İdari İşlemler

İdari İşlemler Kavram ; Kamu gücü ayrıcalığı içeren hukuki işlemlerdir

İdarenin idare hukukuna tabi olmayan işlemleri ; a ) Özel mallarının yönetimi b ) Özel hukuk sözleşmeleri c ) Kitlerin 3. kişilerle yaptığı işlemler

İdari İşlemin Yasama ve Yargı İşlemlerinden Ayrılması ; a )Yasama işlemelerinden ayrılması ; Kural olarak organik kritere göre ayrılır Yasama organından çıkan işlemler yasama , idare organından çıkan işlemler idari işlem niteliğindedir . Ancak idarenin çıkardığı tüzük , yönetmelik yasama işlemi olmadığı gibi yasama organının idari işlemleri “ personel atamsı , azli gibi ”

b ) Yargı işlemlerinden ayrılması ; Genel kural yargı organından çıkmalı ve hukuki bir uyuşmazlığın çözümüne ilişkin olmalı İdarinin yargısal işlemleri a ) disiplin cezaları b ) kolluk yaptırımları c ) bio ‘ ların kararları d ) Hsyk yargı organı değil idari bir organdır .

Yargının idari işlemleri ; a ) Hakimlerin özlük ve disiplin işlemleri b ) Yargıtay ’ ın verdiği notlar c ) Yargı organının iç yapısına , çalışma düzenine ve görev dağılımına ilişkin işlemler d ) Personele ilişkin işlemler e ) Yüksek mahkemelerin başkan seçme ve aday gösterme işi

HükümetTasarrufları Yürütmeorganındançıkanişlemlerkuralolarakidariişlemlerdir . Ancakistisnaenbazıişlemlerkonusuitibariileidariişlemolmadığıkabuledilirbu işlemler adli yada idari mahkeme tarafından denetlenemez .

a ) Yürütme organının yasama organı ile olan ilişkileri b ) Yürütme organının başka devletlerle olan ilişkileri çerçevesinde yapılan c ) Bakanlar kurulunun oluşumuna ilişkin d ) Cumhurbaşkanının iptal davası açması işlemi e ) Cumhurbaşkanının anayasa değişikliği sürecinde yaptığı işlemler

Hükümettasarrufları idari işlem kabul edilmediklerinden bu işlemler hakkında idare iptal davası açılamayacağı gibi tam yargı davasıda açılamaz . Kanunla bazı işlemlerin denetlenemeyeceği kuralı getirilmesi o işlemi hükümet tasarrufu yapmaz Anayasa hukukunun ve uluslar arası hukukun alanına girer .

İdari işlemlerin Özellikleri a ) İcrailik İdarenin tek yanlı olarak açıkladığı irade ile hukuki sonuçlar doğurmasına , tek yanlılık özelliğine denir . Muhatabın kabul beyanı olmadan hukuki sonuçlar doğurur . Hukuk düzeninde değişiklik yaratır .

b ) Re’sen icra edilebilirlik İşlemin sonucunun maddi aleme doğrudan doğruya idare tarafından aktarılmasınadır. İdare tarafından kararın uygulanmasına ilişkindir . ‘ İhkak-ı hak’ka benzetilebilir . Kanunla istisna getirilmiş olabilir ( Kamulaştırma kararının icrası )

c ) Hukuka uygunluk karinesi Bütün tek yanlı işlemler de İdarenin yaptığı işlemlerin mahkeme tarafından iptal edilinceye kadar Hukuka uygun olduğu kabul edilir .

Hukuka uygunluk karinesinin sonuçları a ) İdari karar hukuki sonuçlara hakim kararına ihtiyaç olmaksızın kendiliğinden sahip olur . b ) Uyuşmazlıkta dava açması gereken işlemin muhatabıdır c ) İdari işleme karşı dava açılması kural olarak işlemin yürürlülüğünü durdurmaz . İstisna ; Kanunla öngörülmüş ( vergi uyuşmazlıklıkları ) ve yürütmeyi durdurma kararı

İdari İşlemlerin Türleri 1 ) Tek-yanlı idari işlemler ( idari kararlar ) a ) Bireysel idari işlemler ( idari kararlar ) b) Düzenleyici işlemler ( KHK , tüzük , yönetmelik ) 2) İki-yanlı idari işlemler(idari sözleşmeler )

Bireysel İşlemler ( İdari Kararlar ) İsmen belirli kişi veya belli duruma ilişkin olan idari işlemlerdir .

