Książki elektroniczne w bibliotece akademickiej

1. Książki elektroniczne w bibliotece akademickiej Jolanta Stępniak Biblioteka Główna Politechniki Warszawskiej

2. Plan prezentacji • Polityka gromadzenia • Typologia e-książek z punktu widzenia zasad ich gromadzenia • Źródła informacji o e-książkach w zbiorach biblioteki • Promocja i udostępnianie • Problemy Podlaskie Forum Bibliekarzy

3. Polityka gromadzenia • Książka elektroniczna czy drukowana • rynek księgarski dla książek elektronicznych przyjazny dla czytelników • wydawnictwa informacyjne i poradniki • książki naukowe i podręczniki akademickie • otwarty Internet i wydawnictwa informacyjne (Wikipedia, słowniki, książki tele-adresowe, ) • zasoby bibliotek cyfrowych dla zwielokrotnienia udostępniania zbiorów dawnych • Zakup czy licencja • uprawnienia do archiwizacji • zasady udostępniania (liczba stanowisk, określenie typu użytkownika, warunki oferowane przez platformę udostępniania) Podlaskie Forum Bibliekarzy

4. Zawartość wzorcowej licencji (umowy zakupu) [1] • Format udostępnianych publikacji powinien być zgodny z międzynarodowymi standardami • Biblioteka ma prawo do trwałej kopii publikacji • Licencja gwarantuje specjalne warunki dla osób niepełnosprawnych • Zdefiniowanie autoryzowanych użytkowników zgodnie z potrzebami licencjobiorcy np. • uwzględnienie studentów studiów zdalnych • lokalizacji oddziałów zamiejscowych Podlaskie Forum Bibliekarzy

5. Zawartość wzorcowej licencji (umowy zakupu) [2] • Określenie czy dostawca ma plan zapewnienia trwałości dostępu na wypadek upadłości firmy • Określenie formy płatności za oprogramowanie użytkowe • Prawo do kopiowania (drukowania) fragmentów • Więcej o licencjach i warunkach umów • Licensing Digital Information http://www.library.yale.edu/~llicense/liclinks.shtml • Open eBook Forum (International Digital Publishing Forum) http://xml.coverpages.org/RLTC-OeBF-Reqs.pdf Podlaskie Forum Bibliekarzy

6. 4 typy gromadzonych dokumentów [1] • Książki zakupione na własność • określenie platformy udostępnienia i warunków korzystania z niej • ewidencja inwentarzowa (egzemplarza ?? - akcesja-wydruk inwentarza) • opis katalogowy • powiązania z egzemplarzem drukowanym • określenie zasad (standardów) archiwizacji • standardy techniczne / oprogramowanie Podlaskie Forum Bibliekarzy

7. 4 typy gromadzonych dokumentów [2] • Licencje • określenie warunków licencji (prawa do okresowego korzystania z pakietu publikacji) • ewidencja księgowa zakupu (koszty ogólne, bez wpływu na wartość inwentarzową zbiorów) • ograniczona informacja katalogowa • licencje długookresowe (Referex Engineeing) • licencje krótkookresowe (Safari – wymiana zawartości bazy) • opis zakupionego pakietu – całości • nie ma problemu archiwizacji, jest problem zapewnienia stałego dostępu po upływie terminu licencji do wybranych części kolekcji Podlaskie Forum Bibliekarzy

8. 4 typy gromadzonych dokumentów [3] • Zasoby dostępne w Internecie • ewidencja przydatnych linków (sprawdzanie ich aktywności – forma współczesnego skontrum) • czy ewidencjonować zasoby otwartego Internetu? • Wikipedię? • zasoby bibliotek cyfrowych przydatne „naszym” użytkownikom (np. ABC – AGH – skrypty) ? Podlaskie Forum Bibliekarzy

9. 4 typy gromadzonych dokumentów [4] • Zasoby własnej (lokalnej) biblioteki cyfrowej • czy Oddział Gromadzenia uczestniczy w tworzenia zasobu biblioteki cyfrowej (w tworzeniu polityki jej gromadzenia)? • ewidencja inwentarzowa dodatkowych kopii • (prawo autorskie a porządkowanie kolekcji) • ewidencja kopii bezpieczeństwa na DVD Podlaskie Forum Bibliekarzy

10. Źródła informacji o e-książkach w zbiorach biblioteki • Katalogi biblioteczne - informacja o własnych zbiorach drukowanych • Listy A-Z – informacja o licencjonowanych zbiorach elektronicznych • Multiwyszukiwarki • Wady stosowania osobnych źródeł • brak jednolitości i kompletności każdego takiego źródła • przerzucenie na użytkownika odpowiedzialności za odnalezienie gdzie MOŻE być informacja o poszukiwanej publikacji Podlaskie Forum Bibliekarzy

