Seminarium II

1. Seminarium II V rok stomatologii

2. Choroby zakaźne błony śluzowej jamy ustnej • Zakażenia bakteryjne • Zakażenia grzybicze Plan seminarium

3. Zachorowanie pierwotne nie zależy od odporności organizmu • Dochodzi do zakażenia drogą kropelkową lub przez kontakt • Okres wylęgania (różny, z reguły dłuższy dla RNA wirusów) • Nagłe objawy początkowe • Wspólną cechą większości chorób wirusowych jest występowanie pęcherzyków jako wykwitów pierwotnych Wyjątki: mięczak zakaźny (guzki), brodawczak (grudki, guzki) różyczka (plamy) i odra (grudki). • Zakażenie ogólnoustrojowe – podwyższona T, zmęczenie, bóle głowy, mogą być bóle mięśniowe, powiększone węzły chłonne • Wcześniejsze zachorowanie – łagodniejsze objawy • Leczenie z reguły objawowe Cechy zakażeń wirusowych

4. RNA • Pikornawirusy • Reowirusy • Togawirusy • Ortomyksowirusy • Paramyksowirusy • Rabdowirusy • Buniawirusy • Arenawirusy • Coronawirusy • Retrowirusy • DNA • Parvowirusy • Papovawirusy (papillomawirusy) • Adenowirusy • Herpeswirusy • Herpetowirusy • Pokswirusy WIRUSY

5. Wirusy DNA

6. Wśród wirusów wywołujących zmiany w jamie ustnej wirus herpes simplex odgrywa szczególną rolę gdyż zakażenie tym wirusem jest jedną z najpowszechniejszych infekcji występujących wśród populacji ludzkiej. Podstawowe cechy: • Neurowirulencja • Latencja • Reaktywacja Herpeswirusy

7. Infekcja następuje we wczesnym dzieciństwie • Zakażenie drogą kropelkową i przez kontakt • Wirus latentny, reaktywowany w trakcie epizodów immunosupresji • W stanach ciężkiej immunosupresji (HIV, GvH, NA) cięższy przebieg Herpesvirus – najczęstsze cechy wspólne

8. Czynnik etiologiczny: HSV 1 lub HSV 2, powstaje w wyniku pierwotnej infekcji wirusowej. Kolokwialny podział zasięgu zakażeń to „nad pasem” (HSV-1) i „pod pasem” (HSV-2) • Najczęściej występuje we wczesnym dzieciństwie 1-6 rok życia (HSV-1), nastolatki (HSV-2) Zapalenie opryszczkowe jamy ustnej

9. Bardzo częste • W okresie 1-4 roku życia • Przypisywane i mylone z ząbkowaniem Zakażenie bezobjawowe

10. Objawy ogólne – nagły początek, wysoka temperatura, złe samopoczucie, bóle mięśniowe, bolesne powiększenie węzłów chłonnych • Do tygodnia powstają objawy miejscowe w jamie ustnej – ciężki stan zapalny dziąseł • Po 2-3 tygodniach choroba ustępuje, wirusy bytują w zwojach czuciowych nerwu trójdzielnego i rzadziej w zwojach współczulnych Herpetic stomatitis

11. Pęcherzyki, początkowo pojedyncze i liczne, potem się zlewają w nieregularne kształty, pękają tworząc bolesne nadżerki • Obrzęk i stan zapalny dziąseł Objawy miejscowe

13. Powikłania • zapalenie spojówek i rogówki • zanokcica opryszczkowa palca • zakażenie naskórka zwane wysypką Kaposiego Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej

14. Nowe typy serologiczne (mutacja wirusa) • Pierwotne zakażenie HSV-1 w dzieciństwie, potem HSV-2. Przebycie choroby daje odporność, ale...

