Download
1 / 38
380 likes | 660 Views
Pojecie klamstwa . Klamstwo polega na tym, ze jedna osoba ma intencje zmylenia drugiej, czyni to rozmyslnie, bez uprzedzenia o posiadaniu takiego zamiaru i bez explicite wyrazonej przez oklamywanego prosby o wprowadzenie go w blad.. Sposoby klamania. Ukrywanie klamca wstrzymuje sie od przekazania
E N D
1. . Ocena wiarygodnosci osobowych zrdel dowodowych w aspekcie psychologicznym
dr Pawel Nowak
2. Pojecie klamstwa Klamstwo polega na tym, ze jedna osoba ma intencje zmylenia drugiej, czyni to rozmyslnie, bez uprzedzenia o posiadaniu takiego zamiaru i bez explicite wyrazonej przez oklamywanego prosby o wprowadzenie go w blad.
3. Sposoby klamania Ukrywanie klamca wstrzymuje sie od przekazania jakiejs informacji i faktycznie nie mwi niczego nieprawdziwego.
Falszowanie wymaga czegos wiecej. Klamca nie tylko ukrywa prawdziwa informacje, ale przekazuje takze informacje falszywa, tak jak gdyby byla prawdziwa.
Skuteczne klamstwo opiera sie czesto na polaczeniu obu tych sposobw.
4. Sposoby klamania Ludzie z reguly wola ukrywac niz falszowac.
Latwiej zataic ukrywanie i wiaze sie ono z mniejszymi konsekwencjami dla klamcy.
Ukrywanie latwiej bronic w przypadku ujawnienia, np. formula Najlepiej jak sobie to przypominam, ktra jest pzniej alibi, gdyz zeznajacy twierdzi, ze po prostu o czyms zapomnial
5. Sposoby klamania Zapomnienie moze byc jednak skutecznym alibi tylko w przypadku malo waznych spraw.
Sprowokowanie do odpowiedzi uniemozliwia ukrywanie.
Z reguly klamca ucieka sie do falszowania, aby lepiej zamaskowac to, co jest ukrywane.
Falszowanie jest konieczne w przypadku, gdy osoba zeznajaca przezywa silne emocje.
Im silniejsze emocje tym trudniej je ukryc bez falszowania.
6. Sposoby klamania Calkowicie niewinne osoby moga odczuwac strach, kiedy sa indagowane, np. podczas zadawania dociekliwych albo natarczywych pytan.
Nie powinny jednak odczuwac przerazenia i wpadac w panike.
Wiele osb prbuje w takiej sytuacji zachowac spokj, przybrac mine pokerzysty, ale to niemozliwe, bo:
czesto drza im rece, a wiec je zaciskaja lub skladaja;
usta sa rozciagniete i naprezone;
grne powieki i brwi sa podniesione do gry;
maskujac, zaciskaja zeby lub usta albo obnizaja brwi;
7. Maskowanie klamstwa Nieskuteczne metody maskowania:
Zakrywanie dlonia/dlonmi twarzy lub jej czesci;
Odwracanie sie od osoby, zadajacej pytania;
Unikanie jej wzroku, a zwlaszcza spuszczanie wzroku.
Najlepsza maska jest falszywa emocja poprzez przyjecie pozy.
Przerazenie lub panike najczesciej maskuje sie zloscia, zdumieniem lub zaskoczeniem albo zlosliwoscia.
Ludzie bardzo czesto maskuja negatywne emocje usmiechem i/lub zyczliwoscia.
Istnieja ludzie (na szczescie nie wielu?), ktrzy umieja klamac bez maskowania.
8. Maskowanie klamstwa Falszywa atrybucja przyznawanie sie do prawdziwych emocji, ale tlumaczenie ich nieprawdziwymi powodami.
Falszywa prawdomwnosc mwienie prawdy, ale w taki sposb, zeby pytajacy nie uwierzyl w to, co uslyszal.
Naigrywanie sie z pytajacego (czy to obraza sadu?).
