tamamlama Süresinin Sınırları • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç

29. Tamamlanan ve Tamamlanmayan Görev Sayısı • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç

30. Görevin Doğruluğu • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç

31. Görevi Doğru Tamamlayanlar • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • “İletilecek sorun veya ihtiyaç bilgilerini gir” görevi dışındaki görevler tüm katılımcılar tarafından tam ve doğru olarak doldurulduğundan, sadece bu göreve ait alt görevlere ilişkin doğru tamamlayanların sayısı ve yüzdesi, cinsiyet ve bilgisayar okur-yazarlık düzeylerine göre uygulanan senaryo sayısı (10 senaryo) çerçevesinde derlenmiştir. Buna göre erkekler görevleri daha rahat ve doğru bir biçimde tamamlamışlardır. Bilgisayar okur-yazarlık düzeyi yüksek olanlar orta olanlara göre daha rahat ve doğru şekilde görevleri tamamlamışlardır.

32. Görevi Sırasında Hata Yapanların • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • “İletilecek sorun veya ihtiyaç bilgilerini gir” görevine ait alt görevlere ilişkin hata yapanların sayısı ve yüzdesi, cinsiyet ve bilgisayar okur-yazarlık düzeylerine göre uygulanan senaryo sayısı (10 senaryo) çerçevesinde derlenmiştir. Buna göre kadınlar her üç alt görevde de daha fazla hata yapmışlardır. Bilgisayar okur-yazarlık seviyesi orta olanlar yüksek olanlara göre daha fazla hata yapmışlardır.

33. TEST SONRASI KATILIMCILARA UYGULANAN ANKETİN SONUÇLARI • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Katılımcılar tasarım olarak sisteme 1 çok kötü – 5 çok iyi olmak üzere ortalama 4 puan, • görsel olarak sisteme 1 çok kötü – 5 çok iyi olmak üzere ortalama 4,125 puan, • yardıma erişime 1 çok kolay – 5 çok zor olmak üzere ortalama 3,66 puan, • yardıma 1 çok kötü – 5 çok iyi olmak üzere ortalama 3,8 puan, • sistemin kullanımına 1 çok kolay – 5 çok zor olmak üzere ortalama 2,625 puan, • sistemin yararlılığına 1 çok yararsız – 5 çok yararlı olmak üzere 4,125 puan ve • sisteme genel olarak 1 hiç sevmedim – 5 çok sevdim olmak üzere 4 puan vermişlerdir. • Anketten elde edilen diğer öneri ve eleştiriler ileride sorunlar ve öneriler kısmında değerlendirilecektir.

34. ODTÜ İBE Laboratuvarında Yapılan Testten Elde Edilen Verilerin Analizi ve Sonuçlar • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Bu bölümde ODTÜ İBE laboratuvarında yapılan test sonucu elde edilen verilerin Clearview programı ile analiz edilmesinden elde edilen sonuçlar yer almaktadır. Bu uygulamaya 2. sınıf düzeyinden bayan katılımcı katılmıştır. Katılımcı 3. ve 2. senaryoyu arka arkaya gerçekleştirmiştir. • Programda tanımlanan AOI alanları şöyledir: • Sistemin ilk sayfasında bulunan, • Sıkça Sorulan Sorulara Göz atmak için Tıklayınız (sıkcasorulanlar), • Sayfanın altında yer alan zorunlu alanlar ve sıkça sorulan sorulara ilişkin bilgilerin yer aldığı açıklama satırı (aciklama), • Gönder (gonder). • Tasarımın ikinci sayfası “Sıkca Sorulan Sorular” da bulunan, • “Cevaplar” (cevaplar) • Tasarımın üçüncü sayfası bilgilendirme sayfasında bulunan, • “Başka sorun/ihtiyaç iletmek için buraya tıklayınız” (eksorun)

35. Katılımcının İki Senaryo Sonucu Tanımlanan AOI Alanlarına Odaklanma Süresi ve Sayısı • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç

36. Hotspot Görüntüleri • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Clearview programından elde edilen hotspot resimleri incelendiğinde de “Sıkça Sorulan Sorulara Göz atmak için Tıklayınız” başlığına yani sıkcasorulanlar olarak tanımlanan AOI alanına hiç bakılmadığı burada tekrar görülmektedir. Ayrıca saat ve tarih alanına odaklanma süresinin çok az olduğu görülmektedir. • Katılımcı her iki senaryo için 1. sayfada toplam 130 saniye yani yaklaşık 2 dak. 10 san., 2. sayfada 292 saniye yani yaklaşık 5 dakika ve 3. sayfada yani bilgilendirme sayfasında ise 41 saniye vakit geçirmiştir.