İdari kararların ayrımı A ) Maddi Açıdan a ) Şart işlemler ; Bir kişi ve şeyi , hukuk kurallarınca önceden tespit edilmiş genel , objektif ve kişilik dışı bir statüye sokan veya böyle bir statüden çıkaran işlemlerdir . Kişi o statünün sağladığı hak ve yükümlülüklere sahip olur . Memur atama , emekliye sevk edilme ...

b ) Subjektif işlemler ; Kişiden kişiye değişen bireysel işlemleridir . Vergi mükellefleri , not verme işlemi , disiplin cezası ...

B ) İçeriklerine Göre ; a ) Emredici işlemler ; Muhatabına belli bir davranışı benimsemeye yada ondan kaçınmaya zorlayan işlemlerdir . Genel olarak kolluk

b ) İnşai işlemler ; Yeni bir hukuki durum doğuran yada mevcud durumda değişklik yaratan işlemlerdir . atama , azil , disiplin cezası ... c ) Tespit edici işlemler ; Bir hukuki durumun varlığını tespit eden işlemlerdir . Hukuki etkiden bütünüyle mahrum ise dava açılamaz

C ) Muhatapları Üzerindeki Etkilerine Göre a ) Yararlandırıcı ; İşlemin muhatabına bir hak sağlayan yada yükümlülüğünü kaldıran işlemlerdir . b ) Yükümlendirici işlemler ; İlgilinin haklarını sınırlayan yada bazı durumlardan yararlanmalarını engelleyen işlemlerdir Yükümlendirici işlemlerde idarenin kanuni bir yetkiye sahip olması gerekir .

D ) Açıklanan İrade Sayısına Göre ; a ) Basit idari işlemler ; Tek bir iradenin açıklanması ile meydana gelen işlemlerdir . b ) Kolektif işlemler ; Birden fazla iradenin aynı an ve yönde açıklanması ile oluşan işlemlerdir . Kurul kararları , belediye meclisi , il genel meclisi ...

c ) Karma işlemler ; Birden fazla iradenin belli bir sıra ile aynı yönde açıklanması ile oluşan işlemlerdir . Vali atama , üçlü kararname E ) İşlemi Yapan Makama Göre ; Bireysel ve kolejyal

F ) Açıklanan İradenin Şekline Göre a ) Sarih kararlar ; Açıkça anlaşılan irade açıklamalarıdır b ) Zımmi kararlar ; İdarenin belli bir süre içinde iradesini açıklamaması durumda farz edilen kararlardır Zımmi red veya zımmi kabul kararı olarak 2 ye ayrılır . 60 gün içerisinde başvurma koşulu İl genel meclisi tarafından alınan kararlara valinin 7 gün içinde cevap verme yükümlüğü

G ) İsteğe Bağlı Olup Olmamalarına Göre ; a ) İsteğe bağlı olmayan işlemler ; İlgilinin talebine gereksinmeksizin yapılan işlemlerdir . b ) İsteğe bağlı olan işlemler ; İlgilinin talebinin şart olduğu işlemlerdir İlgilinin talebi işlemin sebebidir .

H ) İcrai Olup Olmamalarına Göre ; İcrai olmayan işlemler ; Herhangi bir hukuki sonuç doğurmayan , hukuki durumda değişiklik yaratmayan işlemlerdir . a ) Hazırlık işlemleri ; İdari kararın alınmasından önce yapılan karar merci ’ ni bağlamayan ancak makamı bilgilendirici ve yönlendirici işlemlerdir . Asıl işlemin parçası değildirler . Herhangi bir hukuki sonuç doğurmazlar bu işlemlere karşı dava açılamaz .

b ) Teyit edici işlemler ; Hukuki durumun varlığını tespit eden işlemlerdir . İcrai karardan sonraki işlemlerdir . Teyip edici işlemler ilk işleme nazaran yenilik içeriyorsa teyit edici teyit edici işlem niteliğinde değildir .

c) İç düzen işlemleri ; İdare edilenlere doğrudan doğruya yönelik olmayan , idarenin kendi kuruluş ve işleyişine yönelik olarak yapılan işlemlerdir . Muhatabı idari makam ve memurlardır . aa ) Sirküler ; Hiyerarşik amirin astlarına uymakla yükümlü oldukları mevzuatın yorumlanması ve uygulanması konusunda verdikleri emir , talimat ve görüşlerdir . Mevzuat hükümlerini açıklar ve nasıl uygulanacağını gösterirler . Yargı denetimine tabi değillerdir . İdare edilenler ve hakimi bağlamaz .

