Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikro-ekonomii, :)…

1. Witam Państwa na wykładzie z podstaw mikro-ekonomii, :)…

2. PRZEDSIĘBIORSTWO NA RYNKU

3. Przyjrzyjmy się teraz zachowaniu PRZEDSIĘBIORSTWA (firmy, producenta) na rynku…

4. Przedsiębiorstwa (firmy, producenci) wytwarzają dobra, zuży-wając zasoby, których właściciele, czyli gospodarstwa domowe, uzyskują dzięki temu dochody. Producentem jest np. muzyk jazzowy, fabryka samochodów, policja.

5. Utworzenie przedsiębiorstwa pozwala ZWIĘKSZYĆ WYDAJ-NOŚĆ PRACY. PO PIERWSZE, przedsiębiorstwa umożliwiają specjalizację.

6. Utworzenie przedsiębiorstwa pozwala ZWIĘKSZYĆ WYDAJ-NOŚĆ PRACY. PO PIERWSZE, przedsiębiorstwa umożliwiają specjalizację. PO DRUGIE, chodzi o korzyści z koordynacji działań ludzi wykonuących wyspecjalizowaną pracę.

7. Przedsiębiorstwa różnią się od siebie m. in. formą własności, która – współcześnie – zależy zwykle od formy prawnej przedsię-biorstwa.

8. Rozróżnimy własność prywatną i własność wspólną przedsię-biorstw.

9. W przypadku własności prywatnej uprawnienia do decydowania o sposobie użycia przedmiotu własności i korzystania (tracenia) dotyczą pojedynczych osób, a w przypadku własności wspólnej - grup osób, bez jednoznacznego określenia uprawnień członków tych grup.

10. SOCJALIŚCI (łac. socialis – społeczny) często krytykują własność prywatną. Zdaniem socjalistów własność prywatna przedsiębiorstw powoduje podporządkowanie gospodarowania zyskowi, co prowadzi do zbyt dużych różnic dochodów członków społeczeństwa.

11. Dlaczego socjaliści obawiają się „zbyt dużych różnic dochodów”? Czy należy wyrównywać dochody? Odpowiedź na te pytania wielu wywodzi z idei RÓWNOŚCI LU-DZI… „(…) zaniepokojenie nierównością podziału zasobów ma długą his-torię w filozofii moralnej i politycznej, a także stanowi ważną część wszystkich głównych religii. Jego najważniejszym źródłem jest WIA-RA W PODSTAWOWĄ GODNOŚĆ, KTÓRĄ W RÓWNYM STOP-NIU POSIADA KAŻDY CZŁOWIEK, a także naturalna NIECHĘĆ SPOŁECZNA DO MATERIALNEGO I DUCHOWEGO ZUBOŻE-NIA (ang. material i human deprivation)”. (Jean-Yves Duclos , Horizontal and Vertical Equity, w: The New Palgrave Dictionary of Economics, wyd. 2, red. S. N. Durlauf i L. E. Blume, Palgrave Macmillan, 2008. t. 3, s. 69).

12. „(…) wydaje się, że - sama w sobie - nierówność badzo rzadko jest tym, co nam przeszkadza, a (…) nasze dążenie do równości najczęś-ciej da się wywieść z innych fundamentalnych wartości. Chcemy zmniejszać nierówności, ponieważ, między innymi, przyczynia się to do ZŁAGODZENIA LUDZKIEGO CIERPIENIA, POCZUCIA BY-CIA GORSZYM I WŁADZY JEDNYCH NAD LOSEM INNYCH”. (Bertil Tungodden, Justice (new perspectives), w: The New Palgrave Dictio-nary of Economics, wyd. 2, red. S. N. Durlauf i L. E. Blume, Palgrave Mac-millan, 2008. t. 5, s. 653).

13. Z kolei LIBERAŁOWIE (łac. libertas – wolność) krytykują włas-ność wspólną. Ich zdaniem własność wspólna przedsiębiorstw po-woduje „rozmycie” praw własności. Efektem jest zniszczenie mo-tywacji do efektywnego gospodarowania, wynikającej ze skupie-nia w jednych rękach uprawnień do decydowania i do korzysta-nia tracenia) z efektów podjętych decyzji.

14. W nowoczesnych społeczeństwach uprawnienia do decydowania o sprawach przedsiębiorstw i korzystania (tracenia) (czyli to, kto jest właścicielem przedsiębiorstwa) zależą - przede wszystkim - od ich formy prawnej.

15. Od formy prawnej przedsiębiorstwa zależy również ryzyko ponoszone przez właścicieli, a także zdolność firmy do mobilizacji kapitału. Oto odpowiednie przykłady: Właściciela jednoosobowego przedsiębiorstwa dotyczą wszystkie korzyści i wszystkie straty, będące skutkiem gospodarowania jego firmy. Natomiast ewentualne zyski i straty udziałowców spółki akcyjnej są o wiele mniejsze (np. dywidenda, wartość posiada-nych akcji przedsiębiorstwa).