11. Katalog biblioteczny • Rejestruje zbiory będące własnością biblioteki • aktywne linki do konkretnego tytułu (egzemplarz) • pełny opis formalny i rzeczowy • współpraca z katalogami centralnymi – NUKAT i BN • standaryzacja opisu, • upowszechnienie informacji dla potrzeb wypożyczeń międzybibliotecznych • zalety katalogu • jedno źródło informacji dla użytkownika • jednolity opis (formalny i rzeczowy), • jeden sposób ewidencji i rozliczania budżetu na gromadzenie zbiorów Podlaskie Forum Bibliekarzy

12. Podlaskie Forum Bibliekarzy

13. Podlaskie Forum Bibliekarzy

14. Podlaskie Forum Bibliekarzy

15. Lista A-Z • Wzorowana na listach A-Z czasopism elektronicznych • książki dostępne na prawach licencji, • uporządkowany spis publikacji dostępnych na różnych platformach, u różnych dostawców (w tym książki zakupione na własność) • wady listy • zwykle brak charakterystyki rzeczowej (szczegółowej) • brak konsekwencji (są książki będące własnością, nie ma tych z biblioteki cyfrowej) • zalety listy • łatwość ewidencji tytułów dostępnych w dużych pakietach • łatwość wymiany pliku (dostępnego zasobu) • przejmowanie gotowych opisów bez potrzeby ich samodzielnego opracowywania Podlaskie Forum Bibliekarzy

16. Podlaskie Forum Bibliekarzy

17. Podlaskie Forum Bibliekarzy

18. Podlaskie Forum Bibliekarzy

19. Punkt widzenia użytkownika • Nie jest ważne czy biblioteka ma książkę na własność czy tylko na zasadzie licencji (dostęp w tym momencie) • Użytkownik nie zna ustaleń bibliotekarzy co do zawartości różnych typów źródeł informacji (katalog – lista A-Z) – umie wyszukiwać w Google • Użytkownik najchętniej korzysta z własnych źródeł informacji (opcja: Ulubione) • Polityka gromadzenia – liczy się dobór jakościowy, zakup konkretnego dzieła (a nie szeroki zakres gromadzenia – udostępnianie pakietów) Podlaskie Forum Bibliekarzy

20. Inne formy informowania o e-książkach • Listy lektur, wykazy nowości • Informacja rozsyłana do przez system (wraz z monitami, zawiadomieniami o czekającej książce) • Ulotki informacyjne, plakaty, strona www • Bezpośrednia współpraca z: • dziekanami • opiekunami studiów doktoranckich, • studiów w języku angielskim, • Radą Biblioteczną • bibliotekami systemu biblioteczno-informacyjnego Podlaskie Forum Bibliekarzy

21. Udostępnianie [1] • Zalety • możliwość dostępu równoległego dla wielu użytkowników • dostęp z dowolnego komputera w sieci IP uczelni i z domu • dodatkowe opcje np. • tworzenie zakładek, • dopisywanie własnych notatek, • generowanie danych do bibliografii załącznikowej • interaktywne tabele Podlaskie Forum Bibliekarzy

22. Udostępnianie [2] • Wady • niedogodności korzystania z różnych platform udostępniania w zależności od dostawcy • niekorzystne warunki techniczne oferowanego oprogramownia (np. MyiLibrary) • Statystyki • średni czas czytania książki elektronicznej 5-8 minut • statystyki hitów z bibliotek cyfrowych • liczba wejść do bazy – statystyki indywidualnych tytułów – niższe niż oczekiwane wykorzystywanie nie może być argumentem przeciwko e-książkom Podlaskie Forum Bibliekarzy

23. Podlaskie Forum Bibliekarzy

24. Najważniejsze problemy • Potrzeba ujednoliconego systemu informowania o zasobach • Zmiany organizacyjne spowodowane trybem pojawianie się nowego dokumentu w bibliotece • Warunki techniczne i organizacyjne archiwizacji • Potrzeba zmian w prawie autorskim Podlaskie Forum Bibliekarzy

25. Książki elektroniczne nie zastąpią szybko drukowanych, ale zdobywają coraz więcej zwolenników. Czy biblioteki i bibliotekarze są na to przygotowani? Dziękuję za uwagę stepniak@bg.pw.edu.pl Podlaskie Forum Bibliekarzy