FILOZOFIA UMYSLU

1. FILOZOFIA UMYSLU Wyklady 2006/7 Joanna Szwabe

2. Instrumentalizm Daniel Dennett Nastawienie fizykalne Nastawienie konstrukcyjne Nastawienie intencjonalne

3. Nastawienie intencjonalne Strategia interpretacji i przewidywania zachowania danego obiektu jak gdyby byl podmiotem racjonalnym, kierujacym sie w swych �dzialaniach� �przekonaniami� i �pragnieniami�.

4. Strategie przewidywania �zachowan� obiektu Nastawienie fizykalne Nastawienie konstrukcyjne

5. Nastawienie intencjonalne(Intentional Stance) Bez wzgledu na to, czy rzeczywiscie dany organizm, czy artefakt posiada stany intencjonalne, przyjmujac nastawienie intencjonalne mozemy przewidywac jego zachowanie. Najbardziej zawodne z trzech nastawien Najbardziej przydatne z trzech nastawien do przewidywania zachowan istot zywych

6. Jakie organizmy sa zdolne przyjac nastawienie intencjonalne? Na jakim etapie rozwoju osobniczego czlowieka pojawia sie owa zdolnosc? Na czym polega przypisywanie stan�w mentalnych?

7. Jak przypisujemy stany mentalne? Teoria teorii Teoria symulacji

8. Atrybucja stan�w mentalnych: kwestie historyczne Daniela Dennett�a idea nastawienia intencjonalnego (1996) Alana Leslie (1994) pojecie Mechanizmu Teorii Umyslu (od kt�rego pochodzi szeroko uzywany skr�t �teoria umyslu�).

9. Atrybucja stan�w mentalnych: kwestie terminologiczne Literatura anglojezyczna �mindreading� /�to mindread� �mentalizing� / �to mentalize� �Theory-of-Mind Mechanism� �theory of mind� (skr�t) Literatura polskojezyczna �czytanie innych umysl�w�/�czytanie w myslach� �rozpoznawanie innych umysl�w� �mentalizacja�/�mentalizowac� teoria umyslu

10. Postrzeganie otoczenia przez mysloskop pozwala interpretowac zachowania innych organizm�w jako wywolane aktywnoscia umyslu mentalizacja jest �po prostu najlepszym sposobem nadawania sensu postrzeganym dzialaniom innych� (Baron-Cohen [1995]1997:21).

11. Stopniowalnosc mentalizacji reprezentowania stan�w wolicjonalnych reprezentowanie cudzych przekonan sp�jnych z wlasnymi reprezentowania cudzego falszywego przekonania r�wnoczesnie z wlasnym, prawdziwym przekonaniem odnosnie tego samego stanu rzeczy

12. Struktura Mindreading wg. Barona-Cohena

13. Detektor Intencjonalnosci uruchamiany przez obserwowany ruch samoistny potencjalnego podmiotu umozliwia interpretacje zachowania tego podmiotu w kategoriach wolicjonalnych dazenia i pragnienia Detektor Kierunku Patrzenia funkcja wykrywania oczu w otoczeniu monitorowania kierunku patrzenia interpretowania tegoz w kategoriach percepcyjnych stan�w mentalnych (takich jak widzenie) Mechanizm Uwsp�lniania Uwagi funkcja reprezentowania triadycznych relacji miedzy ja, innym podmiotem, oraz obiektem trzecim

14. Detektor Intencjonalnosci Interpretacja zachowania obiektu w kategoriach wolicjonalnych: eksperymenty Heider i Simmel (1994) (patrz film ponizej)

15. Detektor Kierunku Patrzenia Wykrywa w otoczeniu oczy lub bodzce oczopodobne

16. Detektor Kierunku Patrzenia monitorowanie kierunku patrzenia i interpretacja tegoz w kategoriach stan�w mentalnych

17. Detektor Kierunku Patrzenia

18. Elementarny mindreading trzy pierwsze mechanizmy pojawiaja sie wczesnie w rozwoju detekcja oczu obecna od urodzenia, uwsp�lnianie uwagi miedzy 9 a 12 m. (pojawiaja sie gesty protodeklaratywne i sledzenie spojrzenia (Butterworth 1991, Bates i in. 1979, Garfield et al. 2001)) 4-latki potrafia interpretowac patrzenie nie tylko jako widzenie, ale r�wniez pragnienie (Baron-Cohen 1995) (patrz poprzedni slajd).

