Birinci Bölüm

1. Birinci Bölüm İŞLETME KAVRAMI VE iŞLETMENİN TARİHSEL GELİŞİMİ

2. A. İŞLETME VE İŞLETME YÖNETİMİ

3. İŞLETME Belirlenmiş amaçları gerçekleştirmek için hammadde, makine ve insan gücü gibi üretim araçlarının uyumlu bir biçimde bileşiminden oluşmuş ekonomik birimlerdir.

4. İŞLETME YÖNETİMİ Belirlihedeflereulaşmakiçinüretimfaktörlerinsevkveidareedilmesidir Birtekkişiningerçekleştiremeyeçegi, ortakbiramaçiçinbirarayagelmişinsanlarınfaaliyetlerinikoordineetmeveyürütmesürecidir.

5. İŞLETME YÖNETİMİ İşletmeninamaçlarınıgerçekleştirmekiçin, gereklifaaliyetlerinplanlanması, koordineedilmesi, yönlendirilmesi, organize edilmesivekontroledilmesiolaraktanımlanabilir

6. İŞLETME Mal vehizmetüretmekiçin "fiziksel“ "mali" "beşeri“ kaynaklarınanlamlıveuyumlubirşekildebirarayagetirildiğiyerlerdir.

7. YÖNETİM • İnsanlarin tek başlarına gerçekleştiremeyecekleri amaçlara ulaşabilmek için yürütülen grup faaliyetidir. • Bir defada yapılmakla ortadan kalkan bir faaliyet degildir.

8. MAL ihtiyaçları tatmin etme özelligi taşıyan fiziksel varlıklardır

9. Mallar dört kisma ayrlir: 1. Ekonomik mallar 2. Serbest mallar 3. Üretici mallar 4. Tüketici mallar

10. FAYDA VE HİZMET • Fayda: Birmalıntüketimindeneldeedilendoyumdur. • Hizmet: Maddi özelligi olmayan ve uretilmesi için bir çaba ve maliyet gereken, tüketimi ise manevi doyum sağlayan her türlü tüketim ögesidir.

11. 1.İşyeri ve İşletme Kavramlari İşyeri İşverentarafindan mal vehizmetüretmekamacıylamaddiolanveolmayanunsurlarileişcininbirlikteörgütlendigibirimeişyeridenir

12. İşletmeninüçfarklianlamivardir 1. İşletme “iş" kökünden gelmekte ve bir aleti, bir makineyi, bir araçı çalıştırmak. 2. Üretim faktörlerinin bir araya getirildiği, işlerin görüldüğü yer 3. Örgütsel yapı

13. İşletme bünyesinde birden çok işyerini barındırabileceği gibi bir işletme tek bir işyerinden de oluşabilir. Örneğin bir Banka şubeleri ile birlikte bir bütün olarak işletme iken, her bir şube, ayrı ayrı işyeri sayılır.

14. İşletme ve İşyeri arasındaki Fark • İşyerinde teknik bir amaç hedeflenir. • İşletmede karsağlama amacı hedeflenir.

15. İşletmenin iki temel özelliği • Birincisi; iktisadi mal vehizmetlerinuretiminigerçekleştirmeyeçalışmak • İkincisi, iktisadi mal ve hizmetlerin üretimi için gerekli üretim faktörlerinin uygun ortamda bir araya getirmektir

16. İşletmekavramının3 farkliözelliği • Fabrika, büro, ticarethane vb. kavramların ifade ettiği, işlerin görüldüğu yeri belirten statik özelliği • Bir icraatı anlatan dinamik özelliği • İşleri görmek üzere oluşturulmuş yapı özelliği

17. 2. İşletmenin Özellikleri • ekonomik bir sistemdir • üretim faktörlerini bir araya getirerek mal ve hizmet üretir • temel amacı ekonomik yarar sağlamaktır • bağımsız bir sistemdir • sosyal bir sistemdir

18. 2. İşletmenin Özellikleri • teknik bir sistemdir • çevreleriyle sürekli alış veriş içindedirler • Sürekli değişimin yaşandığı, araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin süreklilik gösterdiği bir ortamdır.

