270 likes | 390 Views
V.Z.W. ‘t Appelboomke 25 jaar R.I.Z.I.V.-conventie Jubileumcongres 2006. De verbazing voorbij… Vroegbehandeling bij autismespectrumstoornissen Vrijdag, 13 oktober 2006. V.Z.W. ‘t Appelboomke 25 jaar R.I.Z.I.V.-conventie Jubileumcongres 13-10-2006. Medicatie bij kleuters met autisme
E N D
V.Z.W. ‘t Appelboomke25 jaar R.I.Z.I.V.-conventieJubileumcongres 2006 De verbazing voorbij… Vroegbehandeling bij autismespectrumstoornissen Vrijdag, 13 oktober 2006
V.Z.W. ‘t Appelboomke25 jaar R.I.Z.I.V.-conventieJubileumcongres 13-10-2006 Medicatie bij kleuters met autisme Kathleen Lantin, Jean Steyaert
Inleiding • Enkele klinische beelden • Diagnostische problemen • Waarom medicatie • Keuze van de medicatie • Evaluatie van de werking • Effect in de leefgroep • Conclusies
Stan • Autisme + Lichte verstandelijke handicap • Opvallende spanningsgevoeligheid • Afgeleid, beperkte aandacht en concentratie • Overprikkelbaar en impulsief • Zwakke werkhouding • Spel: chaotisch en onhandig (dingen stuk maken o.w.v. onvoorzichtigheid)
Dieter 5 jaar • Autisme + zwakbegaafd niveau • Motorisch onhandig en onoplettend • Impulsief • Uitgesproken motorische onrust en rondlopen in de groep • spraakwaterval, maar moeilijk te verstaan • Heel vluchtig spel • Zwakke taakhouding • Kan aandacht niet richten en niet verdelen tijdens spel of taak
Dimitri 6 jaar • Autisme + lichte mentale retardatie • Uitdagend en eisend gedrag • Agressief en destructief • Woede- en huilbuien • Rigiditeit • Dwangmatige handelingen • Reeds medicatie (Risperdal) bij opname in Appelboomke
Wanneer medicijnengebruik? • Bepaalde symptomen zijn niet (meer) te hanteren met alleen auti-specifieke en andere pedagogische maatregelen. EN • De ernst van de symptomen hindert de verdere ontwikkeling & behandeling van het kind. Dit wordt pas duidelijk bij aanleren nieuwe vaardigheden. OF • Symptomen overstijgen de draagkracht van de omgeving.
Overzicht 5 jaar: • 34 kinderen • 11 psychofarmaca gestart + 1 anti-epileptica • ± 1/3
Waarvoor medicijnengebruik? • Extreme auti-symptomen (zelden): • Sensorische overprikkelbaarheid • Stereotypieën met zelfverwondend gedrag • Secundaire symptomen • Ernstige angst • Uitagerend gedrag: woede, agressie • Inslaapproblemen • Co-morbiditeit bij autisme • ADHD-klachten • Slaapstoornissen
Welke medicatie? • Problemen bij de keuze en dosering: • Wat is precies de co-morbiditeit? • Leeftijd: ≤ 6 jaar • Autisme • Andere bijwerkingen
Welke medicatie?Probleem: Leeftijd • Psychofarmaca zijn niet geregistreerd voor ≤6 jaar. • Geen onderzoek m.b.t. werking (geen evidence base) • Geen onderzoek m.b.t. farmacologische eigenschappen in die leeftijdsgroep. • Soms onverwachte, of “paradoxale” bijwerkingen • Algemeen: wat werkt bij 7-12 jarigen werkt meestal ook bij 4-6 jarigen • methylfenidaat (Rilatine, Concerta) • atypische neuroleptica • trazodone (Trazolan) • Anti-epileptica als stemmingsstabilisator: ???
