370 likes | 718 Views
Un futuro para nuestro pasado. Euskara berreskuratzeko klabeak eta Hizkuntzen teoria soziala Jose Mª Sánchez Carrión “Txepetx”. Soziolinguistikaren oinarriak. Estatusak normalizatzen du corpusa, baina corpusak ez du estatusa normalizatzen. Hizkuntzaren azterketa hiru dimentsiotan
E N D
Un futuro para nuestro pasado Euskara berreskuratzeko klabeak eta Hizkuntzen teoria soziala Jose Mª Sánchez Carrión “Txepetx”
Soziolinguistikaren oinarriak • Estatusak normalizatzen du corpusa, baina corpusak ez du estatusa normalizatzen. • Hizkuntzaren azterketa hiru dimentsiotan • Ikaskuntzen teoria • Gune sinbolikoa • Hizkuntza borroka: funtzioak • Gatazka eta hizkuntza normalkuntza
Behar hauek zehaztea: Hizkuntzaren Hizkuntzaren corpusa estatusa (lexikoa, sintaxia...) (erabilera, ezagutza...) Soziolinguistikaren helburua
Estatusak normalizatzen du corpusa baina corpusak ez du estatusa normalizatzen
Hizkuntzaren azterketa hiru dimentsiotan Hizkuntzakomunitatea Hiztuna Hizkuntza
Hizkuntza jakitea Ezagutza Motibazioa Erabilera
Euskaldun osoa izatea Konpetentzia Kontzientzia Koherentzia
Hizkuntzaren ikasketa-prozesua • Hiru urrats • Hiru urrats baina bi ibilbide • Bi ibilbide baina zirkuitu bat
Ibilbide naturala (A) motibazioa ezagutza erabilera
Ibilbide kulturala (B) motibazioa ezagutza erabilera
Ibilbide naturala (A) motibazioa ezagutza erabilera motibazioa ezagutza erabilera Ibilbide kulturala (B)
B A BA AB Gune sinbolikoa
Edozein eduki hizkuntza baten edukia delako, edozein ikasgai-mota hizkuntzaren ikasgaia da. Horrexegatik, hizkuntzarekin batera ikasten dugun edozein gauza hizkuntza ikasten dugun heinean ikasi ohi dugu: haurtzaroan erabilera da ikaste-prozesua eragiten diguna; nerabezarotik aurrera, ordea, motibazioa bihur daiteke indar-motorra.Txepetx
Hizkuntza borroka Hizkuntza funtzioak Funtzio internazionala Giza hizkuntza 7 Zibilizazio-hizkuntza Zibilizazio funtzioa 6 Nazio-hizkuntza Funtzio nazionala 5 Hizkuntza lokala Funtzio lokala 4 Lanbide-kodea F. profesionala 3 Barne-hizketa F. familiarra 2 Pentsabidea Identitate-funtzioa 1
Hiztunarentzat: ikaskuntza zirkuitua betetzea Hizkuntzarentzat: bi zirkuituak osatzea: AB-BA Hizkuntza komunitatearentzat: funtzio guztiak bere hizkuntzan betetzea Hizkuntza oreka
Kategoriak Tipoak H1 H2 Izendapena Elebakarrak 1 A Ø Lehen mailako elebakarra 2 AB Ø Bigarren mailako elebakarra 3 A A Erdielebidunak Lehen mailako erdielebidunak 4 A B Bigarren mailako erdielebidunak 5 A AB (Sasi) Elebidun diglosikoa 6 AB A Lehen mailako elebiduna Elebidunak 7 AB B Bigarren mailako elebiduna 8 AB AB Bizelebidunak Bizelebiduna Tipo linguistikoak
Ad.: 0/0 (A)/0 A/0 A(B)/0 AB/0 Hizkuntza tipoak beti daude mugimenduan
Ø B A BA AB Talde soziolinguistikoak Botere linguistikoaren berrantolaketa
ø Ø edo A [B] [B]A A[B] AB HIZKUNTZA KOMUNITATE BATEN IRUDIA AT ZERRIKO BOTERE POLITIKO BAT INFILTRATU ETA GUTXIRA
ø ø A A[B] [B] [B]A KOMUNITATE HORREN BERAREN IRUDIA DESEGITURATZE EGOERA LARRIAN
A hizkuntzak: aymara, bereber, tswana... B hizkuntzak: sanskritoa, latina, grekera klasikoa... AB hizkuntzak: daniera, georgiera, poloniera, italiera... BA hizkuntzak: hebraiera Hizkuntza egoerak
