JZU ZAVOD ZA ZDRAVSTVENA ZA[TITA BITOLA

1. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Svetski den za borba protiv sidata JZU ZAVOD ZA ZDRAVSTVENA ZA[TITA BITOLA Zdravjeto na{a zaedni~ka cel

2. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel [to e SIDA(AIDS)? SIDA na francuski ili AIDS na angliski jazik predstavuva sostojba ili sindrom na steknat gubitok na imunitetot. Toa e ime na zaboluvawe koe nastanuva poradi pad na odbrambeniot sistem na organizmot (imunitetot).

3. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel [to predizvikuva pad na imunitetot? Pad na imunitetot predizvikuva virus kogo nau~nicite go narekoa HIV. Toj napa|a eden vid beli krvni zrnca , nare~eni T- limfociti,”pomaga~i” vo ~ovekovata krv. Edna{ inficirano lice ostanuva do`ivotno nositel na virusot i izvor na zaraza.

4. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Kade se nao|a HIV? • Vo telesni te~nosti kako {to se: • krv i sperma • vaginalen sekret • solzi, pot, plunka, sluz od nosot, maj~ino mleko • mo`e da se najde i vo urina i vo stolica

5. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Dali virusot na SIDA-ta se nao|a vo nadvore{nata sredina? HIV mo`e da dojde vo nadvore{nata sredina, no poradi svojata neotpornost vo nea opstanuva kratko:  temperatura od preku 56S go uni{tuva brzo, po nekolku minuti.  mo`e da se uni{ti i so dezinfekcioni sredstva

6. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Kako deluva virusot na SIDA-ta? Virusot na SIDA-ta go napa|a imuniot (odbrambeniot) sistem na ~ovekot. Sekoe lice koe e nositel na virusot na SIDA-ta, }e bide prenositel. Vo organizmot na nositelot na virusot se sozdavaat antitela koi se”svedoci ” za postoewe na infekcija.

7. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Kako se prenesuva HIV virusot? • Site na~ini na seksualen kontakt •  preku krvta • od majka na dete (vo bremenost, za vreme na poro|aj i doewe).

8. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Koj e izvor na infekcija so virusot na SIDA-ta? Sekoe lice zarazeno so HIV-virusot e izvor na zaraza za drugite lica, bilo da e samo nositel na virusot ili e zaboleno od SIDA.

9. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Kako NE se prenesuva HIV- virusot? • Prema dosega{nite soznanija HIV- virusot na SIDA- ta, NE se prenesuva so sekojdnevni voobi~aeni kontakti so zarazenoto ili zaboleno lice: • rakuvawe • razgovor od blizina • rabota vo ista prostorija • vozewe vo avtobus • jadewe na ista masa • bakne` na ko`a(obraz, raka)

10. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Dali HIV virusot se prenesuva preku bazen, VC, lavabo, kada? Ne, ne se prenesuva !

11. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Dali HIV virusot mo`e da se prenese vo salonite za ubavina? Pri razli~ni tretmani: stri`ewe, bri~ewe, kozmetika, pedikirawe, frizirawe, upotreba na metalni ~etki, bodlikavi vikleri, no`i~ki, `ileti i drugo, mo`e da dojde do povreda na ko`ata i krvarewa. Zatoa treba da se sproveduvaat strogo higienski merki: dezinfekcija na instrumenti, dezinfekcija na ko`ata, dezinfekcija na kozmeti~ki pribor i sl.

12. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Dali HIV virusot mo`e da se prenese so akupunktura, tetovirawe, dupewe na u{i? Da, zatoa {to pri ovie proceduri instrumentite doa|aat vo dopir so krvta, a postoi i odreden rizik od nastanok na infekcija. Zatoa treba da se koristat instrumenti za ednokratna upotreba.

13. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Koj mo`e da zaboli od SIDA? • Sekoe lice, a posebno pripadnici na ”RIZI^NITE GRUPI”: • intravenski narkomani • homoseksualci • biseksualci • hemofili~ari

14. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Koj osven rizi~nite grupi e najmnogu izlo`en na infekcija so HIV? • Lica ~ii seksualni partneri se od rizi~nata grupa • Lekari, medicinski sestri i medicinski tehni~ari, laboranti. • Stomatolozi, zabni tehni~ari.

15. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Kako SIDA- ta se razviva i kakov e ishodot na bolesta? SIDA-ta e bolest so baven tek. Vo period od 5-10 godini po infekcijata, bolesta se razviva kaj 25-35% od inficiranite. Pogolem procent od zarazenite lica so HIV, i po infekcijata se vo dobra zdravstvena sostojba, bez znaci na bolesta. Koga }e se razvie bolesta, fatalniot ishod e neminoven.

16. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel [to se slu~uva vo organizamot na zabolen od SIDA? Vo uslovi na predhodno oslaben odbramben sistem na organizmot (od HIV virusot), se javuvaat “oportunisti~ki“ infekcii prediz-vikani od cela niza na mikroorganizmi od bakterisko, virusno, gabi~no i parazitsko poteklo koi ~ovekot, vo odreden broj, gi nosi vo sebe no ne zaboluva koga ima dobro za~uvan imunolo{ki sistem.

17. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Kakva e vrskata me|u drogata, alkoholot i SIDA-ta? Site drogi ja namaluvaat kriti~nosta i samokontrolata {to vodi do vrski so li~nosti od rizi~ni grupi. Site drogi go uni{tuvaat imuniot sistem i go ostavaat na milost i nemilost na infekcii. Organizmot ne mo`e da mu se sprotivstavi na infekciite, a posebno na infekcijata so virusot na SIDA-ta. Alkoholot sam po sebe go namaluva brojot na beli krvni zrnca.

18. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Koi se znacite na raniot stadium na bolesta -ARC (Aids Related Compleks)? Ako se javat (postojat) najmalku, istovremeno, dva znaci i traat podolgo od 3 meseci ili ako se povtoruvaat, mo`e da zboruvame za ran stadium na bolesta (SIDA). *Malaksanost, gubewe na apetit; *No}no potewe koe trae pove}e nedeli; *Neobjasneto gubewe na te`inata 5kg. i pove}e; *Nate~eni limfni `lezdi, posebno vo predelot na pazuvite, preponite i vratot podolgo od 3 meseci; *Uporna glavobolka; *Neobjasniva poka~ena temperatura, koja trae pove}e nedeli.

19. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Koi se znacite na raniot stadium na bolesta -ARC (Aids Related Complex)? • Prolivi koi traat najmalku 10 dena, prateni so bolki vo stomakot; • Bolki vo muskulite; • Nejasni krvarewa od povredi i rani; • Stalni beli ili nevoobi~aeni to~ki vo usta, na nepca i jazik; • Rozevi ili lilavi damki na ili pod ko`ata; • Suva dolgotrajna ka{lica. • Mo`no e le~ewe na simptomite vo ovaa faza na bolesta.

20. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Koga se javuva razviena klini~ka slika na SIDA? Koga odbrambeniot sistem na zarazenoto lice ne e pove}e vo sostojba da se bori protiv predizvikuva~ite na razni infekcii, tie go napa|aat organizmot i nastapuvaat znaci na oportunisti~ki infekcii i posebni tumori. Pri toa naj~esto se zafateni: Respiratorniot sistem (bakteriska pneumonija, virusna pneumonija-Citomegalovirus,gabi~ni infekcii ili parazitarni-Pneumocystiscarinii); @eluda~no-crevniot sistem (uporen proliv); Nervniot sistem (vospalenie na mozok i mozo~na obvivka) Ko`ata (Kapo{iev sarkom).

21. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Dali mo`e da se otkrie deka nekoj e zabolen od SIDA? Ne postoi test so koj mo`e da se utvrdi deka nekoj e zabolen od SIDA. Postoi test so koj mo`e da se otkrijat antitelata na virusot na SIDA-ta. Antitelata gi sozdavaat napadnatite od HIV virusot, kletki. Pozitivni se onie lica kaj koi se otkrieni antitela na HIV virusot. Antitelata otkrieni vo krvta na edno lice, zna~at deka toa lice e zarazeno so HIV virus.

22. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Dali mo`eme da se za{titime od infekcija so HIV virusot? Da, mo`eme! So dobra i to~na informiranost. So odgovorno odnesuvawe. Najva`ni neposredni na~ini na za{tita od HIV infekcija: * Kondom(prezervativ) * Gumeni rakavici * [pricevi i igli za edna upotreba Site ovie posle upotreba se frlaat i uni{tuvaat, taka da nikoj pove}e ne dojde vo kontakt so niv.

23. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel Zo{to da se za{titime od SIDA-ta? Zatoa {to sakame da pro`iveeme dolg i zdrav `ivot. • Zatoa {to imame semejstvo. • Zatoa {to }e imame semejstvo. • Zatoa {to ni e va`no i zdravjeto na na{ite drugari. • Zatoa {to imame pozitiven stav vo odnos na seksualnosta i vo toa sakame da u`ivame. • Zatoa {to sakame da `iveeme bez strav.

24. STOP AIDS 1 dekemvri 2008 Zavod za zdravstvena za{tita - Bitola Svetski den za borba protiv sidata Zdravjeto na{a zaedni~ka cel NAPRAVI HIV TEST SOVETUVALI[TE ZA SIDA soba br. 6 ANONIMNO, DOVERLIVO, BESPLATNO! tel. 208-116 www.zzzbt.org.mk