Mwienie plprawd (czesciowej prawdy).
Podstep blednego wnioskowania mwienie rzeczy, ktre moga byc przez rozmwce odbierane zarwno pozytywnie, jak i negatywnie.
9. Wskazwki klamstwa Istnieja dwa rodzaje wskazwek klamstwa:
Przeciek ujawnienie badz zasygnalizowanie przez przypadek czy na skutek pomylki prawdy.
Wskazwka falszu z zachowania klamiacego mozna wywnioskowac, ze nie mwi prawdy (gesty, mimika, ton glosu, przejezyczenie).
10. Dlaczego klamstwa sa nieskuteczne? Zle scenariusze klamca nie zawsze ma czas na przygotowanie, powtrzenie i zapamietanie odpowiedniego scenariusza.
Wskazniki klamstwa przy zlym scenariuszu:
nietrafnosc i niespjnosc odpowiedzi na pytania;
sprzecznosc wewnetrzna w zeznaniach;
niezgodnosc z innymi bezspornymi dowodami;
sposb komunikacji: zbyt dlugie pauzy; sciaganie brwi i dolnych powiek oraz zmiany w gestykulacji.
11. Dlaczego klamstwa sa nieskuteczne? Klamstwo w sprawie emocji najtrudniejsze do ukrycia, bo bardzo trudno udawac uczucia i emocje.
Emocje dotyczace klamstwa klamanie wywoluje w ludziach trzy rodzaje emocji:
Strach przed przylapaniem na klamstwie;
Poczucie winy z powodu oklamywania;
Radosc oszukiwania.
12. Radosc oszukiwania Ten rodzaj emocji spotyka sie najczesciej na sali sadowej z nastepujacych powodw:
oklamywany stanowi dla klamcy wyzwanie (reputacja sedziego czy prokuratora);
klamstwo jest wyzwaniem dla klamiacego (waga sprawy);
inne osoby obserwuja albo wiedza o klamstwie i podziwiaja zreczny wyczyn klamcy
13. Odkrywanie klamstwa Nie istnieja oznaki samego klamstwa.
Pojawiaja sie sygnaly, ze ktos jest slabo przygotowany albo przezywa emocje nieodpowiednie do sytuacji.
Trudnosci w odkrywaniu klamstwa biora sie przede wszystkim z nadmiaru informacji trzeba obserwowac i analizowac zbyt wiele rzeczy.
Nie wolno skupiac sie tylko na stereotypowo uwazanych za znaczace aspektach komunikacji slowach i mimice wtedy bardzo latwo zostac oszukanym.
14. Odkrywanie klamstwa Klamcy kontroluja mniej swj glos i swoje cialo.
Glos, podobnie jak mimika, laczy sie z tymi obszarami mzgu, ktre sa odpowiedzialne za emocje.
Brzmienie glosu w nagraniach zaskakuje ludzi, bo nie zdaja sobie sprawy z przewodzenia kostnego, a w zwiazku z tym nie sa w stanie do konca nad nim zapanowac.
Cialo nie jest zwiazane z obszarami mzgu odpowiedzialnymi za emocje, dlatego jest lekcewazone przez ludzi i staje sie zrdlem przeciekw
15. Slowa a klamstwo Nieuwaga brak starannego przygotowania, nieprzemyslenie slw.
Przejezyczenia powstaje, gdy mwiacy chce stlumic w sobie intencje powiedzenia czegos.
Tyrada mwiacy daje sie poniesc emocjom (gniewowi, furii, przerazeniu czy rozpaczy) i w efekcie ujawnia prawde.
Mowa posrednia pokretne odpowiedzi, wymyslne uniki, odpowiedzi wymijajace, za malo lub za duzo informacji. Problem ryzyka Brokawa.
16. Glos a klamstwo Pauzy zbyt dlugie albo zbyt czeste.
Protezy dzwiekowe, powtarzanie slw, jakanie.
