asitler

1. asitler bazlar tuzlar

2. Giriş • Asitler ve bazlar günlük yaşantımızda sıkça karşılaştığımız kavramlardan biridir. • İnsanlar, her nekadar asetil salisilik asit ve magnezyum hidroksit gibi kimyasal isimlerini bilmeseler de, asit ve bazlara aspirin ve magnezya sütü olarak aşinadırlar

3. Bir çevre sorunu olan "asit yağmuru" gazete ve dergilerin güncel konularından biridir. • Ayrıca, televizyonlarda sıkça karşımıza çıkan sabun ve şampuan reklâmlarındaki "pH" sözcüğünün ne anlam ifade ettiği önemlidir

4. 1. ASİTLER Sulu çözeltilerine Hidrojen İyonu veren maddelere asit denir. Örnek - 1 HCl : Hidroklorik asit HCl H+ + Cl- Tuz Ruhu Örnek - 2 H2SO4 : Sülfürik asit H2SO4 2H+ + SO4-2 Akü Asidi

5. Örnek – 3 Nitrik asit : HNO3 HNO3 H+ + NO3- dinamit gübre Örnek - 4 Karbonik asit : H2CO3 H2CO3 2H+ + CO3-2

6. Bazı tükettiğimiz meyve ve sebzelerde asit bulunmaktadır.Bu asitler zayıf asitlerdir ve dilde ekşi tat bırakırlar. Elmada Malik asit : C2H3OH(COOH)2 Limonda Sitrik asit : C3H4OH(COOH)3 Çilekte Folik asit : CH2OH(COOH)

7. Bazı tükettiğimiz meyve ve sebzelerde asit bulunmaktadır.Bu asitler zayıf asitlerdir ve dilde ekşi tat bırakırlar. Üzümde Tartarik asit : C2H2(OH)2(COOH)2 Yoğurtta Laktik asit : C2H3OH(COOH) Sirkede Asetik asit : CH3(COOH)

8. Asitlerin Özellikleri • Asitler suda çözündüklerinden dolayı iyonlarına ayrışırlar.İçinde iyon barındıran sıvı elektrik akımını iletir. Elektrik akımını ileten sıvılara elektrolit denir.

9. Asitlerin Özellikleri Sulu çözeltilerinin tatları ekşidir (limon, sirke gibi). Asitler metallere aşındırıcı etki yaparlar. Bu özelliğinden dolayı asitler metal kaplar içerisinde değil, cam ya da plâstik kaplarda saklanır.

10. Asitlerin Özellikleri • Asit çözeltilerini başka sıvılardan ayırt etmek için turnusol kâğıdı kullanılır. Asitler, mavi turnusol kâğıdını kırmızıya çevirir.

11. Asitlerin Özellikleri Hepsinin yapısında hidrojen (H) vardır ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidrojen iyonu (H+) verirler Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler.

12. Asitlerin Özellikleri Yakıcı özelliktedirler Kezzap Kuyumcular tarafından altına şekil vermek için kullanılan ve aynı zamanda patlayıcı olarak da kullanılan Nitrik asittir(HNO3). Güçlü asitlerden birisidir.

13. Asitlerin Özellikleri • Bazlarla birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir. Asit + Baz Tuz + Su + Isı Nörtleşme Nörtleşme HCI + NaOH NaCI + H2O + Isı

14. Asitlerin Özellikleri • Metallerle tepkimeye girerek metal tuzu oluştururlar ve H2 (hidrojen) gazı açığa çıkarırlar. (Al, Mg, Zn, Fe, Na gibi metaller). Asit + Metal → Metal Tuzu + Hidrojen Gazı 2HCl + Mg → MgCl2 + H2(g) H2SO4 + Zn → ZnSO4 + H2(g)

15. Asitin değerliği: Bir asitin değerliği suya verdiği H+ iyonunun miktarına bağlıdır. Suda %100 çözünen ve elektrik akımını iyi ileten asitlere, kuvvetli asit denir. Tam tersi olan asitlere ise zayıf asit denir. Periyodik cetvelde yukarıdan aşağıya ve soldan sağa gidildikçe asidik özellik artar. Kuvvetli asitler çok tahriş edici ve yakıcıdır.bu yüzden dikkatli kullanılmalıdır. Asitlerin üzerine su ilave edilmez.

16. Günlük Yaşamda Asitler • Sirke, seyreltik bir asetik asit çözeltisidir. • Araba akülerinde sülfirik asit kullanılır. • Nitrik asit, boya ve gübre yapımında kullanılır.

