KONFERENCJA MIĘDZYNARODOWA „Konsument na jednolitym rynku europejskim”

1. KONFERENCJA MIĘDZYNARODOWA „Konsument na jednolitym rynku europejskim” Konsument na rynku europejskim i jego ochrona Piotr Stańczak Europejskie Centrum Konsumenckie Polska Warszawa, 18 października 2007 Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

2. Zakres prezentacji • Rzut oka na rynek europejski • Wybrane aspekty Polityki Konsumenckiej w Unii Europejskiej • Punkt widzenia centrów sieci ECC-Net na problemy europejskiego konsumenta • Główne mechanizmy ochrony konsumenta europoejskiego Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

3. Rzut oka na rynek europejski Rynek detaliczny/konsumencki • Transakcje gospodarcze „business-to-consumer” (B2C) - przeprowadzane między podmiotami gospodarczymi a konsumentami końcowymi (poza ich działalnością zawodową) • Przedsiębiorstwa, niezależnie od ich wielkości, działające w charakterze kupujących nie są konsumentami. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

4. Rzut oka na rynek europejski “Europa nie powstanie w jednej chwili, ani według jakiegoś z góry ustalonego planu; można ją zbudować tylko w oparciu o konkretne osiągnięcia” Robert Schuman Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

5. Rzut oka na rynek europejski Od chwili powstania Wspólnota Europejska dążyła do utworzenia wspólnego rynku: • w lipcu 1968 r. zniesienie ceł w handlu między państwami członkowskimi • w 1985 r. planem przedstawionym przez Komisję i przyjętym przez państwa członkowskie w Jednolitym Akcie Europejskim z 1986 r. • 31 grudnia 1992 r. – dzień zniesienia wewnętrznych granic UE, umożliwiając swobodny przepływ osób, towarów, usług i kapitału Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

6. Rzut oka na rynek europejski Niektóre osiągnięcia dla obrotu konsumenckiego: • Większy wybór produktów i usług wysokiej jakości. Trzech na czterech europejczyków (75 %) uważa, że umożliwienie handlu towarami zagranicznymi i krajowymi na tych samych warunkach odniosło dobry skutek. 73% jest zdania, że wspólny rynek przyczynił się do zwiększenia asortymentu towarów i usług. • Wprowadzenie euro ułatwiło porównywanie cen w różnych krajach. • W wielu przypadkach obniżenie cen towarów i produktów spożywczych dzięki otwarciu rynków krajowych i związanej z tym zwiększonej konkurencji. Zdaniem 67% obywateli europejskich wzrost konkurencji w takich obszarach jak transport, telekomunikacja, bankowość i ubezpieczenia jest korzystnym zjawiskiem. • W obszarze telekomunikacji przepisy dotyczące konkurencji pobudziły rozwój nowoczesnych, innowacyjnych usług oraz rozbudowę sieci usług szerokopasmowych, do których ma dziś dostęp 85 % mieszkańców UE. Między 2000 i 2006 r. ceny krajowych i międzynarodowych połączeń telefonicznych dyktowane przez krajowych monopolistów spadły średnio o ponad 40 % między. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

7. Rzut oka na rynek europejski Niektóre osiągnięcia obrotu konsumenckiego: • Łatwiejszy handel transgraniczny w UE. Zlikwidowanie biurokracji na granicach i powszechność euro skróciły terminy dostaw i obniżyły koszty. Przed zniesieniem granic sam system podatkowy narzucał wystawianie 60 mln dokumentów odprawy celnej rocznie. Dziś nie są one już potrzebne. Stosowanie zasady wzajemnego uznawania oznacza również, że w większości przypadków, nawet jeśli brak jest harmonizacji przepisów technicznych lub innych zasad, przedsiębiorstwa potrzebują tylko jednego zaświadczenia – z własnego państwa członkowskiego – aby móc dostarczyć towar lub usługę do każdego kraju UE. Narzędzia służące rozwiązywaniu problemów, takie jak SOLVIT, dostarczają odpowiedzi na wszelkie pytania dotyczące handlu transgranicznego. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

