1 / 13

Sławomir Łodziński Zakład Socjologii Ogólnej Instytut Socjologii UW

Sławomir Łodziński Zakład Socjologii Ogólnej Instytut Socjologii UW. Wybrane problemy socjologii etniczności (nr 7): Etniczność a religia . Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 . 1. Język a etniczność (powtórzenie):

xena
Download Presentation

Sławomir Łodziński Zakład Socjologii Ogólnej Instytut Socjologii UW

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript


  1. Sławomir Łodziński Zakład Socjologii Ogólnej Instytut Socjologii UW Wybrane problemy socjologii etniczności (nr 7): Etniczność a religia

  2. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 1. Język a etniczność (powtórzenie): • etniczność a język – zmianom etniczności towarzyszą także procesy językowe : • języki powstają i zanikają, rozpowszechniają i kurczą się w przestrzeni, rośnie i maleje zakres funkcjonalny ich użytkowania oraz prestiż. • język, naród a państwo – trzy relacje modelowe: • język – naród – państwo (przykłady: Niemcy, panslawizm); • naród – język i państwo (wariant wielojęzyczny - Indie i jednojęzyczny – USA , Australia); • państwo – naród i język (przykład: Francja).

  3. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 2. Język a ruchy etnoregionalne w Europie: • istnienie ruchów etnicznych (etno-regionalnych), które tworzą się wokół języka i dla których język jest centralną wartością; • przykłady (język – naród – państwo ?): • Francja – język (ruch) okstytański i bretoński; • Niemcy – język (ruch) dolnoniemiecki i łużycki; • Włochy – język (ruch) sardyński, friulski, ladyński; • Szwajcaria – język (ruch) retoromański; • Hiszpania – język (ruch) galisyjski, ruch kataloński i baskijski; • Polska – język (ruch) kaszubski, śląski. • dążenie do standaryzacji tych języków, ich oficjalnego uznania, zwiększenia obecności w sferze publicznej, tworzenie na ich bazie instytucji autonomii kulturalnej oraz polityczno-terytorialnej reprezentacji tych języków.

  4. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 3. Więź religijna a więź etniczna - problemy: • definicja religii E. Durkheima; • w grupach tradycyjnych „sacrum” etniczne i kulturowe (religijne) były ze sobą silnie związane – stąd pytanie o rozdzielenie tych dwóch porządków; • problem: napięcie między uniwersalistycznym charakterem religii a partykularnym charakterem etniczności; •  etniczność i religia opierają się na wartościach uznawanych za sakralne: • „sakralność” religii nie budzi wątpliwości, ale „sakralność” etniczności tak (stąd pytanie o „sakralność” etniczności); • granice etniczne – religia jako granica etniczności i „wartość rdzenna”; utożsamienie przedstawicieli grupy etnicznej z wyznawcami innej religii (grupa etnoreligijna); • instytucje publiczne (polityczne) – umiejscowienie religii oraz jej struktur w stosunku do zbiorowości etnicznych.

  5. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 4. Podobieństwa więzi etnicznej i religijnej: • religia i etniczność opierają się na wartościach „sakralnych”, choć w różnym stopniu (święta jest nie tylko wiara, ale i także ojczyzna); • są więziami w dużym stopniu pierwotnymi, o podobnym stopniu emocjonalności i symboliki; • pod względem społecznym tworzą bardziej „wspólnoty” niż „zrzeszenia”; • oba typy więzi są stosowane powszechnie, niewiele jest osób całkowicie a-religijnych (całkowicie) i a-etnicznych; • „obiektywność”, „zewnętrzność” i „przypisaniowy” charakter kryteriów religijnych i etnicznych (ale religia i etniczność nie są monolitami społecznymi kulturowymi); • obiektywne kryteria są zazwyczaj stosowane „subiektywnie” przez samych członków, danej grupy jak i jej otoczenie.  

  6. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 5. Funkcje religii oraz instytucji religijnych w procesach etnicznych: • religia i etniczność w wymiarze instytucjonalnym: • względnie większa trwałość instytucji religijnych w porównaniu do politycznych (państwowych) – znaczenie religii dla tworzenia i zasięgu terytorium etnicznego (narodowego); • działanie instytucji świętych opiekunów poszczególnych narodów, regionów i obszarów (przykład: „polscy święci”); • substytutywna rola religii oraz instytucji religijnych w sytuacji braku instytucji etnicznych (narodowych lub państwowych); • włączenie religii w strukturę świadomości oraz ideologii narodowych, widoczne w wypadku narodów kulturowych i etnicznych; • słabnięcie roli religii jako czynnika identyfikacji narodowej w sytuacji uzyskania przez grupę podmiotowości politycznej (prawnej).