bb ) Direktiler ; Hiyerarşik amirin astların takdir yetkisini nasıl kullanacakları yolunda verdikleri emir ve talimatlardır. İdarenin keyfi davranması önlenmiş olur Uygulanması zorunlu değildir . Tek başlarına dava konusu edilemezler .

cc ) Hizmet içi tedbirler ; aaa ) Hizmetin örgütlenmesine ilişkin tedbirler ; Hizmetin düzenlenmesi ve örgütlenme biçimine yönelik tedbirlerdir . bbb ) Önemsiz tedbirler ; Yönetici veya amirin kendi otoritesi altında bulunan hizmetin düzen ve disiplinin sağlamak üzere aldığı tedbirlerdir . Türk hukukunda bu tür içtihat geliştirilmemiştir .

d ) Enformel işlemler ; Tebliğ , tavsiye , uyarı , ihtar , bilgilendirme , plan , proje , basın , kanaat ve niyet açıklaması

İdari İşlemin Unsurları ; a ) Yetki unsuru b ) Şekil unsuru c ) Usul unsuru d ) Sebep unsuru e ) Konu unsuru f ) Amaç unsuru

A ) Yetki Unsuru ; İdare adına iradeyi açıklama yetkisinin kime ait olduğu , işlemin kim yada kimler tarafından yapılacağı hususudur . Bireysel yada kurul halinde olabilir .

1 ) Yetkilerin Ortak Özellikleri a ) Kanundan kaynaklar b ) Yetkiler istisnaidir c ) Yetkiler dar yoruma tabi tutulur d ) Kamu düzenine ilişkindir e ) Kullanılması zorunlu , vazgeçilemez ve devredilemezler f ) Yetki sakatlıkları sonradan düzeltilemez

2 ) Yetkisizliği Gideren Haller Yetkisiz olan kişi veya makamların bazı durumlarda yetkili kabul edilmiştir a ) Fiili memur teorisi ; Yetkisiz olan bir kişinin bazı koşullarda yapmış olduğu işlemler geçerli sayılır

aa ) Görünüş teorisi ; ( Görüşte memur ) İlgililerin bir makamı işgal edenin gerçekten yetkili olup olmadığını bilmediği ve bilmesinin beklenmeyen durumlarda , yetkisiz kişinin yaptığı işlemlerin geçerli sayılması bb ) Zaruret hali teorisi ( Zaruri memur ) Zaruret veya aciliyet halinde işlemi yapmaya yetkili olmayan kişilerin yaptıkları işlemlerin geçerli sayılması

b ) Yetkilerin paralelliği ilkesi ; Genellikle mevzuatta işlemi yapmaya yetkili kişiler sayılır işlemi geri almaya yada ilgaya yetkili olanlar sayılmaz . Bu durumlarda kanunda aksi öngörülmedikçe , kural olarak işlemi yapmaya yetkili kişiler işlemi geri almaya da yetkili kabul edilir . Yetkili olunan işlemin karşıtı olan işlemlerde geçerlidir . Memuru atamaya yetkili olan amirin , memurluktan alma işlemi .

c ) Yetki devri – imza devri ; Kural olarak yetki sadece yetkili makam tarafından kullanılabilir . Ancak yetkili makam yerine getirebileceğinden fazla yetkisi varsa kanunun elverdiği ölçüde bazı yetkilerini devredebilir .

aa ) Yetki devri ; İsim belirtilmeksizin yetkinin bir makamdan diğer bir makama devir edilmesidir bb ) İmza devri ; Yetkinin ismen belirli bir kamu görevlisinden yine ismen belirlenmiş başka bir kamu görevlisine devredilmesidir Sorumluluk yetkisiyi devir alana geçer **

İmza ve yetki devrinin farklılıkları ; a ) Yetki devrinde devir ismen belirli bir kişiye değilde makama verildiğine göre makamı işgal eden kişiler değişse bile makam hala yetkili olmaya devam eder . İmza devrinde yetkiyi devir alan görevden ayrıldığında yetki devredene geçer . b ) Yetki devrinde devreden yetkiyi geri almadıkça artık o konuda karar alamaz İmza devrinde yetkiyi devreden yetkiyi geri almaya gerek duymaksızın her zaman aynı konu da karar alabilir .