8. Rzut oka na rynek europejski Niektóre osiągnięcia dla obrotu konsumenckiego: • Robiąc zakupy za granicą, klienci mogą bez przeszkód korzystać z praw ochrony konsumenta. Większość obywateli (53 %) uważa, że przepisy dotyczące rynku wewnętrznego poprawiły poziom ochrony konsumenta w UE. Wprowadzono szczegółowe przepisy zapewniające wysokie wymagania co do bezpieczeństwa produktów, przeciwdziałające wprowadzającym w błąd reklamom i nieuczciwym klauzulom w umowach i zwalczające takie praktyki, określające prawa pasażerów samolotów i określające zasady otwierania rachunków bankowych w innych państwach członkowskich. WSPÓLNY RYNEK DLA OBYWATELI - Sprawozdanie okresowe na wiosenny szczyt Rady Europejskiej w 2007 r., Bruksela 21.2.2007- COM(2007) 60 Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

9. Rzut oka na rynek europejski • 26 % konsumentów dokonało przynajmniej jednego zakupu transgranicznego w 2006 r., natomiast w 2003 r. proporcja ta wynosiła 12 %. • W 2006 r. 27 % konsumentów dokonało przynajmniej jednego zakupu w internecie, jednak tylko 6 % dokonało takiego zakupu w innym kraju. 50 % konsumentów dysponujących łączem internetowym w domu dokonało zakupów w internecie, jednak tylko 12 % dokonało takiego zakupu w innym kraju. • W 2006 r. 57 % sprzedawców detalicznych (w większości MŚP) dokonuje sprzedaży w internecie, a 49 % z nich byłoby gotowych na sprzedaż transgraniczną przynajmniej do jednego innego państwa członkowskiego. Jednak jedynie 29 % faktycznie dokonuje takiej sprzedaży. • 26 % konsumentów nabyło usługi finansowe na odległość u sprzedawcy lub dostawcy w swoim kraju, natomiast tylko 1 % z nich dokonało takiego zakupu w innym kraju. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

10. Rzut oka na rynek europejski • 493 miliony konsumentów w Unii Europejskiej • W chwili obecnej rynek ten pozostaje w dużej części rozdrobniony i składa się z 27 „mini-rynków” krajowych. • Rynek wewnętrzny ma potencjał, by stać się największym rynkiem detalicznym na świecie. • Rynek detaliczny obejmuje transakcje gospodarcze przeprowadzane między podmiotami gospodarczymi a konsumentami końcowymi (poza ich działalnością zawodową), czasami jest on nazywany rynkiem „business-to-consumer” (B2C), czyli rynkiem „przedsiębiorca-konsument”. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

11. Rzut oka na rynek europejski Kluczowe bariery obrotu konsumenckiego Wspólnym Rynku: • brak zaufania • przeszkody prawne • przeszkody administracyjne Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

12. Wybrane aspekty Polityki Konsumenckiej w Unii Europejskiej CELE: • Wzmocnienie pozycji konsumentów UE. Zapewnienie konsumentom decydującej roli jest korzystne dla wszystkich obywateli, a także znacznie stymuluje konkurencję. Konsumenci mający silną pozycję potrzebują prawdziwych wyborów, rzetelnych informacji oraz zaufania, które związane jest z rzeczywistą ochroną i stabilnymi prawami. • Zwiększenie dobrobytu konsumentów w odniesieniu do cen, wyboru, jakości, różnorodności, przystępności oraz bezpieczeństwa towarów i usług. Dobrobyt konsumentów leży w centrum dobrze funkcjonujących rynków • Skuteczna ochrona konsumentów przed poważnymi zagrożeniami, z którymi nie mogą sobie poradzić sami. Wysoki poziom ochrony przed zagrożeniami ma kluczowe znaczenie dla zaufania konsumentów. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

13. Wybrane aspekty Polityki Konsumenckiej w Unii Europejskiej 5 priorytetów: • Lepsze monitorowanie rynków konsumenckich oraz krajowych polityk konsumenckich. • Lepsze uregulowania prawne w dziedzinie ochrony konsumentów. • Lepsze środki egzekwowania prawa i dochodzenia roszczeń. • Lepsze informowanie i edukowanie konsumentów. • Konsumenci w centrum innych polityk i regulacji UE. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