Welke medicatie?Probleem: Autisme • Bij autisme: andere werking: ??? • Methylfenidaat: • Aantal kleuters met ASS lijken meer gevoelig voor werking van methylfenidaat: werking bij lagere dosis dan bij kinderen met ADHD zonder ASS • Soms toename van rigiditeit, stereotypieën, over-focused • Atypische neuroleptica: • geen duidelijk verschil met andere kinderen (?) • Trazodone (Trazolan): • Kleuters (met autisme) lijken minder gevoelig: werking pas bij relatief hogere dosis
Welke medicatie?Andere bijwerkingen bij kleuters? • Bijwerkingen: profiel kan bij kleuters anders zijn dan bij oudere kinderen en volwassenen • Neuroleptica: • meer slaperigheid, meer motorische bijwerkingen (vooral oude neuroleptica), veel eetlust • Methylfenidaat: • af en toe ↑↑↑ hyperactiviteit • Tranquilizers (Valium, Tranxene, Temesta….): • vaak ontremming en motorische bijwerkingen
Welke medicatie bij kleuters met autisme? • In de praktijk • Rilatine: autisme + ADHD • Risperdal: overprikkelbaarheid, uitgesproken uitagerend gedrag, emotionele labiliteit • Trazolan bij slaapstoornissen • Anti-epileptica bij epilepsie • …
Vb. Dieter Rilatine • 2 x 2,5 daags: twijfelachtig • 2 x 5 mg: bijwerkingen: angstig, passiviteit, geen eetlust • 2 x 2,5: minder bijwerkingen, nog slaapproblemen • Uiteindelijk 1x 2,5 mg per dag meest effectieve dosis ! • Vermoeden van “poor metabolizer” kon niet bevestigd worden
Hoe medicatie geven? • Altijd proefbehandeling • Afgesproken doelsymptomen • Bijwerking voldoende bespreken met omgeving • Zeer geleidelijk opdrijven • Bv. Rilatine: 2 x 2,5 mg 2 weken, 2x 5 mg 2 weken …. • Bv. Risperdal: 2 x 0,2 mg 1 week, 2 x 0,3mg 1 week…. • Objectieve evaluatie: vragenlijsten • Dubbel blind ? • Opvolging van • Werking t.a.v. doelsymptomen • Bijwerkingen: • gewicht, groei • stofwisseling vetten & glucose bij atypische neuroleptica
Evaluatie: Vragenlijsten • Instrumenten • Verkorte Conners’ vragenlijst: ADHD-symptomen • Aberrant Behavior Checklist (Amman & Singh) • Nachtkalender • Observaties: dagboek • Groepsleiding, ouders • Nieuw gedrag • Mogelijke bijwerkingen, verwachte en niet-verwachte • Voldoende lang (behalve acute bijwerkingen)
Verkorte Conners’
Aberrant Behaviour Checklist • Factoren • Prikkelbaarheid – agitatie • Lethargie – sociale isolatie • Stereotypieën • Hyperactiviteit – opstandig gedrag • Bizar taalgebruik
Vragenlijsten: valkuilen • Te letterlijk of te situatiegebonden opvatten van items. Bv. • Kan geen minuut stilzitten • Onhandig (bv. morst aan tafel) • Discrepantie tussen vragenlijsten ouders / groepsleiding
Effect in de leefgroep • Stan en Dieter: • Gefocust en geconcentreerd in werksessies • Minder afgeleid en overprikkeld door materiaal en omgeving • Resultaten van ergo en kleuterwerk: nauwkeuriger en zorgvuldiger werken • Meer doordachte handelingen i.p.v. impulsiviteit, meer leerbaar • Betere afstemming op volwassenen (Stan) of groepsgenoten (Dieter)
Effect in de leefgroep • Dimitri: • Destructief en agressief gedrag verminderde snel en doofde uit • Flexibeler voor veranderingen en aanpassingen in dagstructuur • Sporadische woede- en huilbuien
Effect in de leefgroep • Algemeen: • ruimte voor nieuwe leerprocessen • (Ortho)pedagogische behandelingen en aanpassingen mogelijk: auti-specifieke aanpak meer kans op slagen • Relatie met het kind positief geëvolueerd
Conclusies • Geen medicatie die autisme geneest • Wel voor symptomen die ontwikkeling en behandeling tegenhouden • Groepsleiding & ouders zijn meestal best geplaatst om dit te detecteren • Doelsymptomen duidelijk definiëren • Geen evidence base voor gebruik van psychofarmaca bij kleuters met autisme -> consensus of eigen ervaring -> proefbehandeling
Conclusies (2) • Proefbehandeling: • werking • bijwerkingen • Evalueren van proefbehandeling is geen gemakkelijke opdracht voor groepsleiding / ouders • Medicatie heeft vaak effect op interacties in hele groep • Medicatie alleen is niet voldoende