15. Czynnik etiologiczny: HSV 1 lub HSV 2, powstaje w wyniku aktywacji wirusa przy spadku odporności organizmu (stres, przemęczenie, silne nasłonecznienie, silne wyziębienie, choroby współistniejące) • Epidemiologia: występuje w różnych grupach wiekowych Opryszczka nawracająca

16. Objawy kliniczne: zmiany pojawiają się na wardze dolnej lub górnej na granicy czerwieni warg i skóry, w okolicy kątów ust. Pojawienie się pęcherzyków poprzedzają objawy prodromalne (pieczenie, tkliwość, napięcie, mrowienie, zaczerwienienie). Pęcherzyk utrzymuje się około 2 dni. Zejściem wykwitu pierwotnego jest nadżerka i strup, który powstaje tylko w obrębie czerwieni warg i skóry. Bardzo rzadko może przybierać postać nadżerki w jamie ustnej (u pacjentów z immunosupresją), zwykle wtedy utrzymuje się dłużej. Opryszczka nawracająca

17. Czynnik etiologiczny: Herpes Varicella Zoster (VZV) • Dotyczy głównie dzieci powyżej 9 miesiąca życia. U dorosłych występuje rzadziej, choć przebieg jest cięższy. • Wysoka zakaźność, przenoszenie drogą kropelkową i przez kontakt bezpośredni • Objawy kliniczne: Okres wylegania wynosi od 2 do 3 tyg. Ospa wietrzna

18. Przed objawami w jamie ustnej pojawiają się ogólnoustrojowe objawy ostrej infekcji wirusowej. Występuje osutka skórna, głównie na twarzy i tułowiu, ale także na owłosionej skórze głowy. • Na podniebieniu i łukach podniebiennych powstają pęcherzyki które przekształcają się w nadżerki. Nie ma nasilenia zmian zapalnych dziąseł • Choroba trwa ok. 7 dni. Wirusy pozostają przez całe życie w tkance nerwowej. Ospa wietrzna

19. Czynnik etiologiczny: Herpes Varicella Zoster (VZV). • Dochodzi do aktywacji wirusów bytujących w OUN, na skutek spadku odporności organizmu (choroby towarzyszące, napromienianie, immunosupresja, sterydoterapia, chemioterapia) • Dotyczy głównie osób starszych. Półpasiec

20. Objawy kliniczne: Występują ogólnoustrojowe objawy ostrej infekcji wirusowej, powstają pęcherzyki a następnie nadżerki najczęściej wzdłuż przebiegu II i III gałęzi n. trójdzielnego, rzadziej wzdłuż przebiegu n. twarzowego i n. językowo gardłowego (stąd nazwa wirusa – zoster to po łacinie „pas”) Występują objawy skórne (wysypka, obrzęk) oraz bardzo silne dolegliwości bólowe. • Może powodować następczą neuralgię lub porażenie Półpasiec

21. Czynnik etiologiczny: Ebstein-Barr Wirus (EBV) • Przebieg objawowy choroby dotyczy najczęściej wieku młodzieńczego • Zakażenie drogą kropelkową. Bardzo długi okres inkubacji (20-40 dni) • Objawy kliniczne: objawy ostrej infekcji wirusowej, jednostronne powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych i szyjnych. Postać zależnie od nasilenia objawów: gruczołowa (pow. węzłów i śledziony), anginowa (ból gardła) i gorączkowa. Postać wrodzona i nabyta. Nie ma wykwitów w jamie ustnej Mononukleozazakaźna

22. Czynnik etiologiczny:Ebstein-Barr Wirus (EBV) • Występuje u osób z obniżona odpornością, u chorych z AIDS • Najczęściej występuje w Afryce Równikowej (patrz wyżej) • Złogi limfatyczne w tkankach (gł. kość żuchwy) Chłoniak Burkitta

23. Czynnik etiologiczny:Ebstein-Barr Wirus (EBV) • Jest to nadmierne rogowacenie z przerostem brodawek nitkowatych bocznej powierzchni języka i dziąseł, opisywany jako obraz ręcznika frotte, dotyczy chorych z HIV (obecność pogarsza rokowanie) Leukoplakia włochata

