ZINTEGROWANA REWITALIZACJA W LUBLINIE UDZIAŁ MIESZKAŃCÓW W PROCESIE ODNOWY ZANIEDBANYCH DZIELNIC

1. ZINTEGROWANA REWITALIZACJA W LUBLINIEUDZIAŁ MIESZKAŃCÓW W PROCESIE ODNOWYZANIEDBANYCH DZIELNIC arch. Ewa Kipta KOORDYNATOR PROGRAMU REWITALIZACJI W LUBLINIE STOWARZYSZENIE „FORUM REWITALIZACJI”

2. Pytanie o potrzebę zintegrowania działań rewitalizacyjnych • Stan kryzysu – jako „zapaść” zintegrowana – dotycząca ekonomii, ekologii i aspektów społecznych • Interwencja w obszarze kryzysowym powinna obejmować wszystkie aspekty objęte kryzysem– w różnych dziedzinach i w różnej skali • Mieszkańcy jako uczestnicy procesu odnowy mają – z natury rzeczy – zintegrowane podejście do przebiegu zmian

4. STARE BRONOWICE & KOŚMINEKKALENDARIUM PROCESÓW SPOŁECZNYCH Od połowy XIX wieku – założenie obu dzielnic jako mieszkalno-przemysłowych, rozsądny plan regulacyjny, uwzględnione potrzeby społeczne, małe działki mieszkalne jako prywatna własność mieszkańców. Od lat 60tych do 90tychXX wieku – zanegowanie praw własności i jakości życia – indoktrynacja przez upowszechnianie opinii o slumsach, opracowanie planów całkowitej przebudowy, zakaz remontów, imigracja w celu pozyskania mieszkania, stopniowe urzeczywistnianie tezy o slumsach, degradacja społeczna z nikłą nadzieją na mieszkanie w blokach, permanentny stan niepewności.

5. STARE BRONOWICE & KOŚMINEKstan na rok 1990 • koniec nadziei na mieszkanie w blokach (poza możliwościami finansowymi); • brak ekonomicznego sensu realizacji planów przebudowy; • brak nadziei na inwestorów zewnętrznych; • wysokie zagrożenie bezrobociem, bankructwo większości starych zakładów przemysłowych; • analiza potrzeb mieszkaniowych – konieczność zarzucenia dotychczasowych zasad polityki mieszkaniowej i umożliwienia renowacji istniejącej zabudowy (dekapitalizacja zasobów jako przyczyna 80% potrzeb mieszkaniowych – „luka remontowa”); • odzyskanie praw własności; • możliwości zakupu materiałów budowlanych; • początki przedsiębiorczości

6. Planowanie z udziałem mieszkańców • Ankieta do każdej rodziny – jako „pukanie do drzwi” w dzielnicy (dobrowolność odpowiedzi) • Inwentaryzacja jako okazja do wyjaśniania celu planu • Pierwsze spotkanie: mieszkańcy versus Miasto za pośrednictwem parafii – oficjalne odwołanie wyburzeń a potem czas na „skargi i zażalenia” mieszkańców • Dalsze 2 spotkania: skarg ciąg dalszy + wyłonienie reprezentantów ulic i ustalenie zasad współpracy • Praca w zespołach wg ulic i kwartałów – zrozumiałość zapisu, uzasadnienia, interakcje, pytanie o gwarancje dla realizacji planu i kwestie praktyczne ALTERNATYWA na Kośminku : rozmowy z mieszkańcami w ich domach podczas inwentaryzacji

7. PROGRAM INICJATYW LOKALNYCH • Likwidacja bariery rozwoju – „krajobrazowa” neutralizacja wysypiska azbestu przez likwidatora Fabryki Eternitu jako inwestycja publiczna i gwarancja wiarygodności rewitalizacji • Koordynacja działań struktur Urzędu na poziomie pod-decyzyjnym – zespół obsługi programu składający się z pracowników różnych wydziałów • Inwestycje z udziałem mieszkańców – uzupełnienie uzbrojenia terenów (model z nowych osiedli jednorodzinnych) – negocjowany system nacisku na miasto w zakresie uzbrojenia terenów • Dostępność informacji o możliwościach rozwoju i wsparcia prywatnej przedsiębiorczości • Ulgi podatkowe dla inwestorów (z ograniczonym wykorzystaniem) • Konsultowanie inwestycji prywatnych (zwłaszcza drobnych remontów i ulepszeń – na podstawie zdobytego kredytu zaufania), także przekształceń własnościowych, porządku itp.

