SEMINARIUM 2. Wstęp do pracy Prowadzący: dr hab. inż. Wanda Wilczyńska-Michalik, prof. UP

1. SEMINARIUM 2. Wstęp do pracy Prowadzący: dr hab. inż. Wanda Wilczyńska-Michalik, prof. UP Autor: Wanda Wilczyńska-Michalik Instytut Geografii Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie Instytut Geografii Kontakt: wmichali@up.krakow.pl tel: 012 6626261

2. Podstawowe elementy wstępu do pracy dyplomowej • Wstęp – jest to fragment pracy od którego rozpoczynamy treść (jest to pierwszy numerowany rozdział) • We wstępie przedstawiamy krótko temat, motywację podjęcia tematu i staramy się nim zainteresować potencjalnych czytelników. Można też opisać krótko obszar badań i przedstawić przesłanki jego wyboru • We wstępie pomija się rzeczy oczywiste • Po przedstawieniu elementów wymienionych powyżej należy sformułować następujące zagadnienia:

3. Podstawowe elementy wstępu do pracy dyplomowej (obowiązkowe) • Wstęp • (tak jak było powiedziane – slajd 2, przedstawiamy tu krótko temat, motywację podjęcia tematu i staramy się nim zainteresować potencjalnych czytelników. Można też opisać krótko obszar badań i przedstawić przesłanki jego wyboru) • 1.1. Przedmiot pracy (lub przedmiot badań) • 1.2. Problem pracy (lub problem badawczy) • 1.3. Hipotezy badawcze • 1.4. Teren badań (badany obszar) • 1.5. Cel i zakres pracy • 1.6. Metody pracy oraz analiza i prezentacja danych • 1.7. Przegląd literatury i ocena materiałów źródłowych UWAGA! Rozdziały i podrozdziały numerujemy przy użyciu cyfr arabskich

4. Dodatkowe elementy wstępu do pracy dyplomowej Wymienione poniżej zagadnienia powinny być przedstawione tylko w przypadku niektórych wybranych tematów z zakresu ochrony środowiska (po uzgodnieniu z promotorem pracy) • 1.8. Przegląd wybranych aktów prawnych i ich analiza • 1.9. Omówienie wybranych terminów z zakresu …….. • (np.: … z zakresu gospodarki odpadami, gospodarki wodno-ściekowej, rekultywacji, rewitalizacji, monitoringu środowiska itp. ….) • Są to na ogół terminy specjalistyczne często używane • w tekście pracy • W szczególnych przypadkach omówienie terminologii może być przedmiotem oddzielnego rozdziału

5. Głównym merytorycznym zadaniem pierwszego etapu jest sformułowanie pytań, na które autor pracy ma odpowiedzieć Jest to równoznaczne z wyznaczeniem celu dalszych prac Przed przystąpieniem do pracy formułujemy przedmiot i problem pracy Staramy się określić po co podejmujemy badania, do czego mogą być przydatne, co nowego wniosą do wiedzy, którą już w tym temacie posiadamy.

6. przedmiot pracy / przedmiot badań • omawiany obiekt, produkt, wyrób, proces, omawiana jednostka osadnicza • np.: miasto, walory środowiska geograficznego, energetyka i możliwości jej rozwoju • problem pracy / problem badawczy • kwestia do rozstrzygnięcia, do zbadania • problemy badawcze są to pytania, na które szukamy odpowiedzi na drodze studiów literatury, materiałów źródłowych, badań naukowych • problemem pracy jest to, co orientuje nasze przedsięwzięcia poznawcze

7. hipoteza badawcza • hipoteza badawcza to założenie, to przypuszczalna, przewidywana odpowiedź na pytanie zawarte • w problemie badań • hipoteza jest założeniem przypuszczalnych zależności, jakie zachodzą między wybranymi zmiennymi

8. Teren - (badany teren, obszar badań, teren pracy) Położenie terenu we wstępie określa się podając przede wszystkim długość i szerokość geograficzną. Istotne znaczenie ma położenie administracyjne i komunikacyjne. W dalszej części pracy jeśli ma ona charakter fizyczno-geograficzny (najczęściej w rozdziale pierwszym), określamy miejsce omawianego terenu w stosunku do zróżnicowania przestrzeni przyrodniczej (położenie geomorfologiczne – na tle jednostek fizyczno-geograficznych, zasięg regionów itp.)