Brzmienie glosu ton glosu (podnoszenie glosu przy zdenerwowaniu, opadanie glosu przy smutku i zmartwieniu; intensywnosc glosu; szybsze tempo mwienia; specyficzne zmiany barwy glosu niejasne).
Jednostajnosc glosu moze byc oznaka odtwarzania przygotowanej informacji, dowodzic klamstwa.
17. Cialo a klamstwo Emblematy zachowania ciala o ustalonym znaczeniu w danej kulturze (potakiwanie, krecenie glowa, wysuniety srodkowy palec, wzruszenie ramionami, pocieranie palcw) moga byc przeciekami, poniewaz sa niekontrolowane i pojawiaja sie w innych obszarach niz zwykle albo sa czastkowe.
Ilustratory ruchy ciala wykonywane podczas mwienia, ktre maja byc ilustracja wypowiadanych slw.
18. Cialo a klamstwo rodzaje ilustratorw Kladzenie nacisku na jakies slowo lub zwrot.
Kreslenie w powietrzu wypowiadanych mysli (dyrygowanie mowa).
Kreslenie w powietrzu figur lub wykonywanie ruchw, obrazujacych temat wypowiedzi.
Najczesciej do tego celu uzywa sie rak, ale ruchy brwi i grnych powiek, cale cialo lub grna jego czesc tez pelnia te funkcje.
Kwestia stosownosci ilustratorw.
19. Cialo a klamstwo funkcje ilustratorw Ulatwiaja mwiacym wyjasnienie pojec, ktre trudno wyrazic slowami.
Ilustrowanie pojawia sie takze wtedy, gdy ktos nie moze sobie przypomniec jakiegos slowa.
Sa sposobem wprowadzania spjnosci (koherencji) do wypowiedzi.
Swiadcza o zaangazowaniu w to, co mwi nadawca.
Ujawniaja rozpacz, wscieklosc, przerazenie, podniecenie i entuzjazm.
20. Cialo a klamstwo zaniechanie ilustrowania Brak emocjonalnego zaangazowania.
Brak zainteresowania i znudzenie tematem wlasnej wypowiedzi.
Przezywanie glebokiego smutku.
Mniej ilustratorw pojawia sie takze, gdy ludzie nie wiedza, co dokladnie powiedziec.
Wypowiedzi nacechowane wielka ostroznoscia nie musza byc zwiazane z klamstwem.
Mala liczba ilustratorw moze byc symptomem klamstwa.
21. Cialo a klamstwo - manipulowanie Manipulatory ruchy, w ktrych jedna czesc ciala czysci, masuje, utrzymuje, przyciska, chwyta, drapie lub w inny sposb manipuluje inna czescia ciala.
Manipulatory krtkotrwale (uzasadnione): poprawianie wlosw; usuniecie zanieczyszczen z ucha; podrapanie czesci ciala.
Manipulatory dlugotrwale (uzasadnione i nieuzasadnione): skrecanie i rozkrecanie wlosw; pocieranie palcami; stukanie czy ruszanie nogami;
Manipulacje odbywaja sie z reguly w okolicach twarzy (wlosy, uszy, nos) oraz krocza. Dotycza takze wypychania jezykiem policzkw oraz nieznacznego uciskania warg zebami czy pocieranie nogi o noge. Odbywa sie czesto przy uzyciu rekwizytw (zapalka, olwek, spinacz, papieros czy bizuteria).
22. Cialo a klamstwo - manipulatory Manipulatory sa z reguly na granicy swiadomego oraz nieswiadomego i z reguly nie swiadcza o klamstwie.
Kazdy ma inne preferencje, dotyczace manipulowania.
Niektre formy manipulowania sa dowodem nie tylko zaklopotania, ale rwniez zaburzen psychicznych czy bardzo silnego wstydu.
Manipulowanie moze wskazywac przeciwstawne stany zaklopotania i zrelaksowania
Rozbudowane manipulowanie czesto nieslusznie uznaje sie za objaw klamstwa.
