„Dostęp do informacji publicznej z punktu widzenia obywatela”

1. „Dostęp do informacji publicznej z punktu widzenia obywatela” Mirosław Sekuła Prezes Najwyższej Izby Kontroli Warszawa, 3 listopada 2006 r.

2. „Wszelka władza społeczności ludzkiej początek swój bierze z woli narodu” Konstytucja 3 maja 1791r. … każda więc władza obowiązana jest codziennie zdawać sprawę ze swego władztwa przed narodem …

3. Jawność – element demokracji W systemie demokratycznym władze działają jawnie, niczego nie ukrywając przed obywatelami. Wyjątkiem mogą tu być sprawy związane z ochroną danych osobowych, ochroną sfery życia prywatnego obywateli, a także kwestie stanowiące tajemnicę państwową lub służbową.

4. Jawność – konstytucyjny obowiązek W demokratycznym państwie prawnym jawność życia publicznego nie jest kaprysem władzy, lecz jej konstytucyjnym obowiązkiem. Artykuł 61 Konstytucji RP: Obywatel ma prawo do uzyskiwania informacji o działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne…

5. Przepisy prawne gwarantujące jawność życia publicznego • ustawa o dostępie do informacji publicznej • ustawa o zamówieniach publicznych • ustawa o zagospodarowaniu przestrzennym • ustawa o samorządzie terytorialnym

6. Rola NIK w kształtowaniu jawności życia publicznego NIK kontroluje działalność niemal całej sfery publicznej, a informacje o wynikach kontroli są z zasady jawne i dostępne Informacje NIK stanowią ważne źródło wiedzy o stanie państwa i o działalności instytucji publicznych

7. Obszary nieprawidłowości w świetle kontroli NIK • zamówienia publiczne - tryb przetargowy jest często pomijany, a instytucje publiczne wybierają wykonawcę zamówienia w sposób dowolny • planowanie przestrzenne w gminach – częste nadużycia, polegające na doraźnych zmianach przeznaczenia gruntów pod kątem życzeń określonych osób lub firm

8. Jawność pracy urzędów Jawne uzasadnienia i czytelne kryteria podejmowanych decyzji są szczególnie istotne w urzędach - rozpatrujących indywidualne sprawy obywateli Działająca jawnie władza powinna wyjaśnić, dlaczego sprawa została załatwiona w ten, a nie inny sposób

9. Zasada wielu oczu Czynności urzędowe powinny być rozdzielane między różnych urzędników, aby całość rozstrzygnięcia nie zależała tylko i wyłącznie od woli jednej osoby

10. Jawność procesu tworzenia prawa Przygotowanie projektów aktów prawnych zlecano wynajętym firmom doradczym, które miały możliwość kształtowania treści przepisów w sposób korzystny dla określonych interesów prywatnych

11. Jawność majątku osób publicznych Funkcjonariusze publiczni mają obowiązek składać coroczne oświadczenia o stanie majątkowym, przy czym oświadczenia te z zasady nie są jawne Składane oświadczenia często nie są odpowiednio weryfikowane

12. Podsumowanie • zasada jawności życia publicznego bardzo często nie jest respektowana • obywatele mają prawo uzyskiwać informacje od władzy, a władza ma obowiązek ich udzielania • organy władzy powinny być prawnie zobowiązane do informowania o swojej działalności, bez czekania na pytania od obywateli

13. Dziękuję za uwagę !