9. Cel pracy • tu przedstawiamy w jakim celu podejmujemy badania, do czego mogą być przydatne, w jakim celu podejmujemy się analizy omawianych faktów • można bardziej konkretnie wyznaczyć cele: teoretyczny, poznawczy, praktyczny • Zakres pracy • krótka informacja co zawierają rozdziały od „Wstępu” do „Wniosków”

10. Metody pracy oraz analiza i prezentacja danych Metody: rekonesans terenowy, analiza opracowań kartograficznych, analiza opracowań statystycznych, inwentaryzacja przyrodnicza w terenie – opis punktów obserwacyjnych i stanowisk dokumentacyjnych (np. z wykorzystaniem skali porostowej), szkice terenowe (wykorzystanie sprzętu – metody pomiaru i nanoszenia wyników, określenie położenia punktu na mapie), dokumentacja fotograficzna (przy użyciu jakiego sprzętu), analiza dokumentów i materiałów źródłowych, analiza opracowań kartograficznych, rozmowa i wywiad, ankieta itp. A także: rodzaj używanego edytora tekstu, rodzaj stosowanych wykresów, programów komputerowych do opracowania wykresów i sporządzenia rycin, korzystanie z baz danych, korzystanie z arkuszy kalkulacyjnych i inne

11. Przegląd literatury i ocena materiałów źródłowych • przegląd literatury nie może polegać na prostym wymienieniu faktów • należy dokonać analizy informacji, a nie opisu • na początku omawiamy pozycje podstawowe, które do napisania pracy były niezbędne, na końcu materiały źródłowe

12. Przegląd literatury i ocena materiałów źródłowych • przegląd literatury powinien • odzwierciedlać ogólny pogląd na obecny stan wiedzy na dany temat • ukazać rozwój stosowanych metod badawczych (np. metod waloryzacji czy inwentaryzacji przyrodniczej) • ocenić wartość każdej pozycji – jest to najważniejsze zadanie • wskazywać na niezgodności między hipotezami i teoriami różnych autorów • odsłonić braki w dotychczasowej wiedzy

13. Przegląd literatury i ocena materiałów źródłowych • W przypadku materiałów źródłowych należy ocenić czy zawarte w nich dane : • są wystarczająco aktualne • są ogólne czy szczegółowe • można porównać z danymi z literatury • itp.

14. Literatura podstawowa zawiera artykuły zawierające wyniki badań, publikowane w specjalistycznych periodykach naukowych (np. Prace Geograficzne, Nature, Folia Geographica, Przegląd Geologiczny itp.) Monografia to specjalistyczna książka, szeroko omawiająca jeden temat Przeglądowy artykuł – przedstawia i poddaje dyskusji ostatnie osiągnięcia naukowe z konkretnej dziedziny. Inne pozycje to np.: dziennik, periodyk, czasopisma seryjne (wydawane w regularnych odstępach czasowych, zwykle zawierające artykuły z wynikami badań) oraz przeglądy i recenzje, a także informacje prasowe z danej dziedziny

15. Podstawowa terminologia definicje i omówienie pojęć związanych z przedmiotem pracy i problemem badawczym

16. Przed przystąpieniem do pisania należy zebrać materiał merytoryczny i zastanowić się, jaka jego część powinna być zamieszczona w tekście pracy. Należy zacząć od tematycznej segregacji materiałów i pomysłów. Posłuży to do napisania „Spisu treści”.

