Małopolskie Obserwatorium Polityki Społecznej „Potencjał małopolskich organizacji pozarządowych”

1. Małopolskie Obserwatorium Polityki Społecznej „Potencjał małopolskich organizacji pozarządowych” Posiedzenie Komisji Polityki Prorodzinnej i Społecznej SWM Kraków, 20.10.2010 r.

2. Schematprezentacji: • Badanie „Potencjał małopolskich organizacji pozarządowych”: • cel badania • założenia badawcze • metodologia badania • przebieg badania • Wybrane wyniki badań

3. Badanie„Potencjał małopolskich organizacji pozarządowych” Cel badania Badanie miało za zadanie pokazać: • jak kształtuje się kondycja III sektora w województwie małopolskim • rozpoznać bariery i ograniczenia, które mogą powodować problemy z rozwojem organizacji pozarządowych w regionie • poznać opinie małopolskich organizacji pozarządowych na temat otoczenia trzeciego sektora warunkującego właściwe wykorzystanie potencjału małopolskich organizacji pozarządowych

4. Badania„Potencjał małopolskich organizacji pozarządowych” Założenia badawcze Badanie oparte zostało na wskaźnikach, mających określić poszczególne potencjały małopolskich organizacji pozarządowych (8), w tym: • potencjał ludzki • potencjał ekonomiczny (finansowy) • potencjał kapitału intelektualnego (tzw.innowacyjny) • potencjał organizacyjny i zarządczy • potencjał kooperacyjny • potencjał wizerunku trzeciego sektora (tzw. relacyjny) • potencjał profesjonalizacji organizacji • potencjał zakorzenienia

5. Badanie„Potencjał małopolskich organizacji pozarządowych” Metodologia • Badanie o charakterze jakościowo - ilościowym przeprowadzone techniką wywiadów grupowych i bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych • Jednostka badania - organizacja pozarządowa, a w jej ramach przedstawiciele organizacji tj. prezesi, członkowie zarządów lub wytypowane przez nich osoby działające lub pracujące w organizacji (co najmniej 1 rok) • Losowa strategia doboru próby w części ilościowej • Wyniki reprezentatywne dla województwa małopolskiego (część ilościowa) Przebieg badania • Zorganizowano 8 grup fokusowych • Zrealizowano 408 bezpośrednich wywiadów kwestionariuszowych wśród organizacji z terenu całego województwa (PRÓBA)

6. Wybrane wyniki badania: Potencjał ludzki małopolskich organizacji pozarządowych • Niespełna 40% małopolskich organizacji zatrudnia pracowników • Aż 82% organizacji trzeciego sektora w Małopolsce nie potrzebuje nowych pracowników, w tym tylko 20% z powodu braku funduszy na ich zatrudnienie

7. Wybrane wyniki badania: Potencjał ludzki małopolskich organizacji pozarządowych • Dla 18% organizacji zainteresowanych nowymi pracownikami głównym problemem z ich pozyskiwaniem są zbyt wysokie koszty pracy (71,2%) • Aż 100% organizacji z podregionu nowosądeckiego i 90% z podregionu oświęcimskiego wskazuje na tę barierę. Lokalizacja siedziby organizacji determinuje liczbę wskazań tego problemu – wieś aż 94,1%, miasta do 200 tys. mieszkańców - 79,3%, Kraków - 48,1% Uwaga: wyniki nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź.

8. Wybrane wyniki badania: Potencjał ludzki małopolskich organizacji pozarządowych • Z usług wolontariuszy korzysta niespełna połowa (47,3%) małopolskich organizacji pozarządowych • W większości organizacji (62,6%) wolontariusze zgłaszają się do nich z własnej inicjatywy. Innymi często wymienianymi źródłami pozyskiwania wolontariuszy są: polecanie przez znajomych (33,5%) oraz współpraca ze szkołami (niecałe 30% badanych) • Istnieją dwa dominujące powody angażowania wolontariuszy – praca wykonywana przez wolontariuszy na rzecz organizacji bez wynagrodzenia (80,0%) oraz działanie wolontariuszy z pasją (65,4%) Uwaga: wyniki nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź.