17. Günlük Yaşamda Asitler • Midemiz de seyreltik hidroklorik asit salgılayarak besinleri parçalar. Bu salgının fazlalaşması midede ülsere sebep olur. • CO2 ve SO2 suda asit özelliği gösteren maddelerdir.Havadaki karbon dioksit ve kükürt dioksit gazları da yağmur damlalarında çözündüklerinde asit olarak yere düşer. Asit yağmurları bu şekilde oluşur

18. 2. B A Z L A R Sulu çözeltilerine hidroksit ( OH - ) iyonu verebilen maddelere baz denir. Sodyum Hidroksit : NaOH NaOH (suda ) Na+(suda) + OH- (suda ) KOSTİK Potasyum Hidroksit : KOH KOH K+ + OH-

19. Ca ( OH )2 Ca+2 + 2OH- Kalsiyum Hidroksit : Ca ( OH )2 (sönmüş kireç) Amonyak :NH3 NH3 (suda ) NH4 + OH- Amonyak, gübre, ilaç, boya, parfüm gibi maddelerin sentezlenmesinde ilk aşamada kullanılmaktadır. Amonyak canlılar için zehirli bir maddedir,

20. Günlük hayatımızda genel olarak temizlik maddesi olarak otaya çıkarlar.örneğin sabun,diş macunu,amonyak v.b. • Çamaşır Sodası • Sabun • Şampuan Baz • Deterjan • Diş Macunu • Odun Külü Özelliği • Kabartma Tozu • Ağız İçi • KanGösterir

21. Bazların Özellikleri : Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir. Sulu çözeltilerinin tatları acıdır ve ele kayganlık hissi verir. (sabun gibi). Turnusol kağıdının rengini kırmızıdan maviye dönüştürürler.

22. Bazların Özellikleri : • Hepsinin yapısında hidroksit (OH) vardır (NH3 hariç) ve sulu çözeltilerine (suda çözündüklerinde) hidroksit iyonu (OH)– verirler. Saf haldeyken elektrik akımını iletmezler Saf haldeyken tahriş edicidirler.

23. Asitlerle birleşerek nötrleşirler ve tuz ile su oluşturup ısı açığa çıkarırlar. Nötrleşme tepkimeleri ekzotermiktir Asit + Baz Nötrleşme Tuz + Su + Isı HCl +NaOH Nötrleşme NaCl + H2O + Isı Asit Baz Tuz Su

24. Bazların Özellikleri : • Çoğu metale etki edemezler. Ancak Al ve Zn gibi bazı metallere etki ederek metal tuzu oluştururlar ve H2 (hidrojen) gazı açığa çıkarırlar. 2 NaOH + Zn → Na2ZnO2 + H2(g)

25. Bazların değerliği: Bazların değerliği suya verdikleri OH– iyonunun çokluğuna bağlıdır. • Suda %100 çözünen ,Elektrik akımını iyi ileten bazlara kuvvetli bazlar denir; Bunun tam tersi bazlara da zayıf baz denir. • Periyodik cetvelde aşağıdan yukarıya, sağdan sola gidildikçe bazik özellik artar. • Kuvvetli bazlar metallere ve dokulara tahriş edici etki yapar.Amonyağın buharı göze, burna ve solunum yoluna zarar verir.

26. Bazların Kullanım Alanları • Sodyum hidroksit (NaOH) sabun yapımında kullanılır.Bu yüzden sabun ağzımıza ve gözümüze değdiğinde acı verir. • Diş macunu ve şampuanlarda da baz olduğu için acı tat verir. • Amonyaklı sıvı maddeler, yağ ve kireç sökücü olarak ev temizleyicilerinde kullanılır.

27. Bazların Kullanım Alanları • Yemek sodası olarak bilinen kabartma tozu, bir çeşit baz olan sodyum bikarbonat içerir. • Kireç suyu bir çeşit bazdır. • Potasyum hidroksit,( KOH) arap sabunu yapımında kullanılır. • Bazlar ve asitler tepkimeye girerek tuz ve su oluşturur. • Baz + Asit Tuz + Su

28. AYIRAÇ (Belirteç,İndikatör)İki maddeyi birbirinden ayıran veya bilinmeyen bir maddenin hangi madde olduğunu bilmemize yarayan maddelere denir. Asit ve Bazların ayıraçları : Turnusol kağıdıdır. Asite batırıldığında kırmızı; Baza batırıldığında mavi renk verir.