8. Priorytety partnerów i modele uczestnictwa

10. Współfinansowanie rewitalizacji

12. Efekty rzeczowe w latach 1992 - 1998 • Wygenerowanie inwestycji o wartości ok. 8 MLN ZŁ – przy udziale miasta rzędu 18% (w latach późniejszych zastosowane metody szacowania wartości inwestycji byłyby niewystarczające) • Uruchomienie procesu poprawy zainwestowania na terenie o powierzchni 107 ha, dotyczące 75% działek mieszkalnych i na 100% terenów przeznaczonych pod aktywność gospodarczą • Wzrost dostępności uzbrojenia podziemnego z 50% do 90% działek • Aktywność gospodarcza mieszkańców – stworzenie ponad 100 sklepów i drobnych przedsiębiorstw • Poprawa stanu terenów zielonych i warunków ekologicznych • Utwardzenie nawierzchni kilku ulic i radykalna poprawa jakości ich zabudowy

13. 2010: PODZAMCZE

14. KONTEKST HISTORYCZNY

15. Debata społeczna o przyszłości Podzamcza – maj/czerwiec 2010 • Lokalna Grupa Wsparcia projektu HerO jako zespół wiodący w debacie • Makieta w skali 1: 500 w ogólnodostępnym lokalu • 6 konsyliów tematycznych z udziałem LGW i ekspertów: • Obsługa terenu • Historia miejsca • Program użytkowy (x 2) • Krajobraz miejski • Przestrzenie publiczne • Popołudniowe warsztaty otwarte obsługiwane przez wolontariuszy – Forum Rozwoju Lublina + studenci

16. Cele debaty • Włączenie bezpośrednio zainteresowanych podmiotów w definiowanie kierunku zmian • Wypracowanie społecznej presji ku poprawie zagospodarowania • Uruchomienie opracowania planu przed działaniami inwestorów • Zdefiniowanie interesów publicznych dla ich uwzględnienia w planie miejscowym • Uzyskanie akceptacji społecznej dla zmian w określonym kierunku – zanim zostaną zdefiniowane przez inwestorów • Określenie udokumentowanego zapotrzebowania społecznego na profil oferty nieoczywisty dla inwestorów • Ochrona walorów unikalnych miejsca, które nie są oczywiste • Opracowanie społecznego wniosku do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

17. Godzenie wielości wizji

18. Wizja „zbiorcza”

19. Wizja zbiorcza założenia • Odtworzenie dawnego układu ulic i kwartałów dzielnicy żydowskiej • Rozdzielenie pasm ruchu drogi dwupasmowej i potraktowanie jej jako dojazdowej, a nie tranzytowej • Kwartały pośrodku drogi jako centrum obsługi ruchu turystycznego (z ekspozycją historii miasta i historii dzielnicy żydowskiej) • Zamknięcie kwartałów przeciętych drogą („brama” do Podzamcza) i kwartałów „wyszczerbionych” • Podcienia i dostępne z nich „stragany” i sklepiki z ofertą „niszową”, wokół kwartałów, jako sposób na żywotność przestrzeni publicznych • Możliwość odsłonięcia biegu rzeki • Targowisko przy cerkwi, a za nim przystanek przejazdowy autobusów pozamiejskich • Zielone dachy nad niższą zabudową i system kładek od Zamku na wzgórze Czwartek

20. Społeczny wniosek do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego • Uzupełnienie kwartałów zabudowy na zasadzie kontynuacji tkanki śródmiejskiej • Różnorodność i wielofunkcyjność • Wykorzystanie atutów lokalizacji – relacja do centrum i tras komunikacyjnych • Handel jako atrakcja i fundament ekonomiczny przebudowy – oferta „niszowa” jako podstawa konkurencyjności wobec oferty innych centrów handlowych • Ład przestrzenny - wysoka jakość od ogółu do szczegółu • Zieleń i woda w mieście – Czechówka jako szansa na „miasto nad rzeką” • Historia wielokulturowa i perspektywa unikalnej przestrzeni, ważnej dla regionu

21. Definiowanie wielofunkcyjności • Handel i usługi ( w tym dla turystów) – min. 40%, a w tym: • Standardowe powierzchnie komercyjne: do 75% • Oferta „niszowa” co najmniej 25% • Biura, urzędy, miejsca pracy – min. 10 % • Mieszkania - min. 20 % na wyższych kondygnacjach • Obiekty i instytucje kultury i edukacji – min. 5% • 25 % - margines swobody kształtowania funkcji w zależności od potrzeb i rachunku ekonomicznego inwestorów Wielofunkcyjność powinna dotyczyć kwartałów, a nawet budynków, żeby zapewnić odpowiednią różnorodnośći śródmiejską gęstość wrażeń

22. Oferta „niszowa” • Produkty regionalne • Zdrowa i świeża żywność („oaza ekologiczna”, targowisko) • Sztuka ludowa • Rzemiosła unikalne i ginące (bednarstwo, garncarstwo, siodlarstwo, introligatorstwo, wytwarzanie witraży, płatnerstwo, renowacja antyków) • Sklepy dla artystów (instrumenty muzyczne, materiały dla plastyków, księgarnie tematyczne, antykwariaty) • Sklepy i kluby dla hobbystów (modelarstwo, rekonstrukcje historyczne, sprzęt wspinaczkowy, jeździecki i in.) • Sklepy „autorskie” z ofertą mody Oferta niszowa może przyciągnąć znacząca liczbę małych i średnich inwestorów jako partnerów dla przebudowy Podzamcza oraz zapewnić żywotność przestrzeni publicznych

23. Dziękuję za uwagę