9. Wybrane wyniki badania: Potencjał ludzki małopolskich organizacji pozarządowych • Najbardziej pożądane grupy społeczne w roli wolontariuszy: „młodzi pracujący” – osoby w wieku 25-39 lat (51,5%) oraz uczniowie/studenci (45,4%) Uwaga: wyniki nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź. • Najistotniejszą cechą potencjalnego wolontariusza jest według organizacji pozarządowych „chęć działania” (50,3% wskazań)

10. Wybrane wyniki badania: Potencjał ludzki małopolskich organizacji pozarządowych • Jedynie 3 na 10 organizacji wykazało zapotrzebowanie na nowych wolontariuszy (29,8%). Najczęściej takie zapotrzebowanie istnieje wśród organizacji wywodzących się z podregionu oświęcimskiego oraz tych, które działają ponadlokalnie (odpowiednio 42,9% i 41,4% do 23,7%) Zapotrzebowanie na nowych wolontariuszy • Najczęstszą barierą w pozyskiwaniu wolontariuszy jest brak chętnych do współpracy (37,2%). Najczęściej wskazywały na to organizacje z podregionu krakowskiego (69,6%) oraz mieszczące się na wsi (55,8%) Część respondentów wskazało także na brak kandydatów z odpowiednimi kwalifikacjami (22,1%), predyspozycjami (21,2%)

11. Wybrane wyniki badania: Potencjał ekonomiczny sektora pozarządowego w Małopolsce • Zdecydowana większość organizacji (86,4%) nie ma problemów z zachowaniem płynności finansowej, a swoje zobowiązania finansowe reguluje bez większych przeszkód aż 90,2% organizacji • Istnieją 2 dominujące bariery w pozyskiwaniu środków z UE – skomplikowane procedury (40,6%) oraz trudności związane ze zdobyciem wkładu własnego (36,4%) – najczęściej wskazywane przez organizacje z podregionu oświęcimskiego (odpowiednio: 48,6 i 61,4%) • Zasadnicze bariery w pozyskiwaniu środków rządowych i samorządowych to nieadekwatne priorytety konkursowe i częste ich zmiany (25,8%) – z czym najczęściej borykają się organizacje z podregionu oświęcimskiego (45,7%) oraz problemy przy rozliczaniu takich projektów (24,1%) – stosunkowo najczęściej wskazywane przez organizacje z podregionu krakowskiego (37,0%) • Zdaniem prawie połowy organizacji (45,9%) główną barierą w pozyskiwaniu środków ze źródeł prywatnych jest ubożenie społeczeństwa, kryzys gospodarczy, w tym aż 78,6% organizacji z podregionu oświęcimskiego wskazuje na ten problem

12. Wybrane wyniki badania: Potencjał intelektualny małopolskich organizacji pozarządowych • Blisko połowa (46,9%) organizacji w latach 2004-2008 tworzyła różnego typu projekty ⅕ organizacji może się pochwalić liczbą 10 i więcej projektów stworzonych przez członków, pracowników, wolontariuszy, w tym najczęściej są to organizacje z Krakowa (34,7%) • Połowa (50,5%) organizacji, w latach 2004-2008 zgłosiła wnioski w celu otrzymania środków ze źródeł publicznych ¼ organizacji złożyła przynajmniej jeden taki wniosek, a blisko ⅕ organizacji zgłosiła 10 lub więcej tego typu wniosków, w tym 25% organizacjiz Krakowa, 18,4% z podregionu tarnowskiego i 17,6% organizacji z podregionu oświęcimskiego

13. Wybrane wyniki badania: Potencjał intelektualny małopolskich organizacji pozarządowych • Blisko 10% organizacji w latach 2004-2008 zrealizowała innowacyjne wdrożenia rozumiane jako wypracowanie modeli i rozwiązań przejmowanych przez inne organizacje non-profit i instytucje publiczne, w tym najwięcej z Krakowa (17,1%) • 7,4% organizacji w latach 2004-2008 było autorami ekspertyz. Najczęściej organizacje z Krakowa (10,6%) oraz podregionu tarnowskiego (8,1%).

14. Wybrane wyniki badania: Potencjał organizacyjny i zarządczy III sektora w Małopolsce • 41,1% Zarządów małopolskich organizacji spotyka się na posiedzeniach raz w miesiącu lub częściej, w tym 57,4% organizacji z powiatu oświęcimskiego i tylko 14,0% organizacji z podregionu tarnowskiego. Częste spotkania Zarządu są relatywnie częściej domeną Zarządów organizacji działających ponadlokalnie (47,8% do 37,3%) i zlokalizowanych w miastach (50,% w miastach do 200 tys. mieszkańców do 29,0% na wsi)