19. 3. Yönetim ve işletme Yönetimi • Birdenfazlakişininortakbiramaçetrafında, işlerini organize etmesine yönetimdenir. Yönetim, yönetselveörgütselrollerinyerinegetirilmesidir. İnsanınkendisiniyönetmesi de biryönetimetkinligidir. YÖNETİM genel bir sevk ve idare etme etkinliğidir

20. 3. Yönetim ve işletme Yönetimi • YÖNETİM "başkaları aracılığı ile iş görmek" olarak tanımlanır. • YÖNETİM kar amacı güden veya gütmeyen bir örgütün, amaçlarına etkili ve verimli bir şekilde ulaşması için planlama, örgütleme, emir-komuta, kordinasyon ve kontrol faaliyetlerini yerine getirilmesidir

21. Yönetimveişletmeyönetimiarasinda en önemlifark: • İŞLETME YÖNETİMİ bir iktisadi birim olan işletmelerin yönetimine ilişkindir. • İŞLETME YÖNETİMİ genel olarak iktisadi bir faaliyet iken, yönetim, iktisadi, teknik ve sosyal bir faaliyettir

22. İşletmeyi OluşturanUnsurlar; • mali unsurlar • fiziksel unsurlar • beşeri/insan unsurlar • Yönetim unsurları

23. Kısaca "işletme yönetimi" belli bir amaçı gerçekleştirmek için "fiziksel", "mali" ve "beşeri" faktörlerin kordinasyönu ve eşgüdümlenmesidir

24. Işletmelerinkullandiklari faktörler 1.Fizikselfaktörler:Işletmefaaliyetisırasındakullanılan her türteknolojiköğe, fizikselfaktördür a.Üretim teknolojisi; makine, donanım, araç-gereç ve her tür cihazları kapsar b.Ürün teknolojisi; üretim etkinliği sırasında kullanılan bilgi (know-how), patent ve marka gibi hak ve değerleri ifade eder

25. Işletmelerinkullandiklarifaktörler 2.Mali faktörler. İşletmenin kurulması ve varlığını devam ettirebilmesi için gerekli olan parasal kaynaklara, mali (finansal) faktörler denir. İşletmelerin finansman kaynakları iki tür faktöre bağlıdır: "öz kaynak"lar, (işletmeye ait kaynaklar) "dış kaynak"lar(işletmeye ait olmayan kaynaklar)

26. Işletmelerinkullandiklarifaktörler 3. İnsan kaynakları faktörleri. işletmelerin her kademesinde çalışanlarını ifade eder. Çalışanlar, yöneticilerin veya girişimcinin verdiği işi yapan, emir alan varlıklar değillerdir. Aksine belirli standartları olan, yaratıcılıklarını, inisiyatiflerini ve hayal güçlerini işgörenler lehine kullanabilen örgütun en değerli varlıklarıdır

27. İşletmenin Yönetim Fonksiyonları • Planlama • Örgütleme • Kadrolama • Yöneltme • Denetim

28. 4. Yönetici ve Girişimci • Girişimci hem işletmenin sahibi, hem yöneticisidir • Profesyönel yönetici, işletmenin risk dışındaki tüm yetki ve sorumluluklarını üzerinde taşıyan ve mesleği profesyönelce yerine getiren kişidir • Profesyönel yöneticilik deneysel beçerilerin geleneksel kuralların aksine, araştırmaya ve bilimsel yöntem ve tekniklere dayanmaktadir.

29. Girişimci(Müteşebbüs), üretim faktörlerini (emek, doğa, sermaye, bilgi) ihtiyaçları karşılayacak mal ve hizmet üretmek amacıyla birleştiren, kar amacı güden ve riske katlanan kişidir. • Yönetici kar ve riski başkalarına ait olmak üzere üretim faktörlerini mal veya hizmet üretimi için yöneten ve bunun sonucunda bir ücret elde eden profesyonel kişidir.

