3.68k likes | 14.84k Views
ORTOGRAPIYA NG WIKANG FILIPINO. ( p agpapatuloy ..). Inihanda ni : Geraldine B. Relles IV-6 BEED. ANG PANGHIHIRAM. Ang mga tuntunin sa panghihiram at pagbabaybay ng mga hiram na salita ay ang mga sumusunod :.
E N D
ORTOGRAPIYA NG WIKANG FILIPINO (pagpapatuloy..) Inihandani: Geraldine B. Relles IV-6 BEED
ANG PANGHIHIRAM Angmgatuntuninsapanghihiram at pagbabaybayngmgahiramnasalita ay angmgasumusunod:
1. TumbasanngkasalukuyangleksikonsaFilipnoangmgasalitanghiram o banyaga. rule = tuntunin narrative = salaysay skill = kasanayan banquet = salusalo tranquil = panatag, tahimik, tiwasay, payapa
2. GamitinangmganatatangingmgasalitamulasamgakatutubongwikasaPilipinas at panatilihinangorihinalnabaybay. “bana” = (Hiligaynon at SugbuanogBinisaya) tawagsalalakingasawa “butanding“ = (Bicol) whale shark “imam“ = (Tausug) tawagsa paring Muslim “caňao“ = (Igorot) panseremonyangsayaw “banhaw“ = (Visaya) mulingpagkabuhay “chidwai” = (Ivatan) biloy ( dimple) “gahum” = (Cebuano, Hiligayon, Waray) kapangyarihan
3. MgaSalitang Hiram saEspaňol 3.1 Baybayinangsalitaayonsa ABAKADA. vocabulario = bokabularyo telefono = telepono celebracion = selebrasyon maquina = makina psicologia = sikolohiya
3.2 Sa mgasalitangEspaňolna may “e”, panatilihinang “e”. estudyante - hindiistudyante estilo - hindiistilo espiritu - hindiispiritu estruktura - hindiistruktura desgrasya - hindidisgrasya espesyal - hindiispesyal
3.3 Sa mgasalitanghiramsaEspaňolna may “o”, panatilihinang “o”. politika - hindipulitika opisina - hindiupisina tradisyonal - hinditradisyunal koryente - hindikuryente tornilyo - hinditurnilyo
3.4 May mgasalitanghiramsaEspaňolnanababagoangkasunodnakatinig, ang “o” ay nagiging “u” sailangmgasalitangsinusundanng “n” o pailongnakatinig. At ang “n” au nagiging “m”. EspaňolFilipino convencionkumbensyon conferenciakumperencia conventokumbento comformekumporme convulsionkumbulsiyon
4. MgasalitanghiramsaEspaňol at Ingles. Kung hinditiyakangpagtutumbas, hiraminangorihinalnaEspaňol at Ingles.
Hindi ipinapayongpanumbasangmgasumusunod: imeyds – imahe (parasa image) dayalog – dayalogo ( parasadialoque) prayoriti – prayoridad (parasa priority)
5. Panghihiramsawikang Ingles: Kung wikang Ingles at ibapang wikangdayuhanangpinanghihiraman, panatilihinangorihinalnaispeling kung makalilitoangpagsasa-Filipino ngbaybay. habeas corpus bouquet depot toupee spaghetti reservoir
6. Panatilihinangorihinalnabaybayngmgasalitangpantangi, teknikal, pang-agham at mgasimbolong pang-agham at matematika. Manuel Quezon Biňan, Laguna AblazaBldg. Jose Reyes Hospital Jhonsonwax Varicose vein Videotape X-ray Carbon Dioxide Fe (iron) C (carbon) ZnO (zinc oxide) V (velocity)
Ginigitlinganangpangngalangpantangi at salitanghiramkapaginuunlapian. maka-Diyos maka-Ingles pa-Davao Sa aspektongkontemplatibo, inuulitangunangkatinig at patinig (KP) ngsalita. magpa-Pal magfo-Ford magvi-Viosmagjo-Johnson
B. Sa paglalapi at pag-uulitngmgasalitanghiram, idinurugtongangtunogng KP saunlapi. magju-juicemagfo-Ford magdu-dutymagji-jeep magfo-photocopy magdo-drawing