15. Wybrane wyniki badania: Potencjał organizacyjny i zarządczy III sektora w Małopolsce • Ponad 90% organizacji nie posiada oddziałów terenowych. • Zespoły/grupy zadaniowe funkcjonują w 1/3 organizacji trzeciego sektora najczęściej w organizacjach z Krakowa (43,5%), najrzadziej z podregionu nowosądeckiego (18,8%). Im większe miasto, w którym znajduje się siedziba organizacji oraz zasięg prowadzonych przez organizację działań, tym częściej występują grupy zadaniowe. Stosunkowo więcej jest ich także w OPP. Ponadto zatrudnienie pracowników, jak również korzystanie z pomocy wolontariuszy sprzyja funkcjonowaniu grup zadaniowych wśród małopolskich organizacji pozarządowych. • W ponad co czwartej organizacji wywodzącej się z terenu Małopolski funkcjonują inne, pozastatutowe dokumenty regulujące zasady działania organizacji. Najczęściej występują one w organizacjach pochodzących z Krakowa (45,6%), częściej w OPP i tych organizacjach, które działają ponadlokalnie oraz są zlokalizowane w miastach.

16. Wybrane wyniki badania: Potencjał organizacyjny i zarządczy III sektora w Małopolsce • Tylko 29,2% organizacji pozarządowych posiada formalną strategię rozwoju. Najczęściej są to organizacje z Krakowa (44,1%), działające ponadlokalnie (36,2%) oraz mieszczące się w miastach • Blisko 65% organizacji dokonuje oceny/ewaluacji wyników swoich działań – najczęściej organizacje z podregionu oświęcimskiego (75,7%) oraz z Krakowa (71,7%). Częściej oceniają własną działalność także organizacje pożytku publicznego (74,7%), działające ponadlokalnie (80,1%) oraz te, których siedziby znajdują się w miastach • 60% organizacji posiada stałe biura, najwięcej wśród organizacji z podregionu oświęcimskiego (75,7%), najmniej z podregionu krakowskiego (27,4%) • Nieco ponad ¾ organizacji posiada dostęp do komputera. Najlepiej pod tym względem prezentują się organizacje z Krakowa (87,4%) oraz podregionu oświęcimskiego (84,3%), działające ponadlokalnie (90,8%) oraz z miast • Siedem na dziesięć małopolskich organizacji pozarządowych ma dostęp do Internetu. Najlepiej pod tym względem wygląda sytuacja w Krakowie (88,2%), a także w organizacjach mających swoje siedziby w miastach oraz obejmujących swoim zasięgiem obszar ponadlokalny (85,8%)

17. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych • Odsetek małopolskich organizacji pozarządowych współpracujących z administracją publiczną jest najwyższy na poziomie lokalnym (80,5%), najniższy na szczeblu centralnym (15,0%) • Z administracją publiczną na poziomie lokalnym częściej współpracują organizacje zorientowane na realizację zadań w wymiarze własnej miejscowości, gminy, bądź powiatu, niż działające ponadlokalnie (88,5% do 66,2%) oraz organizacje mające swoje siedziby na wsiach i w miastach do 200 tys. mieszkańców niż w Krakowie (90,1%, 90,4% i 58,7%) • Generalnie z administracją publiczną na szczeblu regionalnym i centralnym częściej współpracują organizacje zlokalizowane w miastach oraz działające ponadlokalnie

18. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych • Średnio, co druga organizacja deklarująca współpracę z administracją publiczną współdziała z nią „bardzo często i często”, przy czym częstotliwość współpracy jest wyższa na poziomie lokalnym (68,6%) niż regionalnym/centralnym (od 41,7% do 49,1%)

19. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych • Źródłem środków przekazanych organizacjom były najczęściej budżety samorządów (68,9%) • Organizacje działające ponadlokalnie oraz zlokalizowane w miastach częściej korzystały ze środków rządowych, UE oraz zagranicznych środków pomocowych, natomiast ze środków samorządowych – organizacje mieszczące się na wsi oraz mające zasięg lokalny • Wymiana informacji o prowadzonych działaniach z administracją publiczną najczęściej odbywała się na szczeblu lokalnym (62,6%) • Częściej w wymianie takiej brały udział organizacje działające ponadlokalnie oraz zlokalizowane w miastach, za wyjątkiem wymiany informacji na poziomie lokalnym • Niezależnie od szczebla administracji publicznej, częściej wymieniały informacje OPP .

20. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych • We wspólnych zespołach o charakterze doradczym i inicjatywnym uczestniczyło w latach 2004-2008 11,2% małopolskich organizacji pozarządowych, w tym najczęściej były to organizacje z Krakowa (15,1%), posiadające status OPP (15,1% do 10,1%), o ponadlokalnym zasięgu prowadzonych działań (19,4% do 7,0%) oraz zlokalizowane w miastach • W konsultowaniu projektów aktów normatywnych uczestniczyło w latach 2004-2008 9,7% małopolskich organizacji pozarządowych. Częściej były to organizacje z podregionów oświęcimskiego, nowosądeckiego oraz miasta Krakowa (odpowiednio: 12,9%, 11,9% i 11,9%), OPP (15,1% do 8,1%), działające ponadlokalnie (18,0% do 5,4%) oraz pochodzące z miast .

21. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych • Gotowość małopolskich organizacji pozarządowych do realizowania zadań we współpracy z lokalną administracją publiczną jest zbieżna z ich możliwościami Najwięcej organizacji wykazuje potencjał i pragnie realizować długookresowe zadania o zasięgu lokalnym (51,5% wskazań), a także zadania z obszaru „małych grantów” (39,8%) również na poziomie lokalnym. Zadania „regionalne, długookresowe” najchętniej realizowałyby organizacje krakowskie i oświęcimskie (odpowiednio: 34,9% i 38,2%)

22. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych Uwaga: wyniki nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź • Dla większości organizacji (blisko 70%) podstawową korzyścią ze współpracy z administracją publiczną jest możliwość pozyskania środków finansowych, w tym dla 82,9% organizacji z podregionu nowosądeckiego i 79,7% oświęcimskiego. Częściej taką korzyść jako podstawową widziały organizacje zlokalizowane na wsiach (75,7%) i w miastach do 200 tys. mieszkańców (72,6%), niż w Krakowie (53,8%) • Dodatkowo blisko co 2 organizacja uznała wymianę informacji za główną korzyść, w tym 66,7% organizacji z podregionu oświęcimskiego .

23. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych Uwaga: wyniki nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź • Istnieją 2 zasadnicze zalety płynące ze współpracy z innymi organizacjami – pierwsza to możliwość skuteczniejszego działania (blisko 80%, w tym 91,0% organizacji z podregionu nowosądeckiego i 87,5% organizacji zlokalizowanych na wsi); druga to możliwość wymiany informacji (67,4%, w tym 91,7% organizacji z podregionu oświęcimskiego i 80,8% organizacji zlokalizowanych w małych i średnich miastach (do 200 tys. mieszkańców)

24. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych • Mimo, iż zdecydowana większość (blisko 80%) organizacji, największą korzyść ze współpracy z innymi organizacjami widzi w skuteczniejszym wspólnym działaniu oraz 76,9% organizacji deklaruje zaufanie względem innych organizacji, już tylko 66,3% współpracuje między sobą – najczęściej organizacje z podregionu oświęcimskiego i nowosądeckiego (odpowiednio: 85,7% i 79,8%), najrzadziej organizacje wywodzące się z podregionu tarnowskiego (34,0%) .

25. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych • W zdecydowanej większości (79,4% – 97,0%) małopolskie organizacje pozarządowe nie są członkami żadnej struktury skupiającej organizacje III sektora. Najpopularniejszą formą jest federacja (18,8%). Organizacje należące do nich częściej obecne sąw podregionie oświęcimskim (około 40%), częściej są zlokalizowane w miastach oraz oferują swoje usługi na rynku ponadlokalnym (29,5% do 12,9%) • Inicjatorami współpracy organizacji wg nich są najczęściej pojedyncze organizacje (43,7% wskazań), administracja publiczna (30,2%) oraz lokalni liderzy (27,8%)

26. Wybrane wyniki badania: Potencjał kooperacyjny małopolskich organizacji pozarządowych • Większość z organizacji wskazujących na obecność inicjatorów współpracy sektorowej, ocenia tę współpracę jako optymalną. Jednak prawie 32% nie potrafi dokonać takiej oceny. • Ponad połowa badanych organizacji pozarządowych nie dostrzega ograniczeń hamujących współpracę z innymi organizacjami. Stosunkowo liczna jest grupa organizacji nie mających zdania w tej sprawie (23,0%)

27. Wybrane wyniki badania: Potencjał wizerunku trzeciego sektora III w Małopolsce Uwaga: wyniki nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź • Organizacje zlokalizowane w miastach, działające ponadlokalnie oraz posiadające status Organizacji Pożytku Publicznego częściej korzystają ze zróżnicowanych form komunikacji z otoczeniem