23. Cialo a klamstwo inne znaki Postawa ciala:
siedzenie i stanie jest najlatwiejsze do opanowania przez mwiacego;
tendencja przesuwania sie do przodu oznacza zarwno zainteresowanie, jak i zlosc;
przesuwanie sie do tylu sygnalizuje zarwno strach i wstret, jak i znudzenie.
Autonomiczny uklad nerwowy (AUN) generuje zmiany, gdy pojawia sie napiecie emocjonalne:
skrcone, szybie i plytkie oddychanie;
intensywne pocenie sie;
czestsze przelykanie;
bardzo suche usta.
24. Mimika a klamstwo Twarz przekazuje nastepujace informacje:
jaka emocja jest doswiadczana kazda emocja moze objawiac sie zrznicowanymi ekspresjami;
czy wystepuja dwie emocje razem na twarzy pojawiaja sie elementy kazdej z nich
jaka jest sila emocji kazda emocja moze zmieniac sie pod wzgledem intensywnosci w trakcie rozmowy.
25. Mimika a klamstwo Cechy emocji:
intensywnosc;
mozliwosc jej kontrolowania;
czas potrzebny do jej wzbudzenia;
czas potrzebny do jej znikniecia;
temperatura;
autentycznosc.
26. Mimika a klamstwo Mikroemocje zdradzaja pelny obraz emocji, ale trwaja bardzo krtko (okolo 25 setnych sekundy).
Ekspresje stlumione na twarzy pojawiaja sie emocje, ale nadawca zdaje sobie z nich sprawe i przerywa te ekspresje, czasami przykrywa ja inna. Samo stlumienie moze byc sygnalem klamstwa.
Blad Otella oceniajacy moze nie wziac pod uwage, iz niektre osoby prawdomwne sa zaniepokojone, kiedy ktos podejrzewa je o klamstwo.
27. Mimika a klamstwo Miesnie wiarygodne w twarzy bardzo trudne do kontrolowania
poruszanie kacikami ust bez ruchu brody
miesnie na czole (skroniowe i przednioczaszkowe) bardzo trudno jest udawac smutek i strach/lek/ przerazenie; z kolei zlosc i zaskoczenie jest bardzo latwe do zagrania
miesnie problemu odpowiedzialne za sciaganie brwi w dl i do siebie
miesnie ust ich zwezenie bez wciagania do srodka to oznaka wzbierajacej zlosci
28. Mimika a klamstwo Oczy
zmiany w wygladzie oczu powodowane miesniami otaczajacymi galki oczne latwo je uruchomic lub zablokowac nie sa wiarygodne;
kierunek patrzenia patrzenie w dl i odwracanie wzroku nie sa wiarygodne;
mruganie nasila sie, gdy ktos doswiadcza silnych emocji wiarygodne;
rozszerzenie zrenic podniecenie, zlosc lub strach wiarygodne;
lzy w stanie rozpaczy, smutku, zalu, niekontrolowanej radosci i smiechu wiarygodne.
29. Mimika a klamstwo Zmiany na twarzy spowodowane autonomicznym ukladem nerwowym (AUN):
zarumienienie/zaczerwienienie wstyd, poczucie winy lub zaklopotanie;
zbledniecie bardziej kontrolowana zlosc lub strach;
pocenie sie zagrozenie, zdenerwowanie, strach.
30. Falszywy wyraz mimiczny Ekspresja asymetryczna te same ruchy pojawiaja sie po obu stronach twarzy, ale sa silniejsze po jednej z nich. Nie jest to ekspresja jednostronna. Asymetria twarzy jest wskazwka, ze emocja nie jest prawdziwa, poniewaz mwiacy zmusza sie do ekspresji, okazuje ja w sposb kontrolowany i w pelni swiadomy. Asymetrie wyrazu twarzy nie pojawiaja sie, gdy emocje sa spontaniczne i naturalne.