37. SORUNLAR İÇİN GELİŞTİRİLEN ŞİDDET SEVİYESİ TANIMLARI • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç

38. SORUNLAR İÇİN GELİŞTİRİLEN OLMA OLASILIĞI FREKANSLARI • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç

39. Sorunlar İçin Hesaplanan Tehlike Puanlaması (Şiddeti+Olma Olasılığı) • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç

40. Sorunlar İçin Hesaplanan Tehlike Puanlaması (Şiddeti+Olma Olasılığı) • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Buna göre sorun/ihtiyaç türünün yanlış girilmesi 6 puanla en tehlikeli sorun olarak görülmektedir. Bunu ilgili bilgisayar adının yanlış girilmesi izlemektedir. Bu iki sorunun öncelikle sistemde iyileştirilmesi gerekmektedir. • Sonrasında ilgili sınıf adının yanlış girilmesi, bilgilendirme ekranının anlaşılmaması ve yardımdaki cevaplar kısmının görünmemesi izlemektedir. Saat ve tarih alanlarına bilgi girişinde yaşanan sıkıntılar ile yardımda sorulara tıklandığında soruya ait cevabın beklenmesi diğer sorunlara göre 2 puanla en az tehlikeli sorunlar olmaktadır.

41. Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç Görevlere İlişkin Meydana Gelen Hatalar, Olası Hata Kaynakları ve Öneriler

42. İletilecek Sorun veya İhtiyaç Bilgilerinin Girilmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Katılımcılar “ilgili sınıf” alanını anlamakta zorlandı. • “ilgili sınıf” ifadesinin yeterince açık olmaması ya da açıklamasının bulunmaması olabilir. Bununla birlikte sorun/ihtiyacın bir sınıfla ilgili olup olmaması durumu da önemlidir. • Bu konuda kullanıcıya yardımcı olmak amacıyla o anda görülebilen bir yardımcı açıklama eklenebilir.

43. İletilecek Sorun veya İhtiyaç Bilgilerinin Girilmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Katılımcılar “ilgili bilgisayar” alanını anlamakta zorlandı. • “ilgili bilgisayar” ifadesinin yeterince açık olmaması ya da açıklamasının bulunmaması olabilir. Bununla birlikte sorun/ihtiyacın bir bilgisayarla ilgili olup olmaması durumu da önemlidir. • Bu konuda kullanıcıya yardımcı olmak amacıyla o anda görülebilen bir yardımcı açıklama eklenebilir.

44. İletilecek Sorun veya İhtiyaç Bilgilerinin Girilmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Katılımcılar sorun/ihtiyaç türünü seçmekte zorlandı. • Bilgisayar okur yazarlığı konusundaki eksiklikten kaynaklanabileceği gibi, bazı sorunların yazılım ya da donanım nedeniyle kaynaklandığının kestirilememesi de olabilir. • Yardım konusunda örneklerle açıklamalar konulmuştur. Her ihtimale karşı “diğer” seçeneği eklenmiştir. Kullanıcıların burada sorun yaşamaları durumunda direk yardım sayfasında bu konuyla ilgili alana ulaşmalarını sağlayacak bir bağlantı oluşturulabilir.