29. Asit ve Baz Derecesinin Belirlenmesi • Bazen asitlerin güçlü mü? Yoksa zayıf mı? Veya bazların güçlü mü? Zayıf mı? Olduklarını merak ederiz . • Bunu öğrenmek için pH metreyi kullanırız. pH metre üzeinde 1.den 14 e kadar sayılar olan bir alettir

30. Bazlara ait bölge Bazların pH değerleri 7.ile 14 arasında değişir 7 den 14 e çıkıldıkça bazlar kuvvetlenirler. NÖTR Asitlere ait bölge Asitlerin pH değerleri 0.ile 7 arasında değişir. 7 den 1 e doğru ininldikce asitler kuvvetlenirler.

32. 3 TUZLAR Asitler ve bazlar tepkimeye girdiğinde tuz ve su oluşur. Bu olaya nötrleşme tepkimesi denir. Nötürleşme olayına asidin (H+ ) iyonu ile bazın (OH- ) iyonu birleşerek suyu (H2O) oluştururlar ve enerji açığa çıkar. ASİT + BAZ TUZ + SU HCl + NaOH NaCl + H2O Nötr tuz ( Nötrleşme Tepkimesi )

33. Doğadaki maddelerin çoğu tuz bileşiği halinde bulunurlar. Tuzlar kristal yapılı iyonik bileşiklerdir.

34. Tuzların katı haldeki iyonları birbirine sıkı sıkıya bağlandıkları için elektrik akımını iletmezler.Sulu çözeltileri elektrik akımını iletir.

35. TUZLARIN ÖZELLİKLERİ • Artı yüklü (metal veya kök) ve eksi (ametal veya kök) iyonlardan oluşurlar. • Asit ve bazların nötrleşme tepkimesi sonucu oluşurlar. • Turnusol kağıdına etkileri yoktur.

37. Günlük Hayatımızda KullandığımızYemek Tuzu NaClAlçı CaSO4Çamaşır Sodası Na2CO3Kabartma Tozu NaHCO3birer tuzdur

38. ÖRNEK (2000-ÖO) I II III Etiketleri kaybolmuş üç ayrı kapta NaOH (baz), HCI (asit) ve NaCI(tuz) çözeltilerinin olduğu bilinmektedir.Kaplardan I. Çözelti mavi turnusol kağıdını kırmızıya çevirmektedir.Diğer iki kaptaki çözeltilere, aşağıdaki hangi işlem yapılırsa kaplardaki çözeltiler doğru etiketlenir? A)II. kaba mavi turnusol kağıdı batırılırsa B)II. kaba az miktarda NaCI eklenirse C)III.kaba mavi turnusol kağıdı batırılırsa D)II.kaba kırmızı turnusol kağıdı batırılırsa

39. ÖRNEK (2001-LGS) Biri asit, diğeri baz çözeltisi olan iki sıvıdan eşit hacimlerde karıştırılırsa çözelti tamamen nötrleşmektedir.Bu asit ve baz çözeltileri ile aşağıdaki deneyler yapılmaktadır.Asit çözeltisinin farklı miktarları üç ayrı kapta bulunmaktadır.Bu kapların her birine 10 ml baz çözeltisi ilave edildiğinde I.kapta turnusol kağıdı maviden kırmızıya II.kapta turnusol kağıdı kırmızıdan maviye dönüşmekte, III:kapta ise mavi ve kırmızı turnusol kağıtlarında renk değişmemektedir. Bu bulgulara göre, bu üç kaptaki asit çözeltilerinin hacimleri büyükten küçüğe doğru nasıl sıralanır? A) I> III > II B) II > III > I C) I=II > III D) III > II > I

40. ÖRNEK(2003-AL) Sulu çözeltilerinin asidik veya bazik özelliği pH denilen bir ölçü sistemi ile ifade edilir. Bir çözeltinin pH si 0-7 arasında ise asidik,7-14 arasında ise bazik,7 ise nötrdür X, elektriği iyi ileten ve NaOH ile tepkime veren bir çözeltidir. Y, elektriği iyi ileten ve NaOH ve HCI ile tepkime vermeyen bir çözeltidir. Z, elektriği iyi ileten ve NaOH ile tepkime vermeyen bir çözeltidir. Buna göre, X,Y,Z nin pH değerlerinin nasıl olması beklenir? 0-7 arası 7-14 arası 7(Nötr) A)X Z Y B)Z X Y C) X Y Z D)Y X Z