Licenciatura en Psicopedagoxía Antropoloxía das Idades Docente Dr. Santiago Prado Conde

1. Licenciatura en Psicopedagoxía Antropoloxía das Idades Docente Dr. Santiago Prado Conde

2. ANTROPOLOXÍA DAS IDADES NA HISTORIA DA ANTROPOLOXÍA • A idade foi considerada, xunto co sexo, como un principio universal de organización social, un dos aspectos básicos e cruciais da vida humana. • Sociedades organizadas en torno ás clases de idade (sobre todo na África subsariana): Pauline, D., ed., (1971) Classes et association d’age en Afrique de l’Ouest. Paris. Bernardi, B., (1985) Age Class Systems. Nueva York: Cambridge University Press. Tamén a etnografía das sociedades complexas ten monografías sobre grupos de idade, como as bandas xuvenís Whyte, W F., (1972) [1943] La sociedad de las esquinas. México: Diáfora. e as residencias de anciáns: Jacobs, J., (1974) Sun City. An Ethnography of a Retirement Community, Nueva York: Appleton.

3. ANTROPOLOXÍA DAS IDADES NA HISTORIA DA ANTROPOLOXÍA • Tamén existiron tentativas de comparación intercultural sobre os grupos de idade, ben visións globais: Eisenstadt, S. N., (1956), From Generation to Generation. Nuew York: The Free Press. Análises sobre grupos de idade específicos baseados nos datos do Human Relations Area Files, O traballo de Simmons sobre a vellez: Simmons, L. (1945), The Role of the Aged in Primitive Society, New Haven, Yale University Press. O trabalho sobre a xuventude de: Schlegel, A. y Barry, H. (1991), Adolescence. An Anthropological Inquiry, Nueva York, The Free Press. Ademais de que o maior betseller da historia da antropologia é: Mead, Margaret (1972 [1929]) Adolescencia, sexo y cultura en Samoa. Barcelona: Planeta Agostini.

4. ANTROPOLOXÍA DAS IDADES NA HISTORIA DA ANTROPOLOXÍA • Pese a estes precedentes, só a partir dos últimos anos a idade se converteu nun obxecto de reflexión central e non periférico para a teoría e para a praxe antropolóxica. • Iso se traduciu na identificación disciplinaria dun espazo de debate bautizado como «antropoloxía da idade» (Keith, J., (1980) “The Best Is Yet To Be". Toward and Anthropology of Age”, Annual Review of Anthropology, 9: 339-364. ), o que se puxo de manifesto no espectacular crecemento das investigacións, na organización de numerosos eventos e foros, e na publicación dunha serie de readings que viñeron a dar carta de nacemento ao novo campo :

5. ANTROPOLOXÍA DAS IDADES NA HISTORIA DA ANTROPOLOXÍA Kertzer, D. & Keith, J., eds., (1984) Age and Anthropological Theory. Londres: Ithaca. Abeles, M. & Collard, Ch., eds., (1985) Age, pouvoir et société en Afrique Noire. Montréal: Karthala. Cohen, L., (1994) “Old Age: Cultural and Critical Perspectives”. Annual Review of Anthropology, 23:137-158.

6. APROXIMACIÓN ANTROPOLÓXICA Á IDADE • A súa consideración como construción cultural. • Todos os individuos experimentan ao longo de súa vida un desenvolvemento fisiolóxico e mental determinado pola súa natureza, e todas as culturas dividen o curso da biografía en períodos aos que atribúen propiedades, o que serve para categorizar aos individuos e pautar o seu comportamento na cada etapa. • Mais as formas en que estes períodos, categorías e pautas se especifican culturalmente son moi variados. Pois si non son universais as fases en que se divide o ciclo vital (que poden comezar antes ou tras o nacemento, e acabar antes ou tras a morte), menos o son os contidos culturais que se atribúen á cada unha destas fases. • Iso explica o carácter relativo da división das idades, cuxa terminoloxía é extraordinariamente cambiante no espazo, no tempo e na estrutura social. • É obvio que a idade como condición natural non sempre coincide coa idade como condición social.

7. APROXIMACIÓN ANTROPOLÓXICA Á IDADE Bernardi (1985:1) distingue entre: Idade psicolóxica: que mide o desenvolvemento cronológico dun individuo desde seu nacemento até o presente. Idade estrutural: que mide súa capacidade para desenvolver certas actividades sociais, o que se traduce en ritos de paso como a iniciación ou en límites legades como a maioría de idade ou a xubilación.

8. APROXIMACIÓN ANTROPOLÓXICA Á IDADE Non se debe confundir: A idade como ciclo vital: que define os graos de idade polos cales teñen que pasar os membros individuais dunha cultura. Coa idade como xeración: que agrupa aos individuos segundo as relacións que manteñen con seus ascendentes e seus descendentes e segundo a consciencia que teñen que pertencer a un corte generacional. Nin as clases de idade formalizadas dalgunhas sociedades preindustriales: unha categoría de adscrição que agrupa aos individuos iniciados nun mesmo período, que avanzan xuntos ao longo dos graos de idade. Cos grupos de idade informais das sociedades complexas (Ou'Donnell, 1985).

9. APROXIMACIÓN ANTROPOLÓXICA Á IDADE Por último, debe diferenciarse a idade como condición social: que atribúe unha serie de status e de papeis desiguales aos suxeitos. A idade como imaxe cultural: que atribúe un conxunto de valores, estereotipos e significados aos mesmos.

10. APROXIMACIÓN ANTROPOLÓXICA Á IDADE A relación entre antropoloxía e idade pode abordarse desde tres perspectivas básicas, que corresponden a tres estadios da investigación (Keith, 1980: 339 e ss.): A idade na antropoloxía trata de indagar o papel atribuído ás agrupacións baseadas na idade na historia da disciplina, fundamentalmente a partir da comparación intercultural. A antropoloxía das idades trata de realizar estudos sobre grupos de idade específicos en distintas sociedades, o que conduce a aproximacións de tipo esencialmente etnográfico e holístico. A antropoloxía da idade, finalmente, propón análise transversais sobre a idade como proceso cultural, o que conduce a aproximacións de natureza esencialmente teórica.