Dr Fikret Č a ušević Privredna komora Kantona Sarajevo Sarajevo, 14.12.2011.

1. GLOBALNA KRIZA, FINANSIJSKI ŠOKOVI I NJIHOV UTICAJ NA EKONOMIJU BOSNE I HERCEGOVINE I KANTONA SARAJEVO Dr Fikret Čaušević Privredna komora Kantona Sarajevo Sarajevo, 14.12.2011.

2. Lakoća obavljanja poslovanja i bruto nacionalni dohodak (BND) po stanovniku(Izvori: IBRD, WB, Doing Business 2008; Doing Business 2012)

3. Promjene rangova u Doing Business izvještaju (broj mjesta) i promjena BND po stanovniku (u procentima)Zemlje Zapadnog Balkana 2008-2012

4. Promjene u broju rangova i BND po stanovnikuZapadni Balkan 2008-2012

5. Mogućnosti za poslovanje u zemljama Zapadnog Balkana i Sloveniji Izvor: The World Bank, Doing Business 2012, Washington, 2011.

6. Bilansi tekućeg računa zemalja Jugoistočne Evrope2004.-2010. (u procentima BDP)Izvor: MMF, World Economic Outlook: Slowing Growth Rising Crisis, Washington, September 2011, str. 197.-198.

7. Najveće prepreke za poslovanje – Zapadni Balkan(Izvor: WEF, GCR 2011-12 i GCR 2008-09)

8. Najeveće prepreke poslovanju – Zapadni Balkan(Izvor: WEF, GCR 2011-12, i GCR 2008-09)

9. Procentualne promjene kreditne aktivnosti, aktive banaka,i nominalne stope rastaBDP (na godišnjem nivou)ALBANIJA 2005.-2010.

10. Procentualne promjene kreditne aktivnosti, promjene aktive, i nominalne stope ekonomskog rasta (godišnji nivo)BOSNA I HERCEGOVINA 2005.-2010.

11. Procentualne promjene kreditne aktivnosti i aktive banaka,i nominalne stopeekonomskog rasta (godišnji nivo)HRVATSKA 2005.-2010.

12. Promjene kreditne aktivnosti i aktive banaka,i nominalne stopeekonomskog rasta (godišnji nivo)SRBIJA 2005.-2010.

13. Potencijalno najveći globalni finansijski šokovi na početku sljedeće godine • Jedan od potencijalno najvećih finansijskih šokova u svijetu početkom sljedeće godine može da bude refinansiranje državnog duga Italije. • Polovicom januara Vlada Italije mora emitovati novih 43 milijarde EUR (refinansirati dospjeli javni dug). • Polovicom februara Vlada Italije mora emitovati dodatnih 58 milijardi EUR (refinansirati dospjeli javni dug). • Francuske komercijalne banke u svojim portfolijima drže približno 110 milijardi EUR italijanskih državnih obveznica. • Ukoliko ne uspiju navedene dvije emisije obveznica u januaru i februaru uslijediće najveći finansijski šok za Evropu i svijet od vremena Velike Depresije. • Evropska centralna banka ima ključnu ulogu u cijelom ovom procesu. • Rizici su jako veliki za globalni finansijski sistem i sektor komercijalnog bankarstva na Zapadnom Balkanu i, naravno, Bosni i Hercegovini.

14. Knjigovodstvena vrijednost kapitala četiri najveća preduzeća u vlasništvu Vlade FBiH

15. Sredstva rezervi komercijalnih banaka u Bosni i Hercegovini (2010. godina) Izvor: Centralna banka Bosne i Hercegovine, Odjel za bankarske usluge, Odjeljenje za monitoring i analize, Izvještaj o održavanju obaveznih rezervi (za navedene periode).

16. “New Deal” za Zapadni Balkan i Bosnu i Hercegovinu: Euro-Balkanske obveznice – mogućnosti i ograničenja • Emisijom ovih obveznica i njihovom kupovinom od strane komercijalnih banaka koje dominiraju u regionu Zapadnog Balkana bilo bi omogućeno uspješnije upravljanje portfolijima. • Kamatna stopa na obveznice bi bila vezana za prosječne kamatne stope na državne obveznice istih rokova dospijeća u euro zoni (sa AAA rejtingom) uvećana za premiju rizika u Regionu. • Premija rizika bi, međutim, bila manja u odnosu na postojeću koja je ukalkulisana u emitovane državne vrijednosne papire zemalja Zapadnog Balkana, budući da bi njenu emisiju garantovao EBF (Euro-Balkan Fund). • Euro-Balkan Fund bi imao pravo na debt/equity swap u neprivatizovanim državnim profitabilnim preduzećima.

17. Ekonomija Kantona Sarajevo • Kanton Sarajevo kao najbogatiji u Bosni i Hercegovini (kanton/region/grad) ima najširu poresku osnovicu u poređenju sa ostalim kantonima/regijama u Bosni i Hercegovini. • Problem privrede Kantona Sarajevo je degradirana proizvodna osnova, odnosno hronična oskudica tehničke inteligencije i proizvodnih-izvozno orijentisanih ili uvozno-supstitutivno orijentisanih preduzeća. • Ovaj problem se ne može riješiti u periodu krize, niti u kratkom vremenskom periodu mjerama anticiklične ekonomske politike. • Ovaj problem se mora otklanjati sistematski i na dugi rok. Stoga ova vrsta ulaganja ne može biti kratkoročno i anticiklično korištena u tekućoj krizi - ali mora biti jedan od strateških prioriteta.

18. Ekonomija Kantona Sarajevo • Veliki pad proizvodne sposobnosti privrede Kantona Sarajevo u odnosu na predratni period je velika slabost. • Sa druge strane, Kanton Sarajevo zahvaljujući Sarajevu kao glavnom gradu Bosne i Hercegovine ima za bh. prilike natprosječnu koncentraciju kupovne moći. • Ta koncentracija kupovne moći je u prethodnih deset godina imala za posljedicu da je Kanton Sarajevo najveći “proizvođač” trgovinskog deficita Bosne i Hercegovine zajedno sa četiri zapadnohercegovačke opštine.

19. Ekonomija Kantona Sarajevo • Sarajevo je zahvaljujući kreativnim ljudima iz svijeta kulture i umjetnosti postalo kulturni centar Jugoistočne Evrope (Sarajevo Film Festival, MESS, Sarajevo Jazz Festival, Sarajevska Zima). • Zahvaljujući ovoj vrsti promocije Sarajevo postaje jedna od najznačajnijih turističkih atrakcija. • Međutim, u proizvodnom smislu za sada je to nedovoljno iskorištena razvojna šansa ovog dijela Bosne i Hercegovine.