640 likes | 1.04k Views
Esperanto. Laat je ver leiden. Overzicht. Principe van internationale taal, onderwijs Ontstaan van Esperanto Literatuur en gebruik Structuur, spoedcursusje Besluit. Internationale taal: Principe. Internationaal. Nationaal. Lokaal. Internationale taal: in de hele wereld gesproken
E N D
Esperanto Laat je ver leiden
Overzicht • Principe van internationale taal, onderwijs • Ontstaan van Esperanto • Literatuur en gebruik • Structuur, spoedcursusje • Besluit
Internationale taal: Principe Internationaal Nationaal Lokaal
Internationale taal: in de hele wereld gesproken internationaal gebruik neutraal internationaal denken en cultuur internationale structuur Wereldtaal: door vele miljoenen mensen gesproken internationaal gebruik politiek en economie nationaal denken en cultuur nationale structuur Internationale taal of Wereldtaal
Internationale taal ? Internationale taal: kenmerken • neutraal • relatief gemakkelijk • internationale structuur • internationale cultuur • ruim gesproken • internationaal denken • tolerantie bevorderen
Internationale taal 1 Alleen Esperanto is... / heeft... • neutraal • relatief gemakkelijk • internationale structuur • internationale cultuur • ruim gesproken • internationaal denken • tolerantie bevorderen
Vandaag: praktisch nut voor wie ze gebruikt Lange termijn: tweede taal voor iedereen Esperanto: doel Twee complementaire doelstellingen
6ð30 11ð110 6ð12 11ð22 Vertalen via een brugtaal
Taaloriëntatie (een experiment) • 2 jaren nationale taal, erna kennisverdieping • 2 jaren zonder talen, dan nationale taal • 2 jaren Esperanto, dan nationale taal
‘Cseh’: natuurlijke ‘Gerda malaperis’: methode begrijpend lezen ‘Auld’: spoedcursus in ‘Esperanto programita’: 14 uren zelfstudie ‘E-o voor moderne mensen’: grammaticaal ook bij ons Verschillende leermethoden en vele andere
Overzicht • Principe van internationale taal, onderwijs • Ontstaan van Esperanto • Literatuur en gebruik • Structuur, spoedcursusje • Besluit
Van project tot taal • 1887: Unua Libro in 4 talen • 1889: eerste tijdschrift • 1905: eerste Wereldcongres • 1908: ontstaan van U.E.A. • 1914: Eerste Wereldoorlog • 1918: hernieuwde groei • 1930: Plena Vortaro
Evolutie tot levende taal • 1948: hernieuwe groei na WO II • 1954: eerste Unesco-resolutie • 1969: Plena Ilustrita Vortaro • 1987: Eeuwfeest • 1998: U.E.A. in officiële relatie met de VN. • nu: gestage groei • juli 2002: nieuwe Plena Ilustrita Vortaro
Overzicht • Principe van internationale taal, onderwijs • Ontstaan van Esperanto • Literatuur en gebruik • Structuur, spoedcursusje • Besluit
Literatuur • Vertaalde werken • wereldliteratuur • Originele werken • geschreven voor internationale lezers • Tijdschriften • Hiernaast: uit België • Zie andere voorbeelden
… en officiële momenten. (I.J.K.)
Overzicht • Principe van internationale taal, onderwijs • Ontstaan van Esperanto • Literatuur en gebruik • Structuur, spoedcursusje • Besluit
Component 1: Uitspraak • fonetische taal • 1 letter = 1 klank • slechts 5 klinkers • vaste klemtoon • voorlaatste lettergreep
A a E e I i O o U u kara, malama, iam niet: maat, mat neniel, en, de niet: één, een, en mil, miri, tri niet: tien, tin mono, koro, monto niet: toon, ton kuru, unu, uf! niet: moes, mus, muze Slechts 5 klinkers NL: a aa e ee i ie o oo u uu oe eu HU: a á e é i í o ó ö ő u ú ü ű ...
Vaste klemtoon • Op de voorlaatste lettergreep • zonder uitzonderingen • Je kan nu elke tekst al correct lezen
Component 2: Spraakkunst • geen uitzonderingen • slechts 1 klasse • veel mogelijkheden
Geen uitzonderingen Geen uitzonderingen Slechts één klasse
Component 3: Woordenschat • vaste uitgangen • o, a, e, i • ‘internationale’ woordelementen • voor- / achtervoegsels • met vaste betekenis
Vaste uitgangen • O zelfstandig naamwoord • A bijvoeglijk naamwoord • E bijwoord • J meervoud • N lijdend voorwerp • I, AS, IS, OS, US, U werkwoord
Voor- en achtervoegsels þafeto þafino þafaro þafo þafego virþafo geþafoj þafejo þafaåo þafistaro þafestro þafisto þafistilo þafisteto þafistego þafido þafistejo þafidaåo þafistestro þafidejo
þafo schaap fiþo vis viro man knabo jongen kato poes koko hoen 6 x 2 x 3 x 3 elementen -id kind van (x2) -in vrouwelijk ge- man+vrouw (x3) -et klein -eg groot (x 3) = 108 woorden 100 woorden
januaro februaro marto aprilo majo junio julio aýgusto septembro oktobro novembro decembro La dek du monatoj
lundo mardo merkredo åaýdo vendredo sabato dimanæo sekundo minuto horo, duonhoro,... tago semajno monato jaro jarcento, jarmilo,... La sep tagoj kaj la tempoj
Omgangsvormen • Saluton! • Bonan tagon! • Bonan matenon, vesperon, nokton. • Bonvolu... dankon. • sinjoro, sinjorino • knabo, knabino, amiko, amikino
unu ses du sep tri ok kvar naý kvin dek 11 dek unu 12 dek du 200 dudek 31 tridek unu 100 cent 101 cent unu 111 cent dek unu 369 tricent sesdek naý 1.234 mil ducent tridek kvar 2.000 dumil Tellen