24. Czynik etiologiczny: Cytomegalowirus (CMV) • Zwykle infekcja w młodym wieku • Zakażenie drogą kropelkową przez krew i przez kontakt, 20-40 dniowy okres inkubacji • Jednorazowe zakażenie, wirus pozostaje w postaci latentnej • Zwykle zakażenie bezobjawowe • Objawowe – ostra infekcja wirusowa i zapalenie gardła Cytomegalia

25. Czynnik etiologiczny – pokswirus Długi okres wylęgania (do 1,5 miesiąca). Wykwitem pierwotnym są guzki, z których po ucisku wydobywa się kaszowata treść. Lokalizacja obejmuje głównie skórę twarzy w okolicy oczu, na ramionach, rzadziej na wardze dolnej, języku i policzkach. Mięczak zakaźny

26. Ponad 70 typów wirusa • Brodawczakjest to najczęstsza łagodna zmiana nowotworowa jamy ustnej powstająca z nabłonka. Uszypułowane guzki o kształcie kalafiorowatym. Dotyczą języka, i policzka w linii zgryzu lub braków zębowych. Może ulec zezłośliwieniu • Kłykciny kończyste - podobne do włókniaków uszypułowane wykwity, rzadkie w jamie ustnej. • Brodawki pospolite- grudki różnej wielkości, okrągłe lub nieregularne, o gładkiej lub pobrużdżonej powierzchni, zwykle pozbawione cech zapalnych. Dotyczą skóry twarzy, rąk, stóp, błony śluzowej jamy ustnej. Okres wylegania wynosi tydzień. Duża zakaźność, urazy sprzyjają powstawaniu wykwitów. • Ogniskowy przerost nabłonka(focal epithelial hyperplasia FEH, choroba Hecka) - są to płaskie guzki układające się niekiedy w skupienia, występuje rodzinnie. Papillomawirusy (HPV)

32. Wywołują zapalenie błony śluzowej gardła, krtani oraz zmiany ślinianek przyusznych z odczynem zapalnym węzłów chłonnych. Skutkiem infekcji pierwotnej jest kumulacja wirusa w tkance limfatycznej Adenowirusy

33. Wirusy RNA

34. Etiologia – wirusy Coxsackie A (picornaviridae) • Małe dzieci, do 7 r.ż. (brudne ręce, droga kropelkowa) • Pierwotna replikacja bezobjawowa w ww.chł, objawy na etapie wiriemii • Wylęganie 2-14 dni, trwanie choroby 3-5 dni, zakaźność do 2 tygodni po wyzdrowieniu • Objawy – wymienione + jak angina. Mogą być wymioty, może być sztywność karku. Na tylnej ścianie gardła i łukach podniebiennych pęcherzyki Herpangina Zahorskiego

35. Herpangina - przykłady

36. Etiologia – wirus Coxsackie A, B i enterowirusy (gorzej rokuje) • Wylęganie 3-6 dni • Objawy wymienione. Po 1-2 dniach pęcherzyki w jamie ustnej (5-10) i w pobliżu paznokci na dłoniach i stopach • Zmiany utrzymują się 1-2 dni Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej

37. Etiologia – wirus choroby pyska i racic (picornaviridae) • Okres wylęgania 4-8 dni • W piśm. ang. nazywana chorobą stóp i jamy ustnej (lub racic i jamy ustnej) • Zakażenie odzwierzęce – bezpośrednie lub pośrednie • Objawy trwają około 14 dni • Duży ślinotok Pryszczyca

38. Choroba rozpoczyna się nagłym wzrostem temperatury oraz cechami ostrej infekcji wirusowej. Pojawiają się wielopostaciowe wykwity na skórze oraz powiększenie węzłów chłonnych. • Wyróżnia się postać skórna, śluzówkową, śluzówkowo-skórna, żołądkowo-jelitową. • Powstają bolesne pęcherze na bocznych powierzchniach palców dłoni i stóp w obrębie wałów paznokciowych. W jamie ustnej powstają pęcherzyki które przekształcają się w nadżerki. Pryszczyca

