270 likes | 428 Views
Een voorbeeld van de wetenschappelijke cyclus: Supergeleiding. Jeroen Goedkoop Zaanlands College. Nobel Prizes for superconductivity: Girls wanted. Heike Kamerling Onnes. Lev Davidovich Landau. Ivar Giaever. Brian David Josephson. Supergeleiding. Heike Kamerlingh Onnes
E N D
Een voorbeeld van de wetenschappelijke cyclus: Supergeleiding Jeroen Goedkoop Zaanlands College
Nobel Prizes for superconductivity: Girls wanted Heike KamerlingOnnes Lev Davidovich Landau Ivar Giaever Brian David Josephson
Supergeleiding HeikeKamerlingh Onnes 1911: Maakt helium vloeibaar 1913: Ontdekking supergeleiding
43 jaar later: BCS theorie 1957 Theoretische verklaring Koppeling van electronen (Fermionen) tot Cooperparen (Bosonen) Condensatie van Cooperparen in macroscopische golffunctie die door het hele materiaal loopt: geen weerstand door onzuiverheden of roostertrillingen Voorspelling: Supergeleiding boven ~40 K niet mogelijk
Naar kamertemperatuur supergeleiding??? Overgangstemperatuurvoorsupergeleidingvs. jaar van ontdekking Supergeleiding leek rond 1980 klaar
Hoge Tc supergeleiders 1986 Nieuwe klasse ontdekt • Geen metalen maar oxides • Uitgangsmateriaal is isolator • Tc 10x hoger dan in metalen! • Kenmerk: CuO vlakken • Geen BCS supergeleiders YBa2Cu3O7
Waarom naar kamertemperatuur Supergeleiding? Kamertemperatuur supergeleiding zou een enorme impact hebben: • ~10 % van elektriciteit gaat verloren in transport naar huishoudens ~2 centrales minder in Nederland • Weerstandsloze motoren (stofzuiger, autos, …) • Zwevende treinen
Uit het college Gecondenseerde Materie 2 (jaar 3 van de bachelor) Eigenschappen van supergeleiders
Superconductors 10.1. Introduction 10.2. Magnetic Properties of Superconductors 10.3. The London equation* 10.4. The Theory of Superconductivity* 10.5. Macroscopic Quantum Phenomena* 10.6. High Temperature Superconductors* Kamerlingh Onnes 1908: Helium vloeibaar 1911: Supergeleiding Alexei A. Abrikosov Vitaly L. Ginzburg Anthony J. Leggett Nobelprijs 2003: www.nobel.se
Supergeleidend! 1. Beneden kritische temperatuur TC verdwijnt weerstand I
4. Repulsieve kracht levitatie bij afkoelen Perfect diamagnetisme 2. In lange dunne staven // B: Expulsie van magnetische flux 3. Afschermstromen aan oppervlak B = 0 Movie
B> Bc B< Bc Uitdrukking goed bij Tc, verder niet meer dan interpolatie naar Bc BC(mT) Normal Superconducting TC T(K) Perfect diamagnetisme - vervolg • Kleine velden, groter dan kritisch veld Bc , vernietigen al supergeleiding Bcis temperatuurafhankelijk Voorbeeld: Kwik (Tc= 4.2 K)
Kritische stroom 7. Supergeleiding wordt vernietigd als de supergeleidende stroom een magneetveld B > BCproduceert Veld het grootst aan rand van stroomdraad I
B B - μ0M(mT) Voorbeeld: Lange loden staaf (Soms kleine hysterese door fluxopsluiting) Be (mT) Magnetisatie: Perfect diamagnetisme 8. Magnetisatie is evenredig met B
Voorbeeld: Bol in magnetisch veld overgang wordt waargenomen bij Be = 2/3 Bc Zwart: normaal Wit: supergeleidend Imperfect diamagnetisme Andere vormen dan lange cilinder: intermediate state Veld aan equator hoger door flux expulse
Al Superconductor Exponentieel groeiende Cv (voorT 0) is karakteristiek voor energie gap (Δ) in excitatiespectrum. vgl. twee-niveau systeem: Soortelijke warmte Normal metal (Weak field) TC T(K) Thermodynamica 9. Anomalie (sprong) in soortelijke warmte Cv bij kritische temperatuur TC
Flux penetration in MgB2 @ 3K http://www.fys.uio.no/super/dend/#movie
Isotope effect TC wordt hoger als je lichtere isotopen gebruikt! TC ~ M0.5 fononen spelen een rol !
Tunneling spectroscopie: Supergeleidende band gap Tunnel junctie STM Pt Nb oxide Nb
Hoge Tc supergeleiders 1986 Nieuwe klasse ontdekt • Geen metalen maar oxides • Uitgangsmateriaal is isolator • Tc 10x hoger dan in metalen! • Kenmerk: CuO vlakken • Geen BCS supergeleiders YBa2Cu3O7
De supergeleidendegolffunctie • Electronen met tegengestelde k en spin vormen Cooperparen |k,-k> • Totale impuls 0, totale spin=0 • Cooperparen condenseren in supergeleidende grondtoestand met golffunctie= 0e-i • Golffunctie is constant in ruimte • Amplitude bepaald door dichtheid van supergeleidende electronen: nsc= |0* 0 | • Fase varieert over correlatielengte x (r)= 0ei(r)
Resumé • Fenomenologie • Weerstand verdwijnt • Perfect diamagnetisme • Type 1: totale fluxexpulsie onder TC • Type 2: penetratie van fluxquanta tussen HC1 en HC2(mixed state, Abrikosov rooster) • Anomalie in soortelijke warmte Cv • London penetratie lengte l • BCS: • Opening van gap aan EF • Vorming van Cooper paren door attractieve interactie via virtuele fononen (cooperatief) • Grootte van paren gegeven door coherentielengte x • HTCS: • How do they do it?
2028 theory