19. Mechanizm Uwsp�lniania Uwagi tworzy reprezentacje triadycznych relacji miedzy ja, innym podmiotem, oraz obiektem trzecim

20. Mechanizm Teorii Umyslu pozwala na operowanie przekonaniami o przekonaniach wprowadza mozliwosc bledu reprezentacji

21. Funkcje Mechanizmu Teorii Umyslu przypisywanie dodatkowych epistemicznych stan�w mentalnych (np. bycie przekonanym, udawanie, wyobrazanie sobie, marzenie, myslenie, zgadywanie, oszukiwanie) integrowanie wolicjonalnych, percepcyjnych i epistemicznych stan�w mentalnych pozwalajace na wyjasnienie, jaka jest relacja tych stan�w do dzialan podmiotu wyjasnianie i przewidywanie zachowan przy uzyciu MTU angazuje konstruowanie reprezentacji postaw propozycjonalnych, takich jak: �Sally jest przekonana, ze <moja lalka jest pod dywanem>� czyli jak to ujmuje Baron-Cohen �obr�cenie calej tej mentalistycznej wiedzy w uzyteczna teorieczyli jak to ujmuje Baron-Cohen �obr�cenie calej tej mentalistycznej wiedzy w uzyteczna teorie

22. Jak sprawdzic, czy mentalizacja funkcjonuje poprawnie? test falszywego przekonania (false-belief task) w eksperymencie uczestnicza eksperymentator oraz dwoje dzieci, powiedzmy Sally i Ann; eksperymentator pokazuje dzieciom obiekt, np. lalke, nastepnie chowa ja w obecnosci obojga dzieci, powiedzmy pod dywan. Nastepnie, eksperymentator prosi Sally, by wyszla na chwile z pokoju i w obecnosci drugiego dziecka, Ann, przeklada zabawke na inne miejsce (np. za biurko).

23. FBT pytanie kontrolne �Gdzie JEST lalka?� pytanie testowe �Gdzie SALLY BEDZIE SZUKAC LALKI, kiedy wr�ci? �Gdzie Sally SADZI, ze jest schowana zabawka? � �Gdzie NAJPIERW bedzie Sally szukac zabawki?�

25. FTB wiekszosc skadinad normalnych, inteligentnych 3-latk�w daje identyczne odpowiedzi na oba pytania (Baron-Cohen [1995]1997:70, zestawienie r�znych wersji eksperymentu Garfield et al. 2001) male dzieci nie sa w stanie utrzymac w umysle cudzego falszywego przekonania jednoczesnie ze swoim wlasnym prawdziwym przekonaniem wobec tego samego stanu rzeczy, w tym przypadku lokalizacji zabawki. To powoduje, ze nie potrafia przewidziec zachowania innego podmiotu.

26. Przypisywanie sobie stan�w mentalnych Mentalizacja sluzy nie tylko w przypisywaniu stan�w mentalnych innym podmiotom, ale takze sobie Standardowy test �smarties� (Hogrefe, Wimmer & Perner 1986) Pokazuje sie badanemu pudelko od cukierk�w smarties i pyta, co w nim jest; badany odpowiada zwykle, ze cukierki smarties, po otwarciu pudelka okazuje sie, ze jest w niej ol�wek; nastepnie zamyka sie pudelko i pyta, co w nim jest, badany odpowiada zwykle, ze ol�wek; po tych pytaniach kontrolnych zadaje sie pytanie testowe: �A przedtem myslales, ze co jest w pudelku?� Osoby autystyczne i male dzieci czesto odpowiadaja blednie, ze ol�wek, nie bedac w stanie przypisac sobie swego wczesniejszego falszywego przekonania.