  7. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 5a . Polscy święci: • Święty Wojciech patron Polski. • Święty Stanisław - biskup i męczennik, patron Polski. • Święta Jadwiga - Królowa Polski wiary i głębokiej modlitwy. • Święta Kinga - patronka Polski i Litwy, patronka górników. • Izajasz Boner - błogosławiony zakonnik z Krakowa. • Święty Jan Kanty - profesor, patron studentów. • Święty Szymon z Lipnicy, kaznodzieja i spowiednik, patron Krakowa. • Święty Jan z Dukli - patron ziemi Lwowskiej i rycerstwa polskiego. • Stanisław Kaźmierczyk - krakowski świątobliwy zakonnik z XV w. • Święty Stanisław Kostka patron dzieci i młodzieży. • Święty Andrzej Bobola męczennik, patron Polski, jezuita.

  8. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 6. Religia – państwo – naród: • religia jako składnik kultury narodowej (etnicznej) – uniwersalne religie jako składnik partykularnych syntagm narodowych; • wpływ religii na kulturę etniczną (narodową), szczególnie w początkach historii danej grupy / narodu; • zbieżność instytucji religijnych i narodowych (państwowych) i historyczny wpływ na obecność religii w ramach narodowej wspólnoty (przykłady kościołów „narodowych” i „państwowych” – Szwecja, Grecja , Wielka Brytania); • „uetnicznienie” („unarodowienie”) religii i jej instytucji; • dostosowanie instytucjonalne religii (instytucji) do państwa narodowego; • unaradawianie religii uniwersalnej poprzez wytwarzanie swoistej „religijności narodowej”.

  9. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 7. Sfera ideologii narodowych – nacjonalizm i religia: • nacjonalizm a religie uniwersalistyczne – stoją ze sobą w sprzeczności; • nacjonalizm jako „religia nacjonalistów”; • ideologia mesjanistyczna – dla przetrwania grupy etnicznej (narodu) ważne jest wytworzenie idei o jego wyjątkowości („naród wybrany”); • funkcje ideologii mesjanistycznej dla grupy (A. Smith): • poczucie moralnej przewagi nad innymi grupami, wzmocnienie etnocentryzmu i spójności grupy; • wiara w specjalne przeznaczenie grupy pozwala jej przetrwać w niekorzystnym otoczeniu (czasie) i je zmienić; • utrzymuje i wzmacnia zewnętrzne granice grupowe , dokonuje podziału na sacrum własnej grupy i profanum grup obcych; • ułatwia mobilizację grupowa i możliwość nakładanie na jej członków obowiązków (zwiększa aktywność na rzecz grupy).

  10. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 8. Religia a procesy (konflikty) etniczne - funkcje: • mobilizacja wewnętrzna grupy; •  ochrona tożsamości grupowej; •  wzmocnienie, bądź poszukiwanie nowych form tożsamości grupowej; •  uzasadnienia dominacji i ekspansji terytorialnej; •  ochrona „swoich” etnicznych pobratymców zagranicą jako współ-wyznawców danej religii; •  asymilacja wobec grup imigranckich; •  wycofanie i izolacja.

  11. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 9. Etniczność, kultura, naród - przyszłość wzajemnych związków: • „wojna cywilizacji” (S. Huntington) – pytanie, czy wielkie religie jako podstawa cywilizacji stanowią „monolit” kulturowy?; • wzmocnienie państwa narodowego (jego sakralizacja) i słabnięcie roli identyfikacyjnej religii w stabilnych państwach w Europie; • wzmocnienie odrębności narodowych - religia i etniczność w państwach postkomunistycznych; • religia a etniczność na poziomie grupowym (regionalnym); • etniczność mniejszości narodowych: • zróżnicowanie historyczne i regionalne; • religia na pograniczach.

  12. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 10. Przykład – religia w mobilizacji społeczności imigranckich w Europie - • charakter kulturowy grup imigranckich:   • jednolitość i zróżnicowanie: • etnonimy – „Azjaci”, „Arabowie”, „Turcy”; • podziały wewnętrzne – krajowe i regionalno-kulturowe. • tendencja do ujednolicania według kryterium: • religijnego („muzułmanie”, „hindusi”, „buddyści” etc.); • „swój – obcy” (cudzoziemcy, obcokrajowcy); • legalności pobytu i posiadania obywatelstwa kraju osiedlenia. • tendencja pośrednia: przykład „Franco-Maghrebins” – muzułmanie z Maghrebu w francusko-języcznych krajach Europy Zachodniej • problemy mobilizacji etnicznej i tworzenia „pan-etnicznej” płaszczyzny identyfikacji („muzułmanie w Europie”).

  13. Wybrane problemy socjologii etniczności – nr 7 11. Religia i zjawisko mobilizacji kulturowej imigrantów: • brak potwierdzenia tezy o naturalnej asymilacji drugiego pokolenia imigrantów; • imigranci - wyzwanie integracji (kontaktu) ze społeczeństwem gospodarzy; • religia jako podstawowa płaszczyzna identyfikacji oraz „protestu kulturowego” (lata 80-te XX wieku); • zjawisko „mobilizacji etno-religijnej” („zwrot ku religii”); • przykład „re-islamizacji drugiej generacji” muzułmańskich imigrantów we Francji; • relacje z krajem pochodzenia.

More Related