METODA TË ANALIZËS SË POLITIKAVE

1. METODA TË ANALIZËS SË POLITIKAVE ZBATIMI DHE MODELI TOP DOWN

2. Vështrimi linear i vënies në zbatim qendra Formulimi i vendimit Vënia konkrete në zbatim Impakti Koha periferia

3. Vizioni linear i zbatimit paraqet probleme në dy drejtime: • Problemin e koordinimit  jepet për i mirëqenë fakti që vendimmarrësit mund të mbështeten te bindja e niveleve të mëposhtme i • Problemi i ndarjes së politikës nga administrata  jepet për e mirëqenë se burokratët janë apolitikë dhe se nuk kanë interesa të lidhura me qeverinë!!

4. Zbulimi i problemit të implementimit • U arrit falë punës studimore të Pressman dhe Wildavski Implementation: How Great Expectations in Washington Are Dashed in Oakland; Or, Why It's Amazing that Federal Programs work at All • Ka të bëjë me dështimin e një programi federal në SHBA për të krijuar vende pune në një zonë në rënie: u shpenzuan vetëm 1/6 e parave të vëna në dispozicion dhe u krijuan vetëm 68 vende pune nga 3000 të parashikuar. (“deficit në implementim”) • Hapi rrugën e ’”implementation research”

5. Qasja Top-Down në implementim Formulimi i vendimit Qendra ? Impakti tek ambienti Periferia Koha

6. Premisat e qasjes Top down në implemnetim • “Zbatimi i një politike publike përfshin ato veprimi të enteve publike e private që kanë si qëllim arritjen e objektivave të saktësuara nga vendime politike të mëparshme” • “Faza e zbatimit nuk fillon derisa objektivat nuk janë përcaktuar dhe identifikuar nga vendime politike të mëparshme: derisa të jetë miratuar ligji e të jenë gjetur fondet” • (Van Meter dhe Van Horn)

7. Qasjet Top-Down në lidhje me zbatimin • E kanë pikënisjen nga një vendim politik (policy) • Analizojnë deri në ç’masë objektivat e qarta janë arritur ose jo dhe përse

8. Pse dështon vënia në zbatim? “Rritja gjeometrike e ndërvarësisë në kohë” • Sipas Pressman dhe ëildavsky arsyeja kryesore e dështimit në zbatim qëndron në faktin e “ndërlikimit të veprimit të përbashkët”. Ky ndërlikim shkaktohet nga shumëllojshmëria e aktorëve në zbatim, përfshirja e të cilëve nuk ishte parashikuar në fazën e vendimmarrjes.

9. Pse dështon vënia në zbatim? “Rritja gjeometrike e ndërvarësisë në kohë” • Me rritjen e numrit të aktorëve të përfshirë, rritet numri i vendimeve që duhen marrë (decision points). Në secilin vendim duhet një numër gjithnjë e më i madh autorizimesh individuale (clearances)

10. Shumëfishimi i aktorëve dhe i vendimeve krijon : • VONESA • SHPëRBËRJE (PRISHJE) Të KONSENSUSIT

11. VONESA Në ZBATIM (I) • Pozicioni i secilit prej pjesëmarrësve në program, nga të cilët kërkohet një autorizim, varet nga : • Preferenza e tij/saj në lidhje me projektin • Sa e fortë është kjo preferencë • Sa pushtet ka për të ndikuar në procesin e vendimmarrjes

12. VONESA NË ZBATIM (II)

13. Vonesa e përgjithshme në zbatim • është në funksion: • Të pikave të vendimit • Numrit të pjesëmarrësve • Nga drejtimi dhe intensiteti i preferencave

14. Si mund të përmirësohet situata sipas Pressmann e Wildavsky • Mangësitë në implementim varen nga fakti që politikat vendosen pa marrë parasysh fazën e zbatimit. Zgjidhja qëndron në të marrit parasysh që në fillim, vështirësitë e zbatimit. • Duhet që gjatë policy design të merren parasysh rrugë më të drejtpërdrejta për të arritur synimet • Duhet vënë në qendër të vëmendjes krijimi i një makine organizative për të zbatimin e programit • Duhen verifikuar që ky program të jetë i themeluar mbi një teori të fortë