14. Wybrane aspekty Polityki Konsumenckiej w Unii Europejskiej Remedia już wdrożone w życie: • Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym (Dziennik Urzędowy L 149 z 11.6.2005, str. 22). • Rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów. (Dziennik Urzędowy L 364 z 9.12.2004, str. 1). • Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich - ECC-Net Strategia polityki konsumenckiej UE na lata 2007-2013 Decyzja Nr 1926/2006/EC z dnia 18 grudnia 2006 (DZ.U. L 404 of 30.12.2006, p. 39). Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

15. Geneza Sieci Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-NET) • ECC – Net powszechnie nazywana Euroguichets: • Od 1992 w państwach należących do UE • Rola informacyjna, doradcza oraz promocyjna • EEJ-net (European Extra-Judicial Network) czyli Europejska Sieć Pozasądowa złożona z Clearing Houses • Od 2000 w państwach członkowskich UE, Islandii oraz Norwegii • Pomoc i doradztwo konsumentom w realizacji ich praw w rozstrzyganiu sporów o charakterze transgranicznym • Informowanie konsumentów o istnieniu ADR (wskazanie właściwości sądów, znalezienie podstawy prawnej) – tzw. Clearing House. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

16. ECC-NET Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

17. Czym jest Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC-NET) Sieć Europejskich Centrów Konsumenckich (ECC – Net) to: • System homogenicznych centrów w UE, Norwegii i Islandii (27 krajów) • Połączenie w 2005 r. struktur ECC-net oraz EEJ-net • Wspólny projekt Komisji Europejskiej (DG Sanco) i krajów członkowskich UE Zadania: • Informowanie o prawach konsumentów w Unii Europejskiej • pomoc w dochodzeniu roszczeń • promowanie pozasądowych/polubownych metod rozwiązywania sporów (ADR) • Wzmacnianie sieci i pozyskiwanie informacji zwrotnej z konsumenckiego sektora wspólnego rynku Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

18. Wspólne projekty realizowane prze ECK w ramach sieci ECC (wybrane przykłady) • Raport dotyczący sytuacji konsumentów na europejskim rynku handlu elektronicznego. • Raport o prawach pasażerów linii lotniczych. • Raport na temat umów wynajmu samochodów. • Porównanie kosztów wymiany Euro w krajach spoza strefy Euro. • Opracowanie na temat prawa do odstąpienia w przypadku sprzedaży na odległość i poza lokalem przedsiębiorcy. • Opracowanie na temat metod polubownego rozwiązywania sporów w sektorach bankowym i ubezpieczeń. • Raport o stanie implementacji przepisów Dyrektyw 93/13, 99/44, 2000/31 w krajach członkowskich UE. • Porównanie kosztów świadczeń eksploatacyjnych w państwach członkowskich. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

19. Skarga w ECC-Net (1) Wymogi proceduralne dla skarg konsumenckich zgłaszanych do ECK • Strony sporu: - konsument - przedsiębiorca • Zakres terytorialny: - kraje członkowskie Unii Europejskiej - Norwegia i Islandia • Element transgraniczny • Wymóg samodzielnego pierwszego kontaktu konsumenta z przedsiębiorcą Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

20. Skarga w ECC-Net (2) • Informowanie konsumentów o przysługujących im prawach i ich obowiązkach w zakresie procedur i ograniczeń czasowych • Informowanie o dostępnych rozwiązaniach • Pomoc konsumentom w kontaktach z handlowcami • Świadczenie usług tłumaczeniowych Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

21. Skarga w ECC-Net (3) • Ustalenie właściwego ADR • Poinformowanie konsumenta o właściwym ADR • Poinformowanie o wadach i zaletach ADR • Pomoc konsumentowi w monitorowaniu rozstrzygnięcia sporu • Świadczenie usług tłumaczeniowych Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

22. Skarga w ECC-Net (4) ECK Przedsiębiorcy ECK Konsumenta Konsument Transfer sprawy Transfer do ADR Asysta Przedsiębiorca Instytucja ADR Spór transgraniczny Interwencja Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