17. Konspekt pracy • zastanowienie się i zaplanowanie struktury tekstu • sprawdzenie czy coś nie zostało pominięte • upewnienie się o odpowiednim „wyważeniu” tekstu (3/4 tekstu pracy musi być poświęcone problemowi pracy, a nie wstępom i zagadnieniom pobocznym) • zaplanowaniu części graficznej – rycin i tabel

18. Rozdziały pracy dyplomowej W pracach dotyczących problematyki środowiska geograficznego podstawowym elementem pracy jest jego charakterystyka Tytuł rozdziału drugiego jest w takim przypadku na ogół sformułowany następująco: Rozdział 2. „Charakterystyka warunków przyrodniczo-geograficznych omawianego obszaru” lub „Charakterystyka fizyczno-geograficzna omawianego terenu” lub „Charakterystyka warunków przyrodniczych omawianego obszaru” (jeśli praca nie obejmuje problemów społeczno-ekonomicznych)

19. W przypadku, gdy obszar badań nie jest podstawowym przedmiotem w pracy można zatytułować rozdział „Ogólna charakterystyka ……….” a bardziej szczegółowo będzie omówiony przedmiot pracy

20. Rozdziały pracy dyplomowej Jeżeli podjęty temat dotyczy „waloryzacji ……” można charakterystykę środowiska geograficznego przedstawić w rozdziale zatytułowanym np. Uwarunkowania przyrodnicze (gminy, powiatu, nadleśnictwa itp…) w aspekcie rozwoju (turystyki, energetyki odnawialnej, energetyki atomowej, eksploatacji kruszyw, tworzenia parków rzecznych, obszarów NATURA 2000 itp.) Rozdział. 2. Uwarunkowania przyrodnicze gminy w aspekcie rozwoju turystyki

21. Rozdziały pracy dyplomowej Jeżeli podjęty temat obejmuje wybrane mezoregiony można rozdział drugi zatytułować np. „Charakterystyka geograficzna mezoregionów”

22. Rozdział 2. Charakterystyka warunków przyrodniczo-geograficznych omawianego obszaru W rozdziale tym należy kolejno (ze szczegółowością zależnie od tematu pracy) przedstawić zagadnienia: 2.1. Położenie fizycznogeograficzne 2.2. Budowa geologiczna 2.2.1. Złoża kopalin (bez wód mineralnych I leczniczych) 2.3. Rzeźba 2.4. Klimat (lub - Krótka charakterystyka klimatu) 2.5. Gleby 2.6. Stosunki wodne 2.6.1. Wody powierzchniowe 2.6.2. Wody podziemne 2.6.3. Wody słodkie 2.6.4. Wody mineralne cd. na następnym slajdzie

23. Rozdział 2. Charakterystyka warunków przyrodniczo-geograficznych omawianego obszaru (cd.) • 2.7. Szata roślinna i zwierzęta • 2.8. Struktura użytkowania ziemi • 2.9. Zagospodarowanie terenu • 2.10. Ochrona przyrody i krajobrazu • 2.11. Stan środowiska • Struktura użytkowania ziemi: użytki rolne – grunty orne, sady • i plantacje, użytki zielone: łąki i pastwiska, lasy , grunty pod wodami, oraz ewentualnie grunty przekształcone (antrosole i inne) • Zagospodarowanie terenu: infrastruktura techniczna, tereny przemysłowe, tereny pod składowiska odpadów, górnictwo, drogi , • a także np. zagospodarowanie turystyczne – baza noclegowa, żywieniowa, komunikacyjna, towarzysząca

24. Kolejne rozdziały pracy dyplomowej (magisterskiej, licencjackiej) (Rozdział 3, 4 itd.) • Jeśli praca dotyczy „waloryzacji” wybranego obszaru wówczas, kolejny(e) rozdział(y) powinien (powinny) obejmować (rozdziały mają być numerowane!): • Walory kulturowe • Krajobraz kulturowy • Zabytki kultury • Grupy etniczne i ich tradycje (walor istotny dla rozwoju turystyki) • Funkcje gospodarcze regionu • Dostępność komunikacyjna

25. Kolejne rozdziały pracy dyplomowej (magisterskiej, licencjackiej) Jeśli praca dotyczy „rewitalizacji” wybranego obszaru wówczas, kolejny rozdział powinien dotyczyć historii terenu np.: Rozdział 3. Historia omawianego obszaru Rys historyczny – lata …… …….. Historia przemysłu Historia górnictwa Rozdział 4. Główne funkcje gospodarcze regionu Rozdział 5. Wybrane problemy społeczne