c ) Yetki devrinde devir alan yetkiyi kullanmadaki hiyerarşisi kendi hiyerarşisi kadardır . İmza devrinde yetkiyi kullanan devri yapanın hiyerarşik gücüne sahip olur . Bakanın müsteşara yetki devri

d ) İşlemin sahibi bakımından ; Yetki devrinde yetkiyi devir alan kişinin kararları , kendi adına aldığı kararlar olarak kabul edilirken imza devrinde devreden kişi adına alınmış sayılır onun kararı gibi işleme tabi olur . Uyuşmazlık halinde yetki devrinde yetkiyi devir alana , imza devrinde ise devreden kişiye karşı husumet yöneltilir .

e ) Alt devir yasağı ; Yetki devrinde kanunda sarih bir şekilde izin verilmedikçe yetkiyi başka bir makama devir edemez . İmza devrinde yetkiyi devir alan kişi yasaklanmadıkça yetkiyi bir başkasına devir edebilir .

cc ) Şartları ; a ) Kanunda açık olarak belirtilmelidir . b ) Zımmen de olsa devrin yasaklanmamış olması gerekir ; c ) Tamamıyla yetki devri yapılamaz , kısmi olmalıdır . d ) Devir sarih bir şekilde yapılmalıdır , gerektiğinde duyurulmalıdır . e ) Yazılı şekilde yapılmalıdır

d ) Vekalet ; Asıl görevlinin görevini yerine getiremeyeceği durumlarda geçici olarak yerine başkasına görevlendirmesine denir . aa ) Vekalet verme ; Vekaletin asıl yetkili tarafından atandığı durumlardır . bb ) Vekaleten atama ; Vekil , asılı atamaya yetkili üst tarafından geçici olarak atandığı durumlardır . Geçici süre olması şarttır . Asılda aranan özellikler vekilde aranmaz

e ) Cari işlemlerin yürütülmesi ; Yetkili kişinin yetkisinin bir şekilde yetkisini kaybettiği durumlarda yeni yetkili kişi görevine başlayana kadar işlerin yürütülmesi prensibi gereğince yetkiyi kullanmaya devam eder . Güvensizlik oyu ile düşürülen Bakanlar Kurulunun düşürülmesi

3 ) Yetki çeşitleri ; a ) Kişi bakımından b ) Konu bakımından c ) Yer bakımından d ) Zaman bakımından

a ) Kişi bakımından ; İşlemin kamu tüzel kişi adına kim yada kimler tarafından yapılabileceğini ifade eder . b ) Konu bakımından ; İdari makam hangi konular da karar almaya yetkili ise sadece o konular da karar alabilir . Başka bir alanda karar alması işlemin geçersiz olması sonucunu doğurur

c ) Yer bakımından ; İdari makamın hangi coğrafi alanda karar almaya yetkisi varsa orada yetkili olmasını ifade eder . d ) Zaman bakımından ; İdari makamın hangi süre içinde karar almaya yetkisi varsa o süre içinde karar almasını ifade eder . aa ) Kamu görevlisinin yetkisini kullanması için atanmış ve göreve başlamış olması gerekmektedir . Görevleri son bulunca yetkileri de son bulur bb ) İzinli oldukları süre boyunca yetkilerini kullanamazlar

cc ) İl genel meclisi , belediye meclisi gibi idari meclislerin çalışmaları belirli bir dönemle sınırlandırılmış olabilir . Bu dönem dışında aldıkları kararlar yetkisizliklik olarak sakat olabilir .

4 ) Yetki unsurunda sakatlık halleri İdari işlemin yetki kurallarından birine ( konu , zaman yer ve kişi ) uyulmayarak yapılması durumunda yetkisizlik veya yetki unsurunda sakatlık hallerinden söz edilir .

a ) Fonsiyon gaspı ; İdarenin yasama ve yargı organlarının alanına giren konularda işlem yapmasıdır aa ) Yasama fonksiyonunu gasbetmesi ; Yasama yetkisi kural olarak TBMM nindir . İdarenin yetki kanunu olmadan yasama organının alanına giren konuda kanunda değişiklik yapması Bakanlar kurulunun savaş ilan etmesi

İdari İşlemler