23. Przegląd dorobku Acquis - wspólnotowego w dziedzinie praw konsumenta • Zielona Księga z 8 lutego 2007 – w sprawie przeglądu dorobku wspólnotowego w dziedzinie praw konsumenta (przedstawionej przez Komisję Europejską); Brussels, 8.02.2007 COM (2006) 744 final • Globalny cel przeglądu - wewnętrzny rynek konsumenta „Gdziekolwiek jesteś i skądkolwiek kupujesz na terenie Unii – nie ma to znaczenia: Twoje podstawowe prawa są takie same.” • Zasada pomocniczości • Zasada konkurencyjności Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

24. Geneza Zielonej Księgi - działania poprzedzające • Analiza porównawcza stosowania dyrektyw w poszczególnych państwachczłonkowskich, włącznie z orzecznictwem i praktyką administracyjną. • W grudniu 2005 r. Komisja powołała do życia stałą grupę roboczą ekspertów zpaństw członkowskich. • W kontekście prac nad wspólnymi ramami odniesienia w obszarze prawaumów, w pierwszym semestrze roku 2006 odbył się cały szereg warsztatów zudziałem zainteresowanych podmiotów. • Badanie Eurobarometru nad ochroną praw konsumenta na rynku wewnętrznym przeprowadzone wlutym i marcu 2006 r., opublikowane we wrześniu 2006 r. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

25. Zakres przeglądu • Dyrektywa Rady 85/577/EWG z dnia 20 grudnia 1985 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do umów zawartych poza lokalem przedsiębiorstwa • Dyrektywa Rady 90/314/EWG z dnia 13 czerwca 1990 r. w sprawie zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek • Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich • Dyrektywa 94/47/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 października 1994 r. w sprawie ochrony nabywców w odniesieniu do niektórych aspektów umów odnoszących się do nabywania praw do korzystania z nieruchomości w systemie podziału czasu Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

26. Zakres przeglądu (2) • Dyrektywa 97/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 maja 1997 r. w sprawie ochrony konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość • Dyrektywa 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 lutego 1998 r. w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom • Dyrektywa 98/27/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 1998 r. w sprawie nakazów zaprzestania szkodliwych praktyk w celu ochrony interesów konsumentów • Dyrektywa 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

27. Kluczowe zagadnienia Zielonej Księgi • Ostatnio obserwowane zmiany sytuacji na rynku • Rozdrobnienie przepisów • Brak zaufania konsumentów • Możliwości na przyszłość • Opcja I: podejście przekrojowe • Opcja II: podejście mieszane (instrument przekrojowy uzupełniony – w miarę potrzeby – działaniami w płaszczyźnie pionowej) • Opcja III: „Zaniechanie działań legislacyjnych” Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

28. Opcja I: podejście przekrojowe Obowiązujące dyrektywy mogłyby być zmienione indywidualne w celu dostosowania ich do rozwoju rynku i technologii. Ocena Komisji: • Takie podejście byłoby jednak znacznie bardziej czasochłonne, i nie pozwalałoby na osiągnięcie efektu uproszczenia prawa, możliwego dzięki przyjęciu podejścia horyzontalnego. • UE byłaby zmuszona odnosić się wielokrotnie do tego samego zagadnienia w toku rozmaitych procedur legislacyjnych. • Komisja musiałaby ponadto dopilnować, aby to samo zagadnienie zostało wdrożone spójnie przez każde z państw członkowskich i dla każdej z dyrektyw. • Ilość aktów prawodawczych nie uległaby zmniejszeniu, a te same pojęcia • byłyby w dalszym ciągu używane i określane przez różne dyrektywy. • jednak pozwoliłoby to na uszanowanie specyfiki właściwej dla każdego z obszarów przez usprawnienie obowiązującego prawa i dokonanie jego przeglądu tam, gdzie to konieczne. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