45. İletilecek Sorun veya İhtiyaç Bilgilerinin Girilmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Sayfanın başında “bütün alanların girilmesi zorunludur” uyarısı beklendi. Seçilen zorunlu alanlar katılımcılara anlaşılır gelmedi. • Sayfanın altında yer alan zorunlu alanlarla ilgili açıklama dikkat çekmemiş olabilir. Tüm alanların zorunlu olmasını beklemek de daha önceki deneyimler nedeniyle oluşmuş bir beklenti olabilir. • Sadece zorunlu alanlara yer verilebilir. Ayrıca zorunlu alanların nedeni ile ilgili bir açıklama yerleştirilebilir.

46. İletilecek Sorun veya İhtiyaç Bilgilerinin Girilmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Saat ve tarih alanlarına bilgi girişi olmaması ve metin alanı gibi görünmemesi gerektiği vurgulandı. • Bu tarz formlarda çoğunlukla saat ve tarih sistem tarafından otomatik olarak alınmakta ve kullanıcının müdahalesine izin verilmemektedir, bunun yanında amaç dışı ya da yanıltıcı kullanımlara yol açabileceği düşünüldüğü için de bu bir sorun olarak görülmüş olabilir. • Normal durumlarda sistem saat ve tarihi otomatik olarak çekmektedir, sistemin saatinde bir hata olması durumlarında saat ve tarih girişi düzenlenmesi yapılabilmesi amacıyla dışarıdan müdahaleye açık bir yapı kullanılmıştır. Bu saat ve tarih yanında, girilen bilgiler gönderildiğinde de e-posta hesabı kendisi saat ve tarihi kaydetmektedir. Bu da yanıltıcı olmayı bir nebze engelleyebilir.

47. İletilecek Sorun veya İhtiyaç Bilgilerinin Girilmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Saat ve tarih alanlarına bilgi girişinin rahat olmadığı vurgulandı. • Saat ve tarih alanlarına bilgi girerken yazılanların otomatik olarak düzenlenmemesi olabilir. • Normal durumlarda sistem saat ve tarihi otomatik olarak çekmektedir, sistemin saatinde bir hata olması durumlarında saat ve tarih girişi düzenlenmesi yapılabilmesi amacıyla dışarıdan müdahaleye açık bir yapı kullanılmıştır. Giriş yapılırken otomatik olarak saat ve ya tarihe uygun bir biçim kullanılabilir.

48. İletilecek Sorun veya İhtiyaç Bilgilerinin Girilmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • “E-posta adresiniz” başlığı katılımcıya anlaşılır gelmedi. • Bu sorunun nedeni daha çok bilgisayar okur yazarlığı düzeyi ile ilgili gibi görülmektedir. Daha önceden de bu tarz formları dolduran birisi için karmaşık gelmeyen bir durum kendisinin “orta” derece bilgisayar kullanıcısı olduğunu söyleyen bir katılımcı için gerçekleşmiştir. • Bu konuda sistemle ilgili bir öneride bulunulamamaktadır.

49. Girilen Bilgilerin Gönderilmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Katılımcı gönder tuşuna basmayı unuttu. Tuşu fark etmedi. • Bu durum bir katılımcı tarafından yaşandı ve bu tarz web tabanlı formların büyük çoğunluğunda gerekli bilgiler girildikten sonra gönderilmesi için bir düğmeye basılması gerekmektedir. Bunun bir sorun olması da kendisinin “orta” düzeyde bir bilgisayar kullanıcısı olduğunu belirten katılımcının bu konudaki tecrübesizliği sonucu ortaya çıkmış olabilir. • Bu konuda sistemle ilgili bir öneride bulunulamamaktadır.

50. Yardım Sayfasının İncelenmesi • Tasarım ve Gelişim Süreci • Kullanışlık Testinin Planlanması • Senaryolar ve Görev Listesi • Testin Uygulanması • Verilerin Derlenmesi ve Özetlenmesi • Verilerin Analizi • Öneriler • Sonuç • Cevapları görmek için kaydırma çubuğuna gerek kalmamalı. • Yardım sayfasının açıldığı pencerenin küçük boyutlarda açılması olabilir. • Bu durum “pencerenin tam sayfa açılmasını sağlayan” bir kod ile düzenlenebilir ya da cevap metin kutusu, sorular metin kutusu ile aynı hizada yan yana konumlandırılabilir.