28. Wybrane wyniki badania: Potencjał wizerunku III sektora w Małopolsce Uwaga: wyniki nie sumują się do 100%, ponieważ respondenci mogli wybrać więcej niż jedną odpowiedź • Powyższa gradacja elementów kształtujących wizerunek organizacji uwidacznia się bez względu na miejsce siedziby organizacji, zasięg terytorialny działania, czy status pożytku publicznego. Warto jednak zauważyć, że w organizacjach pochodzących z większych miejscowości, tych o szerszym zakresie działania oraz posiadających status pożytku publicznego widać większą świadomość wpływu kontaktu z mediami i posiadania strony internetowej w kształtowaniu pozytywnego wizerunku organizacji

29. Wybrane wyniki badania: Potencjał wizerunku III sektora w Małopolsce • Ponad połowa organizacji posiada własną stronę internetową (54,3%), w tym aż 80,3% organizacji z Krakowa i 58% z podregionu oświęcimskiego. Stosunkowo częściej stronę posiadają organizacje pożytku publicznego (62,8% do 51,5%). Zdecydowanie częściej są to także organizacje z miast. • W „kampanii 1%” bierze udział co druga małopolska organizacja posiadająca status pożytku publicznego, częściej dotyczy to organizacji z Krakowa (68,0%). Częściej są to również organizacje działające ponadlokalnie (69,7% do 35,6%), zlokalizowane w miastach Najczęściej wykorzystywanym narzędziem reklamy w „kampanii 1%” są ulotki (76,7% wskazań)

30. Wybrane wyniki badania: Potencjał profesjonalizacji małopolskich organizacji pozarządowych • Profesjonalizacja małopolskich organizacji przede wszystkim przejawia się w ich etycznym postępowaniu, choć nie koniecznie organizacje te posiadają spisany kodeks etyczny – 53,3% • W szkoleniach częściej uczestniczą Organizacje Pożytku Publicznego i zlokalizowane w miastach • Zewnętrznych konsultantów częściej angażują organizacje działające w miastach, i o zasięgu ponadlokalnym • Nowoczesne metody i techniki zarządzania częściej stosują organizacje z Krakowa, ponadlokalne (30,2% do 8,8%) i zlokalizowane w miastach

31. Wybrane wyniki badania: Potencjał profesjonalizacji małopolskich organizacji pozarządowych • Zdecydowana większość organizacji jest zainteresowana szkoleniami. Wyjątek stanowią organizacje z podregionu tarnowskiego, gdzie ponad połowa z nich nie odczuwa potrzeby udziału w szkoleniach • Ponad 75% organizacji chciałoby się szkolić z zakresu pozyskiwania funduszy i zarządzania projektami finansowanymi ze środków UE, jak i z innych środków publicznych (nie UE) • Prawie 2/3 organizacji pragnie nabyć wiedzę i umiejętności z pozyskiwania środków ze źródeł innych niż publiczne • Co druga organizacja byłaby zainteresowana szkoleniami w dziedzinie prawnych kwestii związanych z funkcjonowaniem organizacji i prawie tyle samo (46,2%) zarządzaniem finansami • Nieco mniej, niż połowa (43,5%) organizacji wskazała na zagadnienia dotyczące współpracy z administracją publiczną, natomiast szkoleniami nt. tworzenia sieci, federacji, porozumień organizacyjnych jest zainteresowanych 21,5% z nich

32. Wybrane wyniki badania: Potencjał profesjonalizacji małopolskich organizacji pozarządowych Zapotrzebowanie na szkolenia

33. Wybrane wyniki badania: Potencjał zakorzenienia małopolskich organizacji pozarządowych • Zdecydowana większość (81,1%) małopolskich organizacji jest zorientowana na działania, które wychodzą na przeciw potrzebom miejscowych społeczności • W działania organizacji pozarządowych relatywnie najchętniej włączają się lokalne społeczności z podregionu tarnowskiego – 40% respondentów z tego terenu oceniło zaangażowanie mieszkańców jako „bardzo duże lub duże” • 3/4 organizacji uważa, iż mieszkańcy mają pozytywny stosunek do organizacji, w tym 17,1% określiło go jako zdecydowanie pozytywny. Generalnie organizacje, które pozytywnie (w tym zdecydowanie) oceniły stosunek mieszkańców do siebie, częściej posiadają status pożytku publicznego, pochodzą ze wsi oraz małych i średnich miast