29. Opcja II: podejście mieszane Instrument przekrojowy uzupełniony + (w miarę potrzeby) działania w płaszczyźnie pionowej Ocena Komisji: • Do 2005 r. dominacja podejścia pionowego, polegającego na poszukiwaniu konkretnych rozwiązań, odpowiadających poszczególnym trudnościom. • Efektem podejścia pionowego - nieczytelny związek między poszczególnymi instrumentami z uwagi na brak odpowiedniej koordynacji stosowanej terminologii prawnej i odpowiednich przepisów. • Przykład: domokrążca oferuje możliwość korzystania z nieruchomości w systemie podziału czasu (timesharing) - nie jest jasne, które z przepisów dotyczących informowania i prawa do odstąpienia od umowy wymienionych w dyrektywach o sprzedaży poza lokalem przedsiębiorstwa i w sprawie korzystania z nieruchomości w systemie podziału czasu mają zastosowanie. • Rola Dyrektywy o nieuczciwych praktykach handlowych (NPH) – początek generalizującego podejście horyzontalne - Można zagadnienia wspólne, do których odnoszą się wszystkie dyrektywy wchodzące w skład wspólnotowego dorobku prawnego w dziedzinie praw konsumenta. • Potrzeba definicji podstawowych pojęć, takich jak konsument i przedsiębiorca. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

30. Opcja III: Zaniechanie działań legislacyjnych Ocena Komisji: • Brak działań prawodawczych oznaczałby możliwość utrzymania się rozdrobnienia obowiązujących przepisów; • Dalsze korzystanie przez państwa członkowskie z prawa do harmonizacji minimalnej mogłoby nawet oznaczać ich nasilenie. • Niespójności dzielące poszczególne dyrektywy nie zostałyby zażegnane. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

31. Załącznik I 1 Ogólne podejście prawodawcze 2 Zakres zastosowania instrumentu przekrojowego 3 Zakres harmonizacji 4.1 Definicje: „konsument” a „profesjonalista” 4.2 Pośrednicy występujący w imieniu konsumentów 4.3 Wprowadzenie powszechnej klauzuli o dobrej wierze i rzetelnym traktowaniu 4.4.1 Rozszerzenie zakresu kontroli nieuczciwości klauzul umonych o klauzule wynegocjowane indywidualnie 4.5 Skutki prawne wykazu nieuczciwych klauzul umownych 4.6 Zakres kontroli nieuczciwości klauzul umownych: cena oraz przedmiot umowy 4.7 Skutki niespełnienia obowiązków informacyjnych 4.8.1 Harmonizacja długości okresu bezwarunkowego wypowiedzenia umowy 4.8.2 Harmonizacja sposobu korzystania z prawa odstąpienia od umowy 4.8.3 Harmonizacja kosztów obciążających konsumenta w razie odstąpienia od umowy 4.9 Wprowadzenie powszechnych umownych środków ochrony prawnej 4.10 Prawo do odszkodowania Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

32. Załącznik I (2) 5.1 Rozszerzenie zakresu stosowania o umowy innego rodzaju 5.2 Sprzedaż na publicznej aukcji towarów używanych 5.3 Definicja dostawy 5.4 Przejście ryzyka w sprzedaży bezpośredniej 5.5.2 Ograniczenia czasowe w przypadku braku zgodności 5.5.3 Reguła specjalna na wypadek powtarzających się wad 5.5.4 Przepisy specjalne regulujące sprzedaż towarów używanych 5.6 Ciężar dowodu 5.7 Zmiany porządku odwoływania się do poszczególnych środków 5.8 Powiadomienie o braku zgodności 5.9 Odpowiedzialność bezpośrednia producenta w przypadku niezgodności 5.10.1 Wprowadzenie domyślnych reguł co do treści dodatkowej gwarancji handlowej 5.10.2 Zbywalność praw nabytych w ramach gwarancji handlowej 5.10.3 Gwarancje obejmujące poszczególne części towarów 6 Inne kwestie Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

33. Ratio dorobku wspólnoty - wewnętrzny rynek konsumenta „Gdziekolwiek jesteś i skądkolwiek kupujesz na terenie Unii – nie ma to znaczenia: Twoje podstawowe prawa są takie same.” - Potrzeba myślenia o jednolitym rynku jako wewnętrznym rynku konsumenckim wykraczającym ponad kategorie ponadnarodowe, ponadregionalne. Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów

34. Dziękujemy Europejskie Centrum Konsumenckie Polska pstanczak@konsument.gov.pl info@konsument.gov.pl www.konsument.gov.pl Projekt jest finansowany ze środków Komisji Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów