Janusz Słodczyk, Edyta Szafranek, Magdalena Śliwa

1. Uniwersytet Opolski Wydział Ekonomiczny Katedra Geografii Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej ul. Ozimska 46a 45-058 Opole GOSPODARKA PRZESTRZENNA JAKO WIELOOBSZAROWY KIERUNEK STUDIÓW. WYMOGI I KONSEKWENCJE BUDOWY PROGRAMU KSZTAŁCENIA Janusz Słodczyk, Edyta Szafranek, Magdalena Śliwa

2. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia • Kluczowe pytania • Dlaczego Gospodarka Przestrzenna powinna być traktowana jako wieloobszarowy kierunek studiów? • W jaki sposób należy sformułować zestaw efektów kształcenia? • Na jakich zasadach powinien być zbudowany program i plan studiów kierunku wieloobszarowego? • Jakie powinny być formy prowadzenia zajęć i metody kształcenia? • Jak powinny być ukształtowane zasoby kadrowe?

3. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Gospodarka przestrzenna jako dyscyplina nauki - zajmuje się badaniami minionego i aktualnego stanu zagospodarowania przestrzennego określonych obszarów oraz poszukuje ukrytych i złożonych struktur decydującycho funkcjonowaniu całości (Dębski 2000) - przyjmuje jako: • przedmiot badań - przestrzeń, • podmiot – społeczeństwo żyjące na danym obszarze, • cel – zagospodarowanie przestrzeni, • efekt – zaspokojenie określonych potrzeb społecznych (Kołodziejski 1988)

4. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Gospodarka przestrzenna jako dyscyplina nauki • podstawowe pytanie badawcze: jak gospodarować przestrzenią i w przestrzeni, aby zaspokoić potrzeby jednostki i społeczeństwa w możliwie długiej perspektywie czasowej? • dotyczy analiz zjawisk i procesów na „styku” trzech wymiarów: środowisko – człowiek – gospodarka, wykorzystuje dorobek i łączy kilka dyscyplin naukowych • obejmuje przede wszystkim badania geograficzne, socjologiczne, ekonomiczne i urbanistyczne (Chojnicki 1990)

5. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Gospodarka Przestrzenna jako kierunek studiów • cel kształcenia – wykształcenie u studentów zdolności do wykonywania wszelkich zadań i funkcji związanych z gospodarowaniem w przestrzeni i gospodarowaniem przestrzenią • daje studentom podstawy do zdobycia wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych z kilku obszarów kształcenia • obejmuje treści kształcenia z zakresu nauk przyrodniczych, społecznych i technicznych

6. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Gospodarka Przestrzenna jako kierunek studiów Tab.1. Obszary wiedzy, dziedziny nauki i dyscypliny naukowe stosowane w Gospodarce Przestrzennej Źródło: opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia MNiSW z dnia 8 sierpnia 2011r w sprawie obszarów wiedzy, dziedzin nauki i sztuki oraz dyscyplin naukowych i artystycznych

7. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Zakres wiedzy i umiejętności absolwenta Zdolność z zakresu nauk społecznych analiza problemów demograficzno-społecznych, potrzeb człowieka, społecznego zróżnicowania w przestrzeni, zjawisk o charakterze kulturowym, podstawowych dziedzin działalności gospodarczej, elementów i rodzajów zabudowy Zdolność z zakresu nauk przyrodniczych analiza składników środowiska przyrodniczego; form użytkowania ziemi, czynników i barier rozwoju, zarządzania środowiskiem, racjonalnego gospodarowania zasobami natur. Zdolność z zakresu nauk technicznych percepcja i graficzne przedstawiania obiektów w przestrzeni, opracowywanie planów i projektów zagospodarowania przestrzeni

8. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Sylwetka absolwenta • zdolność wykorzystania wiedzy, umiejętności i kompetencji społecznych z różnych dyscyplin • umiejętność praktycznego działania, prowadzenia badań oraz aplikacji posiadanej wiedzy, • zdolność do pełnienia roli: planisty i projektanta przestrzennego, eksperta – doradcy oraz menedżera, specjalisty zarządzającego jednostkami terytorialnymi • zakres kształcenia wymaga czasu i zastosowania różnych technik nauczania (J. M. Chmielewski, 2006)

9. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Sylwetka absolwenta – umiejętności praktyczne • opracowanie koncepcji zagospodarowania terenu, mpzp i studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego • opracowanie specjalistycznych inżynierskich analiz, planów i projektów transformacji przestrzennych z uwzględnieniem technicznych wymagań poszczególnych form zagospodarowania • przygotowywanie ofert inwestycyjnych • planowanie rozwoju systemów infrastruktury technicznej i związanych z nimi obiektów obsługi transportu • współpraca przy opracowywaniu programów rewitalizacji obszarów zurbanizowanych • stosowanie podstawowych narzędzi programów Systemu Informacji Przestrzennej

10. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Zbiór efektów kształcenia i jego struktura • zestaw kierunkowych efektów kształcenia powinien być kompilacją efektów typowych dla obszarów nauk społecznych, technicznych i przyrodniczych, • struktura efektów kształcenia powinna być wyważona we wszystkich aspektach, • zestaw efektów kształcenia nie pozwala na wyodrębnienie wiodącego obszaru nauki

11. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Zbiór efektów kształcenia i jego struktura Tab.2. Liczba efektów kształcenia wg grup efektów i obszarów kształcenia na kierunku Gospodarka Przestrzenna (na UO) Źródło: opracowanie własne

12. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Modułykształcenia Tab. 3 Ilościowa charakterystyka modułów kształcenia w planie studiów inżynierskich i licencjackich Źródło: opracowanie własne na podstawie Programów kształcenia na kierunku Gospodarka Przestrzenna na Uniwersytecie Opolskim

13. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Formy prowadzenia zajęć i metody kształcenia • Formy i metody nauczania powinny studentowi pozwolić: • uczyć się skutecznie, • pozyskiwać i twórczo wykorzystywać informacje, • stawiać pytania, dociekać i rozumować • Konieczne jest przestrzeganie zasady gwarantującej utrzymanie ponad 50% zajęć w formie z. praktycznych • Postulowane grupy metod kształcenia: • podające – dla zajęć teoretycznych • problemowe (samodzielnego dochodzenia do wiedzy) i eksponujące dla zajęć praktycznych

14. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Formy prowadzenia zajęć i metody kształcenia • Zajęcia teoretyczne – grupa metod podających: • wykłady – konwencjonalne, problemowe i konwersatoryjne • prelekcje • zadania programowane - z wykorzystaniem podręczników, programów komputerowych • metody impresyjne – z wykorzystaniem prezentacji multimedialnych, filmów, przeźroczy oraz tematycznych wystaw

15. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Formy prowadzenia zajęć i metody kształcenia • Zajęcia o charakterze praktycznym: • ćwiczenia – dedukcyjne, redukcyjne, indukcyjne; retoryczne i wyobraźni • ćwiczenia terenowe – obserwacja i pomiar różnych obiektów i zjawisk w przestrzeni • ćwiczenia techniczne – obliczeniowe, graficzne, pomiarowe • korzystanie ze źródeł informacji – poszukiwanie, gromadzenie selekcja, porządkowanie informacji • studia przypadków • dyskusje dydaktyczne • sytuacyjne i symulacyjne gry dydaktyczne • praktyki zawodowe (administracyjne oraz projektowe)

16. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Zasoby kadrowe • powinny skupiać przedstawicieli wszystkich obszarów kształcenia, do których kierunek został przyporządkowany • w przypadku kształcenia na UO (I stopień studiów) zasoby kadrowe to: 4 przedstawicieli obszaru nauk społecznych, 3 nauk technicznych i 2 nauk przyrodniczych

17. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Inne warunki • czasochłonność i kosztochłonność kształcenia • konieczność posiadania rozbudowanej bazy dydaktycznej (specjalistyczne pracownie dydaktyczne) • konieczność posiadania specjalistycznych pomocy dydaktycznych, w tym oprogramowania komputerowego (np. AutoCad, ArcGis, Corel, MapViewer, Statistica)

18. Gospodarka przestrzenna jako wieloobszarowy kierunek studiów. Wymogi i konsekwencje budowy programu kształcenia Wnioski i rekomendacje • Przyjęcie Gospodarki Przestrzennej jako wieloobszarowego kierunku studiów wywołuje następujące konsekwencje: • wyodrębnienie i zintegrowanie zasobów informacji, wiedzy i umiejętności z różnych nauk • wykształcenie „złożonych” kompetencji zawodowych absolwenta • zintegrowanie efektów kształcenia z różnych obszarów nauk i zbudowanie wyważonego zestawu kierunkowych efektów kształcenia • wdrożenie w planie studiów modułów/przedmiotów kształcenia z zakresu różnych nauk, zapewniających realizację założonych efektów kształcenia • dostosowanie liczby i struktury pkt ECTS do struktury modułów kształcenia • wykorzystywanie metod kształcenia typowych dla różnych nauk • zbudowanie zasobów kadrowych obejmujących przedstawicieli wszystkich nauk, do których przyporządkowano kierunek • wyposażenie (inwestowanie) w odpowiednią bazę infrastrukturalną i pomoce dydaktyczne