DENBORA HEDADURA BALORAZIOA Arraza artekoa, HIZKUNTZA Beharrezkoak Oraina internazionala MODERNOAK edo orokorra Iragan HIZKUNTZA Aukerakoak “ historikoa KLASIKOAK HIZKUNTZA (Historiaurrea) Arrazazkoak edo Alferrikakoak ETNIKOAK Anakronikoak mugatuak edo indigenak Terminologia pozoitsua
Euskara normaltzea zera da: • Bakoitzaren hizkuntza gaitasuna optimizatzea • Hizkuntza taldeen artikulazioa optimizatzea, gune sinbolikoa eratzea eta hedatzea • Hizkuntza kontzientzia optimizatzea, prozesuari desplazamendu-norabide uniformea ezartzea • Hiru optimizatze horiek prozesu berean artikulatzea: • Norbanakoaren pertzepzioa gehitzea euskaraz • Euskararen erabilera soziala gehitzea • Euskarazko motibazioa gehitzea, norbanakoarena zein hizkuntza komunitate euskaldunarena
Hiru axiomak • BEHARRARENA: hizkuntza gutxiagotu bateko hiztunarentzat, hizkuntza aldetik osatzea (hizkuntza garapen osoa lortzea) eta garapena hizkuntza horretan lortzea, gauza bat eta bera dira. • ERANTZUKIZUNARENA: Estatu baten menpean kokatutako hizkuntza komunitate gutxiagotu bat ezin da, besterik gabe, estatuaren ekimenaren zain egon bere egoera konpontzeko (nahiz eta estatuan gobernu edo erregimen aldaketa gertatu). Konponbide hori, lehenik eta behin, komunitatea bera trinkotzetik etorriko da. • HELBURUARENA: Izateko nahia duen baina izatea bera mehatxatuta duen hizkuntz komunitate baten normalizazioa, komunitate horretako egungo zein etorkizuneko hiztunei ez ezik estatuko hiritar guztiei eta, oro har, gizateria osoari ere interesatzen zaie, gizartea giza garapenaren norabide espezifikotik bideratzen du eta.
0 IREKITASUN PUNTUA NORMALKUNTZA HAUSTURA PUNTUA Espazio sinbolikoen nuklearizazioa Diskriminazio legala 11 GALERA Komunitate linguistikoaren desegituraketa 10 Gutxiagotasun konplexua 9 8 OKLUSIO-PUNTUA Funtzio-defizita 7 Dinamika ordezkatzaile edo glotofagikoa 1+ Autokonfidantza. Sormen intelektuala. 2+ Lurraldetasunezko elebakartasuna 3+ Funtzioen berreskurapena 4+ Babes legala 5+ Hizkuntz komunitatea trinkotu+tipo linguistikoen optimizazioa Aldebakarreko elebitasun soziala
Tapagailuak motibazioa ezagutza erabilera
Kulturazkoa Kulturazkoa Kulturazkoa Berezkoa Berezkoa Motibazioa Ezagutza Erabilera Ezagutza Motibazioa
Kulturazkoa Kulturazkoa Kulturazkoa Berezkoa Berezkoa Motibazioa Ezagutza Erabilera Ezagutza Motibazioa
Berezkoa Berezkoa Motibazioa Ezagutza Erabilera Ezagutza Motibazioa POLITIKOA LEGALA SOZIALA PSIKOLOGIKOA HAUSTURA TENTSIOA BEHAR DEN MODUAN BIDERATZEA ERAGOZTEN DUTEN TAPAGAILUAK
Hizkuntzarentzat: nazio-funtzioa, kultur adierazlea, nazio-identitatea Hizkuntza komunitatearentzat: gune sinbolikoaren inguruan artikulatzea Hiztunarentzat: motibazioa, optimizazioa, gune sinbolikoaren partaide izatea Mendetasunaren aurkako erreakzio-momentuan, baldintzak:
Hizkuntzarik gabe gu ez gara, baina hizkuntza ere ez da gu gabe. Norberak daukan hizkuntza gaitasuna, hizkuntzak norberarengan daukana da. Norberak garatzen dituen hizkuntza aukerak, hizkuntzak norberaren bidez garatzen dituenak dira. Ni hizkuntzarentzat garrantzitsua naiz hizkuntza niretzat garrantzitsua bada. Hizkuntza orok du eskubidea une historiko batean hizkuntza komunitate baten bidez bere bizia ziurtatzeko. Osagarritasun linguistikoaren legeak
LURRALDEA GIZARTEA PERTSONA HIZKUNTZA HIZKUNTZA KOMUNITATEA HIZTUNA