27. Zaburzenia mentalizacji w autyzmie w schizofrenii w syndromie semantyczno-pragmatycznym w syndromie Aspergera

28. Zesp�l symptom�w Niezdolnosc do interpretowania cudzych dzialan w kategoriach intencjonalnych Trudnosci z ustanowieniem kontakt�w spolecznych Zaburzenia komunikacji (zar�wno werbalnej, jak i niewerbalnej) Brak zrozumienia humoru jezykowego i rysunkowego odwolujacego sie do stan�w mentalnych

30. Interpretacje grupy kontrolnej i badanych badani nie dysponuja metawiedza w tych przypadkach - nie maja poczucia, ze czegos nie rozumieja. zmuszeni do interpretacji podaja rozbudowane literalne wyjasnienia, raczej niz odpowiedz �nie rozumiem� Nie wszystko zloto co sie swieci �Trzeba uwazac, by nas nie oszukal jubiler�

31. Przykladowy FB test 1-rzedu (Rowe, Bullock, Polkey i Morris 2001) Adam i Ewa robia razem porzadki w domu. Adam wklada posciel do pralki, wsypuje proszek do odpowiedniego pojemnika, podczas gdy Ewa odkurza w innej czesci domu. Ewa schodzi do lazienki. W pralce jest jeszcze miejsce. Ewa zaladowuje pralke do pelna i wrzuca do srodka pojemniczek z proszkiem i wlacza pralke. Adam jest wtedy w innej czesci domu. Kiedy Ewa wraca po jakims czasie, lazienka jest cala w pianie wydobywajacej sie z pralki.

32. Pytanie testowe: Dlaczego Ewa jest zdziwiona, ze z pralki wydobywa sie piana? Przykladowe odpowiedzi badanych: Dlatego, ze oni oboje nasypali proszku do pralki. Bo w pralce jest podw�jna ilosc proszku...Oni oboje wsypali proszek. Przykladowe odpowiedzi grupy kontrolnej: Ona nie wie, ze on juz wsypal proszek...Mysli, ze tylko ona nasypala. Ona nie wie, ze on juz nasypal do pojemnika na g�rze.... Ona wrzucila proszek do srodka. Pytania kontrolne: pamieciowe i inferencyjne oraz testujace zrozumienie historyjki pod katem zdarzen, np. czy Adam nasypal proszku do pralki? Brane pod uwage sa wyniki tylko tych badanych, kt�rzy pomyslnie przechodza pytania kontrolne.

33. Testy wykluczajace wplyw innych deficyt�w na uposledzenie mentalizacji rozumowania na podstawie relacji przyczynowo-skutkowych miedzy obiektami fizycznymi w scenariuszach mechanistycznych funkcji wykonawczych (executive control) + zdolnosci wytlumienia narzucajacej sie wskaz�wki (inhibitory control) wnioskowania o dzialaniach innych podmiot�w bez odwolania do stan�w mentalnych za pomoca scenariuszy zdarzen nawiazujacych do skrypt�w spolecznych (social-script stories).

34. Uwagi do FBT: stany mentalne 1 i 2 rzedu Rozwarstwienie test�w falszywego przekonania, wymagajace przypisywania stan�w mentalnych pierwszego rzedu i drugiego rzedu FBT a problematyka metareprezentacji

35. Testy FB 1 i 2-rzedu Test pierwszego rzedu sprawdza zdolnosc badanego do wnioskowania o stanach mentalnych innych os�b dotyczacych pewnego stanu rzeczy (np. �wiem, ze Sally nie wie, ze zabawka jest pod biurkiem�). Test drugiego rzedu sprawdza zdolnosc badanego do wnioskowania o stanach mentalnych jednej osoby dotyczacych tresci stan�w mentalnych drugiej osoby dotyczacych pewnego stanu rzeczy (np. �wiem, ze Ann wie, ze Sally nie wie, ze zabawka jest pod biurkiem�). Przekonanie o przekonaniu o przekonaniu o pewnym stanie rzeczy. Trudno zaprzeczyc, ze trudnosc przetwarzania wzrasta wraz ze stopniem zlozonosci reprezentacji. Reprezentacje 2 rzedu sa nader czesto spotykane w komunikacji i innych interakcjach spolecznych.

36. Uwagi do FBT: testy falszywego i prawdziwego przekonania Trudnosc zwiazana ze stopniem zlozenia metareprezentacji (jako n-rzedu reprezentacji reprezentacji) jest niezalezna od kwestii falszywego przekonania. Mozna badac (i bada sie) metareprezentacje 2-rzedu prawdziwych przekonan (w tzw. true belief task).