26. Kolejne rozdziały pracy dyplomowej (magisterskiej, licencjackiej) • Jeśli praca dotyczy „Przemian środowiska …..” • kolejne rozdziały to np.: • Rys historyczny (powinien obejmować przede wszystkim zakres czasowy pracy na tle wcześniejszej historii) • Przemiany warunków przyrodniczych • Zmiany użytkowania ziemi • Przekształcenia stanu środowiska • Geomorfologiczne skutki gospodarki (rolnej, przemysłowej, budowlanej, górniczej) • Przekształcenia krajobrazu • Zmiany gospodarcze • Przemiany społeczne • Szanse i bariery dalszego rozwoju regionu

27. Kolejne rozdziały pracy dyplomowej (magisterskiej, licencjackiej) Jeżeli przedmiotem pracy jest obiekt: kopalnia, hałda, elektrownia, składowisko odpadów, oczyszczalnia, rafineria itp., charakterystyka uwarunkowań przyrodniczych powinna być zwięzła Istotna będzie natomiast charakterystyka obiektu, jego historia, funkcja, proces technologiczny itp..

28. Końcowe rozdziały pracy dyplomowej (magisterskiej, licencjackiej) • W końcowych rozdziałach należy przedstawić • wyniki przeprowadzonej analizy zjawisk, faktów (wyniki badań, wyniki rewitalizacji itp.) • Wyniki (badań, analizy przedstawionych faktów) • Wyniki (badań, analizy przedstawionych faktów) na tle literatury • Dyskusja wyników • i np. w zależności od tematu pracy: • Typologia obszaru ze względu na: • atrakcyjność turystyczną, funkcję turystyczną, atrakcyjność dla inwestorów, itp. • Szanse i bariery dla rozwoju …..

29. Końcowe rozdziały pracy dyplomowej (magisterskiej, licencjackiej) • Podsumowanie i wnioski • Streszczenie • Bibliografia • Spis tabel • Spis rycin • Spis załączników nienumerowane

30. Wymagania stawiane pracy: • Tytuł pracy i streszczenie muszą odpowiadać treści pracy • Cele pracy, hipotezy badawcze i problem badawczy powinny być trafnie i jasno sformułowane we wstępnych rozdziałach • Metody pracy powinny być wystarczająco dokładnie omówione • Omawiane zagadnienia powinny być przedstawione • w sposób jasny i systematyczny • Układ pracy powinien być przejrzysty i logiczny • Przedstawione wyniki powinny być powiązane • z materiałem analitycznym (tabele, ryciny) • Praca powinna zawierać dyskusję wyników

31. Wymagania stawiane pracy (cd.): • Język pracy powinien być jasny, poprawny, logiczny • (w pracy nie mogą występować błędy ortograficzne) • Wnioski powinny być poprawne i poparte analizą i danymi przedstawionymi w pracy • Wnioski powinny być porównane z dotychczasowym stanem wiedzy (na tle literatury) • Ilustracje w pracy powinny być czytelne i dobrej jakości, ilość ilustracji powinna być wystarczająca, ale nie nadmierna. Wszystkie ilustracje muszą być poprawnie podpisane i poprawnie zacytowane w tekście pracy • Teren badań na zamieszczonych rycinach powinien być poprawnie przedstawiony

32. Wymagania stawiane pracy (cd.): • W pracy powinien się znajdować odpowiedni spis literatury (bibliografia), obejmujący wszystkie pozycje wykorzystane przez Autora do napisania pracy. Pozycje literatury muszą być poprawnie zestawione • a także poprawnie cytowane w tekście pracy • Praca powinna być bardzo starannie przygotowana pod względem edytorskim • Do pracy powinna być dołączona wersja elektroniczna (wersja elektroniczna do zbiorów archiwalnych oddawana jest w osobnej kopercie) • Praca musi zawierać oświadczanie Autora, iż jest napisana samodzielnie i nie narusza praw autorskich zgodnie z ustawą (Dz.U. Nr.24 poz.83)

33. Wymagania stawiane pracy (cd.): • Przy ocenie pracy w wielu uczelniach brane są również • pod uwagę: • stopień trudności intelektualnej podjętego tematu • stopień samodzielności badawczej studenta Studenci V roku, specjalność: ochrona i kształtowanie środowiska, w kopalni soli w Bochni podczas zajęć (antropogeniczne zmiany środowiska Polski) (listopad 2008)