C. Pangmaramihanganyongmgasalitasapagsulat c.1 Ginagamitang “mga” sapagsulatngmaramihanganyongsalita. mga paintings mgaopisyal mgacomputer
c.2 Hindi ginagamitanng “mga” angsalitanghiramnanasaanyongmaramihan. paintings – hindi “mga paintings” opisyales – hindi “mgaopisyales” computers – hindi “mga computers”
C.3 Hindi ginagamitanng “pamilang” at “mga” angmgasalitangnasaanyongmaramihan kalalakihan –hindi “mgakalalakihan” hindi “limangkalalakihan” Kababaihan – hindi “mgakababaihan” hindi “animnakababaihan” Kaguruan – hindi “mgakaguruan” hindi “tatlongkaguruan” Kabataan – hindi “mgakabataan” hindi “sampungkabataan”
c.4 Pagbuong pang-uri 4.1 Ginagamitangpanlapingmakaurisasalitang-ugatnahindiorihinalna pang-uri. pang-akademya/akademiko – hindi “pang- akademiko” pangkultura/kultural – hindi “pangkultural” panlingguwistika/lingguwistik – hindi “panlingguwistik”
C. MgaSalitangmay Digrapo d.1 Sa mgasalitag Ingles nanagtatapossa “ct”, ang “ct” ay nagiging “k” kapagbinabaybaysa Filipino. abstact – akstrak impact – impak addict– adik contract – kontrak connect – konek
d.2 Sa mgasalitanghiramnamay “ch” tatlongparaanangmaaaringgamitin. d.2.1 panatilihinangorihinalnaanyo chunkschess chatcharger chips chimes
d.2.2 palitanngtsangchat baybayinsa Filipino chinelas– tsinelas chapter – tsapter chart –tsart chocolate – tsokolate cheque – tseke
d.2.3 palitanngkangch at baybayinsa Filipino machine – makina scholar – iskolar chemical – kemikal Magingkonsistentsapaggamitngalinmansatatlongparaan.
d.3 Mgasalitang may sh d.3.1 panatilihinangorihinalnganyo shower shop showcase shuttle d.3.2 palitanngsyangsh at baybayinsaFilipino workshop – worksap shooting – syuting censorship – sensorship scholarship – iskolarsyip
E. Mgasalitanghiramnanagsisimulasaletrang “s” ay maaaringbaybayinsadalawangparaan. e.1 panatilihinangorihinalnaanyo scarf slogan spark script spa e.2 lagyanng “I” saunahankapagbinabaysa Filipino schedule – iskedyul sport – isport scout –iskawt scholar – iskolar
F. Mgasalitang may dalawangmagkasunodnaparehongkatinig Kinakaltasangisasadalawangmagkasunodnaparehongkatinig. bulletin – buletin grammar – gramar pattern – patern transmitter – transmiter
G. Mgasalitang may kambal- Patinig Sa mgasalitanghiramsaEspaňolna may kambal- patinig • Nananatiliang a + (e,i,o,u) at e + (a,i,o,u) a + (e,i,o,u) = maestro, aorta, bailarina, baul, laurel e + (a,i,o,u) = teatro,teorya,beinte, neutral, neurosis
2. Kinakaltasangunangpatinig at pinapalitanitong y o w. i + (a,e,o) = barberya (barberia), akasya(acacia) = Disyembre (Diciembre) = bisyo (vicio), ambisyon (ambicion)
3. Sinisingitanng y o w samgasumusunodnaposisyon: a. kung angkambal- patinig ay nasaunangpantigngsalita ia = diyabetes (diabetes) ue = piyesta (fiesta) io = Diyos (Dios) ua = guwapo (guapo) ue = kuwenta (cuenta)
b. Kung angkambal- patinigay sumusunodsadalawa o mahigit pang mgakatinig ia = diperensiya(diferencia) ue = impiyerno(infierno) io = abaloryo (abalorio) ua = guwapo (guapo) ue = sarsuwela (zarzuela) ui = buwitre (buitre)
c. kung angkambal- patinig ay sumusunodsa H lohiya(logia) kolehiyal(collegial) rehiyon(region) perhuwisyo(perjuicio)
MARAMING SALAMAT SA PAKIKINIG!