31. Falszywy wyraz mimiczny Przebieg ekspresji w czasie calkowity czas trwania ekspresji na twarzy oraz czas, jaki uplywa, zanim ekspresja w pelni sie objawi oraz jak dlugo znika. Dlugotrwale ekspresje (10 sek. i dluzsze) moga byc falszywe. Przy zaskoczeniu wszystkie trzy fazy powinny trwac sekunde.
32. Falszywy wyraz mimiczny Osadzenie ekspresji w toku konwersacji miejsce, w ktrym pojawia sie ekspresja twarzy w stosunku do mowy, zmian w glosie i ruchw ciala. Wyrazy twarzy, ktre nie sa zsynchronizowane z ruchami ciala, sa najprawdopodobniej wskazwkami falszu.
33. Zasady ostroznosci w ocenie wiarygodnosci swiadka Uczyn bardziej swiadomym proces interpretowania behawioralnych oznak klamstwa.
Zrozum lepiej nature bledw, ktre pojawiaja sie w wykrywaniu klamstwa.
Pamietaj o rznicach indywidualnych (ryzyku Brokawa) brak oznaki klamstwa nie jest dowodem prawdomwnosci.
Dokonuj oceny na podstawie zmian w zachowaniu osoby podejrzanej
Uwazaj, bo prawdomwna osoba moze pod wplywem, stresu sprawiac wrazenie, ze klamie (blad Otella).
34. Zasady ostroznosci w ocenie wiarygodnosci swiadka Uswiadom sobie przyjete z gry zalozenie dotyczace podejrzewanej osoby i redukuj skutki tego zalozenia.
Rozwaz mozliwosc, ze oznaka jakiejs emocji nie jest wskazwka klamstwa, ale tego, jak czuje sie prawdomwna osoba, gdy ktos podejrzewa ja, ze klamie.
Stosuj test wiedzy ukrytej zadawaj pytania, na ktre odpowiedzi zna tylko osoba winna i obserwuj jej reakcje na mozliwosci prawdziwej i nieprawdziwej odpowiedzi.
35. Zasady ostroznosci w ocenie wiarygodnosci swiadka Wykorzystaj pytania z testu zalaczonego do tych zajec do sprawdzenia klamstwa, klamcy i siebie jako wykrywajacego klamstwo, aby oszacowac prawdopodobienstwo bledw lub dokonania trafnej oceny.
36. Trudnosci w ocenie wiarygodnosci swiadka na sali sadowej System sprawiedliwosci musial byc zaprojektowany przez kogos, kto chcial uniemozliwic wykrywanie klamstwa na podstawie obserwacji zachowania (Paul Ekman).
Mozliwosc przygotowania i przecwiczenia odpowiedzi.
Powoduje to wzrost pewnosci siebie i maleje strach przed przylapaniem.
Uplyw czasu od zdarzenia stepienie i oslabienie emocji swiadka czy winnego.
Mwiacy przez miesiace moze zaczac wierzyc w swoja wersje, a to utrudnia wykrycie klamstwa.
37. Trudnosci w ocenie wiarygodnosci swiadka na sali sadowej Krzyzowy ogien pytan nastepuje po wielodniowych przygotowaniach z adwokatem, a osoba pytana ma z reguly mozliwosc udzielania odpowiedzi: TAK lub NIE.
Natomiast osoba niewinna odczuwa strach przed uznaniem za winnego i to moze wywolywac u niej reakcje analogiczne do zachowania osoby winnej.
Wazne, zeby osoby (policjanci, pracownicy socjalni itp.), ktre przesluchuja swiadkw tuz po wykryciu przestepstwa, umialy wykrywac klamstwo.
38. Na do widzenia? Nie wszyscy ludzie sa klamcami?
W ramach relaksu i utrwalenia informacji warto obejrzec:
Dwunastu gniewnych ludzi, rez. Sidney Lumet (1957)
Negocjator, rez. Felix Gary Gray (1998)
Magia klamstwa (Lie to me), serial z Timem Rothem (od 2009 roku) koniecznie!!!
Dziekuje bardzo