30. Girişimci ile yönetici farklı kişiler olabilecegi gibi, ayni kişi de olabilir. • Mal veya hizmet üretmek maksadııyla yapılan yatırım etkinliğine "girişim", söz konusu işin sürekli ve bir meslek olarak sürdurülmesine ise "girişimcilik" denir. • Girişimle ayni anlama gelen diğer bir kavram da "teşebbüs" kavramıdır.

31. İşletme ve Teşebbüs • Teşebbüste bulunan şahıslara müteşebbis denir. • Işletme teknik bir birimdir ve fabrika, atölye, mağaza, vb., küçuk birimleri ifade eder. • Teşebbüs, hukuki, iktisadi ve mali bir birimdir ve birden çok isletmeyi çatısı altında toplamaktadır.

32. Girisimcinin baslica amaçlari • Işletmenin stratejisini belirleme • Yönetim ve organizasyon politikalarını belirleme • Üretim faktörlerini temin ederek üretim faaliyetine geçme • Yeni mal ve hizmet bulma, yeni üretim yöntemleri, dağıtım kanalları araştırma

33. Girişimcinin başlica amaçlari • Çevreyi takip etme, degişme ve gelismelerin firsat mı yoksa tehdit mi olusturacagını tahmin etme • Teknolojideki degişme ve gelişmeleri üretim sürecine uygulayabilme, faaliyetlerin daha düşük maliyetle ve kaliteli yapilabilmesine çalışma

34. B. IŞLETMEYi OLUŞTURAN ÇEVRESEL FAKTÖRLER • Çevre : işletmeyi içerden ve dışardan etkileyen her şeyi kapsar • Işletmenin verimli ve etkin olması için devamlı degişmekte olan çevresine uyması gerekir. Çevreye yeteri kadar uymamak, işletmenin başarısızlığının göstergelerinden biridir.

35. Işletmenin iç çevre faktörleri • Işletmenin iç çevresi, işletmeyi oluşturan faktörlerden oluşur. Bu faktörler: • Insan • Bilgi ve teknoloji • Hissedarlar • Girişimciler veya yöneticiler • İşletmeye konulan sermaye • İşletmenin yapsıı, amaçları ve stratejileri

36. Işletmenin dış çevre faktörleri • Dış çevre: Işletme tarafından kontrol edilemeyen ve işletmeyi dışardan etkileyen faktörlerdir. • Gerçek dışçevre. işletmenin dşında yer alan faktör ve koşulların oluşturduğu çevredir. • Algılanan dış çevre. Dış çevrenin tamamı tamamı her zaman algılanmaz. Algılanan kısmına, algılanan dış çevre denir.

37. c. Faaliyet çevresi Yöneticinin algıladığı ve işletmenin faaliyet alanı içinde kalan çevredir.

38. İşletmeyi Oluşturan Faktörler: • BilgiveTeknoloji: Bilgiüretimin en temelfaktorüdür. Bilgiye sahip olan işletme başarılı olmakta, yoksun olanlar ise, rekabet edememektedirler. Teknoloji, üretim için gerekli olan makine ve teçhizatı ifade etmektedir. Bilgi, üretim sürecinin kavramsal yönünü oluştururken teknoloji, teknik ve maddi yönünu oluşturmaktadır.

39. 2.İnsan: İnsan olmadan isletmenin faaliyet göstermesi mümkün degildir. Her işletme, bir grup insanın işbirliğini sağlamaya yarayan bir sistemdir. işletmeler kişi ve grupların çeşitli düşüncelerini gerçekleştirmek için kuruIan, ortak bir amaç etrafinda çalışmak üzere bir araya gelen insanların bulunduğu kar amacı güden örgütlerdir.

40. 3.Hissedarlar: Şirketleşmenin doğal bir sonucu olarak ortaklar ve hissedarlar oluşmaktadır. 4.Yöneticiler: Bir ticaret karşılığında çalışan ve işletmenin amaçlanın gerçekleştirilmesi için görevlendirilen profesyonel kişilerdir. 5. Çalışanlar. İşletmeler kurulup, yoneticileri görevlendirildikten sonra, faaliyette bulunabilmeleri için, çalısanlara ihtiyaç duyarlar.