39. Etiologia - togawirus • Choroba wieku dziecięcego • Okres wylęgania – 14 dni • Powiększenie węzłów chłonnych podżuchwowych, potylicznych i karkowych, sztywność karku. Na skórze powstaje osutka. Na zapalnie zmienionej błonie śluzowej podniebienia miękkiego i tylnej ścianie gardła pojawiają się wybroczyny (teleangiektazje). Różyczka

40. Etiologia: paramyksowirus • Dotyczy dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, zwłaszcza pod koniec roku • Okres wylęgania wynosi 10 - 14 dni. • Oprócz objawów ostrej infekcji wirusowej występują kaszel, zapalenie spojówek, wysypka skórna. W jamie ustnej na zapalnie zmienionej błonie śluzowej w okolicy zębów trzonowych pojawiają się drobne punktowe wykwity koloru żółtobiałego, pojedyncze lub mnogie - plamki Fiłatowa-Koplika. Znikają po 3 dniach. Grzbietowa powierzchnia języka bywa pokryta nalotem. Odra

41. Etiologia: wirus nagminnego zapalenia przyusznic (paramyksowirus) • Epidemiologia:Występuje w każdym wieku, najczęściej u dzieci powyżej 1 rż. Należy do najczęstszych infekcji wirusowych gruczołów ślinowych • Obraz kliniczny: okres inkubacji wynosi 14-21 dni. Objawom ostrej infekcji wirusowej towarzyszy jedno lub obustronny obrzęk ślinianek przyusznych, oraz zapalenie bony śluzowej jamy ustnej. Chorzy zgłaszają bolesność podczas jedzenia oraz ból gardła. • Ustępuje po 7-14 dniach. • Zachorowanie daje odporność • Komplikacje – zapalenie jąder, trzustki, opon mózgowych Świnka

42. Etiologia : Wirus ludzkiego upośledzenia odporności typ 1 i 2 (HIV 1/2), Retrovirus • Na całym świecie zakażonych jest ponad 10 mln. osób, zwłaszcza w Afryce. Dane z 2004 AIDS – Aquired ImmunoDeficiencySyndrome

43. Klasyfikacja CDC (Center for Diseases Control and Prevention)

44. utrata wagi ciała > 10% • przewlekła biegunka • gorączka > 1 miesiąca • możliwość występowania • nawracającej opryszczki • półpaśca • kandydozy błon śluzowych i gardła, • świądu skóry • powiększenia węzłów chłonnych Objawy kliniczne pierwszego okresu po zakażeniu (kategoria kliniczna A)

45. Następuje tzw. przewlekła limfadenopatia • Zakażenie bezobjawowe. Mogą być powiększone węzły chłonne powyżej 1 cm za wyjątkiem węzłów pachwinowych. W badaniach laboratoryjnych jest odwrócony stosunek limfocytów CD4/CD8 (prawidłowo CD4/CD8=2/1), utrata limfocytów CD 4 • Typ I - 9 komórek CD4/tydzień; typ II - 6 komórek CD 4/tydzień; typ III - 3 komórki CD4/tydzień. Kategoria kliniczna A cd.

46. Pojawiają się niezagrażające życiu infekcje oportunistyczne: • zakażenie Herpes • pneumocystozowe zapalenie płuc • infekcje Salmonella • dysplazja lub rak in situ części pochwowej szyjki macicy • na błonie śluzowej jamy ustnej: • zakażenie Candida albicans • leukoplakia włochata • ANUG i ANUP Kategoria kliniczna B

47. Uwaga! Objawy poniższe dotyczą także całej grupy 3 wszystkich kategorii! • Pełnoobjawowy zespół AIDS • Pojawiają się dowolne infekcje oportunistyczne. Patognomoniczne dla AIDS są: • nietypowe zakażenia oportunistyczne • encefalopatia związana z zakażeniem HIV • zespół wyniszczenia spowodowany HIV • nowotwory (mięsak Kaposiego, chłoniaki, inwazyjny rak szyjki • macicy) Kategoria kliniczna C

48. Typowy obraz kliniczny AIDS:

49. Leukoplakia włochata (EBV)

50. Leukoplakia włochata (EBV)