De koolstof cyclus

1. De koolstof cyclus De atmosfeer bevat plm 750 gigaton koolstof Vegetatie ca 600 gigaton koolstofBodem 1600 gig Dode organismen Oceanen 40.000 gig fossiele CO2 1

2. De koolstof cyclus • Koolstof volgt een natuurlijke cyclus. Een cyclus die gedurende miljoenen jaren in een dynamische balans heeft verkeerd en die vele fluctuaties heeft gekend. • Er bestaat een evenwicht tussen de zeeën, het land en de atmosfeer. Koolstof zit opgesloten in de zeeën in plankton en ander zeeleven, en in opgeloste vorm in het water zelf. Koolstof zit ook opgeslagen in plantaardig leven op Aarde (actieve koolstof cyclus), en in fossiele voorraden (inactieve koolstof cyclus) van olie, aardgas en kolen. • De ontwrichting van de koolsofcyclus zit hem in het feit dat wij de opgesloten inactieve koolstof uit fossiele brandstoffen vrijmaken en die in de atmosfeer brengen. De opslagcapaciteit van het land en de zee kan deze extra hoeveelheid koolstof niet aan.

3. Wat is klimaatverandering? 2

4. Definitie klimaatverandering De term “klimaatverandering" wordt soms gebruikt om allerhande grilligheden in het klimaat aan te duiden. Maar omdat het Aardse klimaat nooit statisch van aard is, wordt de term op correctere manier gebruikt om een significante verandering aan te duiden van het ene klimaattype naar een ander. • Wat is de oorzaak? • Stijging van door mensen veroorzaakte CO2-concentraties in de atmosfeer. • Is het een theorie? • Ja • Waarom? • Omdat het probeert twee oorzaken en gevolgen vast te stellen. • Ten eerste dat CO2 de oorzaak is van het versterkende broeikaseffect, en ten tweede dat mensen dit veroorzaken door het verbranden van fossiele brandstoffen.

5. Is het bewezen? 3

6. Zijn beide oorzaken en gevolgen bewezen? • Warmt de Aarde op, en zijn mensen de oorzaak? • Hoofdpunt • Ja, voor zover een wetenschappelijke theorie bewezen kan worden. Het is bevestigd door de International Panel for Climate Change (IPCC). Dit is een wereldwijde groep wetenschappers die al het beschikbare wetenschappelijk onderzoek op dit terrein heeft bestudeerd. • Detail • Het 4e IPCC rapport werd in 2007 gepubliceerd en stelt dat: • “ De opwarming van het klimaatsysteem is onmiskenbaar. • Het meeste van de bestudeerde toename in mondiale gemiddelde temperatuur sinds het midden van de 20ste eeuw is zeer waarschijnlijk (zekerheidspercentage >90%) veroorzaakt door de geobserveerde toename in door mensen in de atmosfeer gebrachte concentraties aan broeikasgas.” • Dit is wetenschapstaal voor ‘Ja!’ • Dit VN-onderzoek, waaraan de Nobelprijs voor de Vrede 2007 is toegekend, was het meest grondige peer reviewed klimaatonderzoek dat ooit gedaan is, en een van de meest grondige studies van om het even welk wetenschappelijk vraagstuk ooit. De conclusie ervan is dat er geen debat meer nodig is. De enige vraag is hoe snel we kunnen handelen om de CO2 in de atmosfeer te verminderen. • De foto toont heden en verleden op hetzelfde jaargetijde van een grote ijsvlakte in Argentinië.

7. Wat zijn de belangrijkste problemen als klimaatverandering op hol slaat? 4

8. Wat zijn de belangrijkste problemen als klimaatverandering op hol slaat? Hoofdpunten Zwaar ‘eens-in-de-honderd-jaar’-weer komt regelmatig voor Stijgende zeespiegel leidt tot toenemend verlies van land en klimaatvluchtelingen Uitsterven van plant- en diersoorten Aanvullend Toename in droogte/verwoestijning. De foto toont de gevolgen voor de Australische Murray River van een extreme meerjarige droogte. De regering moest het besluit nemen om al het nog beschikbare water naar de steden te leiden, ten nadele van boeren die er anders hun akkers mee zouden bevloeien. Dit leidde tot een afname van 35% van de Australische tarwe-oogst in 2007. Australië staat normaal te boek als een van de graanschuren van de wereld. Toename van watersnood, zoals in de afgelopen jaren in Groot-Brittannië, Tsjechië en Duitsland Verzuring van de oceanen Dier- en plantensoorten verdwijnen doordat klimaatgrenzen met 2 km per jaar verschuiven. Veel soorten kunnen dit tempo niet bijhouden en raken los van hun natuurlijke leefomgeving, hetgeen de snelheid van hun verdwijnen nog eens versterkt. De prognose is dat 50% of meer van alle soorten op Aarde zal uitsterven. De vitaliteit van diezelfde mondiale levensgemeenchap is echter de basisvoorwaarde voor het overleven van de mens.

9. CO2 niveau in de afgelopen 60.000 jaar Ron Oxburgh 5 387 ppm in 2008

10. De natuurlijke koolstofcyclus en door mensen veroorzaakte effecten Hoofdpunten De grafiek laat de ontwikkeling van CO2-concentratie in de atmosfeer zien in de laatste 60.000 jaar. De gegevens zijn verkregen door bestudering van ijsboringen in Antarctica en Groenland. Zoals je ziet zijn CO2-concentraties op en neer gegaan. Om te voorkomen dat het mondiale klimaat meer dan 2 graden Celcius opwarmt, moeten we de CO2-concentraties beneden de 450 ppm (parts per million) zien te houden. Boven de 2 graden is de kans zeer groot dat klimaatverandering als gevolg van een soort domino-effect compleet op hol slaat. Op dit moment zitten we op 387 ppm zonder andere broeikasgassen als methaan mee te tellen. Dat is het hoogste niveau ooit in de afgelopen 650.000 jaar. Aanvullend De laatste grote IJstijd eindigde 20.000 jaar geleden en zorgde voor een toename in CO2 (blauw). Als je nog eens 100.000 jaar verder terug gaat in de tijd zie je een vergelijkbare stijging en daling. Maar wat ca 10.000 jaar geleden gebeurt (in rood) is nieuw; de grafiek toont hier het gevolg van de opkomst van de landbouw en daarmee samenhangend de toename in het aantal mensen, en vervolgens het groene deel, dat de start van de industriële tijdperk aanduidt en het gebruik van fossiele brandstoffen. Het oranje deel betreft de 20ste en 21ste eeuw.

11. De noodzaak van snelle actie 6

12. De noodzaak van snelle actie • Als de gemiddelde mondiale temperatuur een bepaald niveau bereikt, ontstaan er domino-effecten (zgn. positieve feedback loops) die zelf een verdere versterking van de uitstoot van broeikasgassen veroorzaken; klimaatverandering kan zo op hol slaan. • Er is wetenschappelijke consensus dat een mondiale temperatuurstijging van 2 graden C in dit kader het maximaal toelaatbare is. • CO2-uitstoot die al heeft plaatsgevonden, werkt vertraagd door in de atmosfeer. Door dit na-ijl-effect is de temperatuurstijging van vandaag feitelijk te wijten aan de CO2-uitstoot uit de jaren ’70 van de vorige eeuw. Zelfs als we nu de CO2-uitstoot radicaal zouden verminderen, zitten we straks al gevaarlijk dicht bij de 2 graden C grens. • Wat zijn ‘positieve feedback loops’? • Een soort domino-effect, bijvoorbeeld: • als de permafrost van de toendra’s ontdooit, komt er zoveel methaan vrij (30 x zo sterk als CO2), dat dat op zichzelf weer nieuwe klimaateffecten veroorzaakt, zoals het versneld smelten van ijskappen op de polen en Groenland. Als dat massaal gebeurt, zal de zeespiegel vervolgens 12 meter stijgen.

13. Reacties op Peak Oil & Klimaatverandering 7 • concentratie op PEAK OIL • Alles verbranden! • Naar olie boren mag overal • Ruim baan voor biobrandstoffen • Olie winnen uit teerzand en andere niet-conventionele bronnen • Protectionisme • Oorlog • concentratie op KLIMAAT-VERANDERING • Climate- engineering • CO2-opslag in de bodem • Internationale emissiehandel • Aanpassings-maatregelen (‘Nedeland leeft met het water’) • Kernenergie • PO + KV = • Opnieuw doordenken van ons totale sociale en economische systeem • Lokalisering • Minder Energie Plan • Lokale veerkracht

14. Reacties op Peak Oil en Klimaatverandering Als je je enkel concentreert op PO, dan ga je op zoek naar vervanging van olie – teerzanden, verafgelegen olievelden op de Noord- en Zuidpool, biobrandstoffen (ongeacht de gevolgen voor o.a. voedselvoorziening) en het omzetten van kolen in vloeibare brandstof. Als we onze olieverslaving niet beteugelen, zullen er onvermijdelijk ofwel klimaatrampen plaatsvinden als gevolg van CO2-uitstoot door de vervangende brandstoffen, ofwel breken er oorlogen uit om de laatste beschikbare bronnen. Als je je enkel concentreert op Klimaatverandering, dan ga je op zoek naar technische oplossingen om Klimaatverandering te vermijden of uit te stellen; inclusief grootschalig ingrijpen in natuurlijke klimaatsystemen en sterk investeren in kernenergie. Als PO en KV in samenhang aangepakt worden, ontdek je dat het gehele systeem opnieuw moet worden doordacht. Dan ontstaat het enige werkelijk duurzame toekomstmodel, dat een energie-slanke, lokaal gerichte en veerkrachtige samenleving oplevert.