41. 6. Sermaye: Müteşebbislerce ve halkın pay senetlerine katılımlarından oluşur. Örneğin; nakit, üretim araç-gereçleri, binalar arsalar, vb. seklinde olabilir. işletme yönetiminde etkili ve verimli olabilmek için, işletme sermayesinin bilinçli bir şekilde yönlendirilmesi gerekir.

42. 7.Yapı: Bir isletmenin yapısını, amaçlar ve bu amaçların gerçeklestirilmesi için çalışanlar arasında yapılan iş bölümü, görevler arasındaki bağlantıları gösteren hiyerarşik kanallar ve yönetim organlarına güç veren yetki oluşturur. 8. Politika ve süreçler: Politikalar, yöneticilere, bir durum karşisında nasıl davranacağına dair rehberlik eden kurallar dizisidir. Sürecler , örgüt içinde, karar verme ve haberleşme gibi konulardaki davranışlardır.

43. 9. Amaçlar. Belli bir süre içinde gerçekleştirilmesi arzu edilen veya ulaşılmak istenen sonuç demektir. Amaçlar soyut veya somut olabilecegi gibi, maddi veya manevi, beşeri veya sosyal nitelikte olabilir. 10. Stratejiler. isletmeye yön vermek ve rekabet üstünlüğü sağlamak amacıyla,işletme ve çevresini sürekli analiz ederek uyum sağlayacak amaçların belirlenmesi, faaliyetlerin planlanması ve gerekli araç ve kaynakların yeniden düzenlenmesi sürecidir.

44. 2. İşletmenin Çevresi • İşletmenin iç çevresi • İşletmenin dış çevresi • İşletmenin yakın çevresi • İşletmenin ulusal çevresi • İşletmenin uluslararası çevresi • İşletmenin yapısal çevresi

45. I.İşletmenin İç Çevresi iİletmeyi oluşturan faktörlerden oluşur. İnsan, işletme sahibi ve hissedarlar bu faktörlerden bazılarıdır. işIetmelerin iç çevresini oluşturan unsurların başında yöneticiler gelir. İşletmelerde yöneticiler, profesyonel şahıslardır.

46. 2. işletmenin Diş Çevresi Dış çevre; ekonomik, teknojik, sosyo-kültürel, hukuki-politik ve doğal çevre faktörlerinden meydana gelir. Bu faktörlerle işletme arasındaki ilişkileri belirlemek için işletmenin çevresini analiz etmesi gerekir

47. Bu faktörlerden hangileri organizasyonlarda karar süreçlerini dogrudan etkiliyorsa, onları işletmelerin birincil çevre faktorü olarak ele almak, diğerlerini de ikincil çevre faktörü olarak görmek gerekir.

48. 3. İşletmenin Yakin Çevresi • Tüketiciler İşletmelerin amaçlarına ulaşmalarını ve başarılı olmalarını sağlar. • İşletmeye kredi veren ve kredi alan kuruluşlar İşletmelerin verimli çalışıp kar etmesini ve yatırdıkları kaynakların garantide olmasını isterler. • Rakip firmalar. Ayni sektörde başka firmaların da olması gerekir.

49. 4. İşletmelerin Ulusal Çevresi • Devlet Devlet,işletmelerden istihdami artırıcı yatırımlar yapmasını, vergi ve benzeri yükümlülüklrini yerine getirmesini, yürüttüğu ekonomik ve sosyal politikaların desteklenmesini ister. b. Toplum Tüketici grubunu olusturan kitledir c. Kurum ve kuruluşlar işletmeler, devlet ve toplumla ilişkisini kurum vekuruluslar aracilığıyla kurar.

50. 5.İşletmenin Uluslararası Çevresi İşletmeler uluslar arası çevre faktörü olarak; • ihracatyapacaklarıülkelerintüketiclerini, kültürlerini, siyasalveekonomik yapılarını, dağıtımkanallarınıve satış çabalarını, kota vb. gibi sınırlamalarını da hesabakatmakdurumundadırlar. • sosyo-kültürelfaktörleri, hukukivepolitikfaktörleri, teknolojikfaktörlerikapsamlıolarakincelemelidirler