16. Od formy prawnej przedsiębiorstwa zależy również ryzyko ponoszone przez właścicieli, a także dolność firmy do mobilizacji kapitału. Oto odpowiednie przykłady: Właściciela jednoosobowego przedsiębiorstwa dotyczą wszystkie korzyści i wszystkie straty, będące skutkiem gospodarowania jego firmy. Natomiast ewentualne zyski i straty udziałowców spółki akcyjnej są o wiele mniejsze (np. dywidenda, wartość posiada-nych akcji przedsiębiorstwa). Spółka akcyjna może mobilizować kapitał, np. emitując akcje. W przypadku spółki jawnej nie jest to możliwe.

17. Przyjrzymy się DECYZJOM PRZEDSIĘBIORSTWA O WIELKOŚCI PRODUKCJI .

18. Zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk. TP = TR – TC, gdzie: TP – zysk całkowity (ang. total profit). TR – utarg całkowity (ang. total revenue). TC – koszt całkowity (ang. total cost)

19. Uwaga! Obliczając zysk (TP=TR-TC), inaczej niż księgowi, ekonomiści uwzględniają cały KOSZT ALTERNATYWNY. Chodzi głównie o koszt alternatywny kapitału zaangażowanego w działalność firmy.

20. Uwaga! Obliczając zysk (TP=TR-TC), inaczej niż księgowi, ekonomiści uwzględniają cały KOSZT ALTERNATYWNY. Chodzi głównie o koszt alternatywny kapitału zaangażowanego w działalność firmyA. -------------------------------------------------------------------------------------- A Za ten koszt alternatywny uznamy przeciętny możliwy do osiąg-nięcia w tej gospodarce zysk, czyli ZYSK NORMALNY. Tego ZYS-KU NORMALNEGO nie osiągnięto, bo zaangażowano kapitał w realizację takiego, a nie innego, projektu.

21. Od tej pory zatem, mówiąc o kosztach, będziemy mieli na myśli KOSZT W SENSIE EKONOMICZNYM (a nie KOSZT W SEN-SIE KSIĘGOWYM), który obejmuje m. in. KOSZT ALTERNA-TYWNY kapitału.

22. Od tej pory zatem, mówiąc o kosztach, będziemy mieli na myśli KOSZT W SENSIE EKONOMICZNYM (a nie KOSZT W SEN-SIE KSIĘGOWYM), który obejmuje m. in. KOSZT ALTERNA-TYWNY kapitału. Jeśli zatem firma, o której mówimy, osiąga zysk, oznacza to, że jej utarg całkowity przewyższa jej EKONOMICZNY koszt całkowity. O takim zysku tej firmy powiemy, że jest to ZYSK EKONO-MICZNY (NADZWYCZAJNY ).

23. ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku: • ZYSK KSIEGOWY;

24. ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku: 1. ZYSK KSIEGOWY; 2. ZYSK EKONOMICZNY (inaczej: NADZWYCZAJNY );

25. ZAUWAŻ, rozróżnilismy 3 rodzaje zysku: 1. ZYSK KSIEGOWY; 2. ZYSK EKONOMICZNY (inaczej: NADZWYCZAJNY ); 3. ZYSK NORMALNY.

26. A zatem zakładamy, że celem działalności przedsiębiorstwa jest zysk… TP = TR – TC, gdzie: TP – zysk całkowity (ang. total profit). TR – utarg całkowity (ang. total revenue). TC – koszt całkowity (ang. total cost)

27. TP = TR – TC, 1. TP, TR i TC zależą od wielkości produkcji, Q. 2. Firma wybiera wielkość produkcji, Q, przy której zysk cał-kowity, TP, jest największy. Sprawdzimy zatem, przy jakiej wielkości produkcji zysk, czyli różnica TR i TC jest naj-większa. Wymaga to ZBADANIA ZALEŻNOŚCI TR I TC OD WIELKOŚCI PRODUKCJI, Q.

28. WIELKOŚĆ PRODUKCJI A UTARGI PRZEDSIĘBIORSTWA Od wielkości produkcji, Q, zależy UTARG CAŁKOWITY: TR = f(Q) = Q•P gdzie: TR – utarg całkowity przedsiębiorstwa. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji. P – cena jednostki produkcji. (UWAGA! WYKLUCZAMY RÓŻNICOWANIE CEN).

29. ROŻNICOWANIE CEN ma miejsce, kiedy różne jednostki pro-dukcji sprzedajemy po różnej cenie (np. różnym klientom).

30. Obok UTARGU CAŁKOWITEGO, TR, (ang. total revenue) eko-nomiści wyróżniają także UTARG KRAŃCOWY, MR, (ang. marginal revenue). Utarg krańcowy, MR, stanowi zmianę utargu całkowitego, TR, spowodowaną niewielkm zwiększeniem produk-cji.

31. Zależnie od rodzaju rynku, na którym działa przedsiębiorst-wo, utarg całkowity, TR, zmienia się w różny sposób, reagu-jąc na zmiany liczby wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji, Q.

32. Rynek, na którym działa przedsiębiorstwo, może mieć jedną z dwóch form: 1. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ. 2. RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ. Po kolei zbadamy zależność utargów, TR i MR, od wielkości produkcji, Q, na tych obu rynkach.

33. RYNEK KONKURENCJI DOSKONAŁEJ Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY.

34. Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY. W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma, cena równa się utargowi krańcowemu…

35. Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY. W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma, cena równa się utargowi krańcowemu…

36. Na rynku konkurencji doskonałej FIRMY SĄ MAŁE I MOGĄ ZWIĘKSZAĆ SPRZEDAŻ, PRAKTYCZNIE NIE OBNIŻAJĄC CENY. W takiej sytuacji linia popytu na produkty firmy jest pozioma, cena równa się utargowi krańcowemu…

37. Utarg całkowity zwiększa się proporcjonalnie do wielkości sprze-daży.

38. RYNEK KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. (Ich przy-rosty produkcji też są duże).

39. Na rynku konkurencji niedoskonałej FIRMY SĄ DUŻE I, ABY ZWIĘKSZYĆ SPRZEDAŻ, MUSZĄ OBNIŻYĆ CENĘ. LINIA PO-PYTU NA PRODUKTY FIRMY JEST NACHYLONA W DÓŁ, CENA JEST WIĘKSZA OD UTARGU KRAŃCOWEGO.

40. UTARG CAŁKOWITY NAJPIERW ROŚNIE W MIARĘ ZWIĘK-SZANIA SIĘ PRODUKCJI, A POTEM MALEJE.

41. WIELKOŚĆ PRODUKCJI A KOSZTY PRZEDSIĘBIORSTWA KOSZT CAŁKOWITY Od wielkości produkcji, Q, zależy nie tylko utarg, lecz także koszt całkowity: TC = g(Q) gdzie: TC – koszt całkowity produkcji. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji.

42. Od wielkości produkcji, Q, zależy także koszt całkowity: TC = g(Q) gdzie: TC – koszt całkowity produkcji. Q – liczba wytworzonych i sprzedanych jednostek produkcji. TC 0 Q Zwykle w miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity, TC, NAJPIERW ROŚNIE CORAZ WOLNIEJ, A POTEM – CORAZ SZYBCIEJ.

43. W miarę zwiększania się produkcji, Q, koszt całkowity naj-pierw rośnie coraz wolniej, a potem – coraz szybciej. Uwaga! Dotyczy to zarówno KRÓTKIEGO OKRESU, jak i DŁU-GIEGO OKRESU. TC 0 Q

44. KRÓTKI OKRES od DŁUGIEGO KRESU różni się tym, że w KRÓTKIM OKRESIE przedsiębiorstwo nie ma dość czasu, aby dokonać wszystkich pożądanych przez nie zmian technicznych i prawnych. Natomiast w DŁUGIM OKRESIE czasu na te zmiany jest dość.

45. Jest tak, że w KRÓTKIM OKRESIE pewne rodzaje kosztów są stałe w tym sensie, że ich wielkość nie zależy od poziomu produk-cji. Te KOSZTY STAŁE istnieją nawet wtedy, kiedy firma za-przestaje produkcji! (Aby zlikwidować przedsiębiorstwo, niezbęd-ny jest DŁUGI OKRES).

46. Pozostałe koszty w KRÓTKIM OKRESIE są KOSZTAMI ZMIENNYMI, czyli ich wielkość zmienia się wraz z wielkością pro-dukcji.

47. Na przykład, powiedzmy, że firma wynajmuje halę fabryczną, w której montowane są motorynki. Powiedzmy, że wypowiedzenie tej umowy wymaga trzymiesięcznego wypowiedzenia. W takiej sytuacji okres krótszy od trzech miesięcy nazwę KRÓTKIM OKRESEM, a dłuższy od trzech miesięcy – DŁUGIM OKRESEM.

48. A zatem, w KRÓTKIM OKRESIE koszty całkowite w firmie (TC, ang. total costs) składają się z kosztów stałych (FC, ang. fixed costs) i z kosztów zmiennych (VC, variable costs). TC = FC + VC

49. TC = FC + VC W KRÓTKIM OKRESIE charakterystyczne zachowanie kosztów całkowitych spowodowane jest PRAWEM MALEJĄCYCH PRZY-CHODÓW. TC 0 Q

50. KOSZT CAŁKOWITY – KRÓTKI OKRES W miarę zwiększania zużywanej ilości „zmiennego” czynnika produkcji (jego ilość zmienia się wraz z poziomem produkcji!), od pewnego momentu wielkość produkcji rośnie coraz wolniej (mimo że początkowo zwiększała się coraz szybciej).