15. MODELET E IMPLEMENTIMIT Të PëRSOSUR • Konstrukte teorike me vlerë të dyfishtë : • - Analitike • - Udhëzuese • Specifikojnë cilat janë kushtet që duhen plotësuar nga vendimmarrësit në mënyrë që rezultatet të jenë konform objektivave. Sipas Sabatier e Mazmanian këto kushte janë të tre tipeve: • Sa i trajtueshëm është problemi • Sa është në gjendje programi të krijojë një makinë që organizon implementimin • Ndryshoret strukturale jashtë programit

16. Modeli i implementimit sipas Van Meter e Van Horn • Performanca në zbatim varet nga 6 ndryshore: • 1) Politika duhet të përmbajë jo vetëm objektiva por dhe treguesit për të vlerësuar performancën • 2) Politika duhet të vërë në dispozicion burimet e nevojshme për zbatimin e vetvetes • 3) Objektivat duhet të kuptohen mirë nga ata që duhet t’a zbatojnë politikën • 4) Enti zbatues duhet të jetë kompetent, të ketë një kontroll hierarkik, një komunikim të shkëlqyer dhe mërrëdhënie të ngushta me ente të tjera dhe subjekte politike • 5) kushtet ekonomike, sociale e politike duhet të jenë ato të duhurat • 6) Predispozicioni i zbatuesve (të kuptuarit e politikës që zbatojnë, mbështetje e objektivave të saj) duhet të jenë pozitive, të favorshme

17. “MODELI I ZBATIMIT PERFEKT” (Gunn) • Në ‘Why is implementation so difficult?’ Gunn specifikon kushtet e “implementimit perfekt” që sqarojnë si dhe ku lindin problemet në zbatimin e politikave

18. 'ëhy is implementation so difficult? • 1) rrethanat e jashtme nga enti zbatues nuk duhet të vënë kushte që nuk mund të kontrollohen nga zbatuesit (psh në politikat agrare/moti) • 2)Burimet dhe koha në dispozicion të zbatuesve duhet të jenë të mjaftueshme • 3) në çdo fazë të procesit të zbatimit duhet të ketë një kombinim të kënaqshëm burimesh (të mos ketë pengesa) • 4) politika duhet implementuar bazuar mbi një teori të vlefshme (policy=hipotezë: nëse do x atëherë bëj y) • 5)Marrëdhënia shkak-efekt mbi të cilën bazohet politka duhet të jetë një marrëdhënie e drejtpërdrejtë me pak ose aspak ndryshore që ndërhyjnë

19. 'ëhy is implementation so difficult? • 6) marrëdhëniet e varësisë mes agjensive zbatuese duhet të jenë minimale ose më mirë akoma një agjensi e vetme • 7) Objektivat e politikës duhen kuptuar e mbështetur nga zbatuesit • 8)detyrat e secilit duhet të jenë të qarta në detaj dhe në sekuencë logjike • 9) koordinimi dhe komunikimi midis zbatuesve duhet të jetë i përsosur. • 10) Autoritetet publike duhet t’i binden udhëzimeve të tyre në mënyrë të përsosur

20. Modeli i implementimit perfekt • Siç e kemi thënë në leksionin e I-rë, kushtet e specifikuara nga Gunn janë kaq të rrepta sa e bëjnë këtë model krejt irrealist. • Por modeli është një tregus shumë i mirë për të analizuar pse zbatimi kaq shpesh dështon

21. Kritikat për modelin top-down (I) • 1) merren parasysh vetëm këndvështrimet e vendimmarrësve (politikanëve). Pritet që të jenë këta që përcaktojnë aspektet kyçe të policy-t në fjalë. Roli i aktorëve të tjerë lihet në harresë. Kështu anashkalohen nisma të rëndësishme që vijnë nga zbatuesit.

22. Kritikat për modelin top-down (II) • 2) Qasja top-down është e vështirë kur nuk ka një politikë dominante psh reformë ose kur ka më shumë se një agjensi të përfshirë në zbatim.

23. Kritikat për modelin top-down (III) • 3) Qasja top-down rrezikon të injorojë strategjitë e përdorura nga burokracitë bazë ose nga përfituesit e projektit, për të deviar politikën në mënyrë që të realizojnë përfitime personale.

24. Kritikat për modelin top-down (IV) • 4) ndryshimi mes formulimit të një politike publike dhe zbatimit të saj është një ndarje ngatërruese dhe shpesh e kotë. • - Disa nga aktorët janë të përfshirë në të dy fazat (konsulentët dhe grupet e interesit) ose disa aktorë veprojnë gjatë zbatimit sikur vendimmarrësit të mos ekzistonin