320 likes | 1.28k Views
TRAVMAYA METABOLİK CEVAP. DR AHMET DAĞ. Travmaya fizyolojik yanıt. Yanıklar, sepsis ve cerrahiye benzer yanıtlar oluşur Lokal Sistemik Yanıtın kapsamı olayın şiddetiyle orantılıdır. Uygun yanıt homeostazisi sağlar Aşırı yanıt sistemik bir cevap oluşturabilir
E N D
TRAVMAYA METABOLİK CEVAP DR AHMET DAĞ
Travmaya fizyolojik yanıt • Yanıklar, sepsis ve cerrahiye benzer yanıtlar oluşur • Lokal • Sistemik • Yanıtın kapsamı olayın şiddetiyle orantılıdır. • Uygun yanıt homeostazisi sağlar • Aşırı yanıt sistemik bir cevap oluşturabilir • sistemik inflamatuar yanıt sendromu (SIRS) • SIRS multiorgan disfonksiyonu(MODS) ile sonlanabilir.
Travma • Organizmada travmaya karşı oluşan yanıt, kendini korumaya yöneliktir. • Travmaya yanıt iki fazda incelenir • Çekilme (ebb) Fazı • Akım (flow) Fazı
Fazlar • Ebb fazı • travmadan hemen sonra başlar • organizma dolaşan sıvı hacmini ve doku perfüzyonunu düzenlemeye çalışır • Flow fazı • eğer organizma canlı kalırsa günler, haftalar süren onarım süreci başlar
YANITIN BAŞLAMASI • doku hasarı • enfeksiyon • hipovolemi • hipoksi veya hiperkarbi
Nöroendokrin yanıt • Dolaşan efektif kan hacmindeki değişiklikler • Kan veya dokulardaki O2, CO2 ve H iyonu konsantrasyon değişiklikleri • Glukoz gibi hazır maddelerin konsantrasyon değişiklikleri • Ağrı • Anksiyete • Sepsis • Vücut ısı değişiklikleri
CEVABIN KONTROLU • dört sistem kontrol eder • sempatik sinir sistemi • akut faz yanıtı • endokrin cevap • vasküler endotel
SEMPATİK SİNİR SİSTEMİ • Sempatik sinirler • noradrenalin ile direkt etki • Adrenal medulladan • adrenalin ile direkt etki
Kardiyovasküler, visseral ve metabolik etkileri • Kan, deri ve visseral organlardan hayati organlara yönlendirilir • Kalp hızı ve myokard kontraktilitesi artar • Bronkodilatasyon oluşur ve gastrointestinal motilite azalır • İnsülin üretimi azalır ve glukagon üretimi artar • Artmış glikojenolizis kan şekerini artırır
AKUT FAZ CEVABI • Doku hasarı sitokin salınımı ile sonuçlanır • Önemli sitokinler • TNF-alfa, IL-1, IL-2, IL-6, interferon ve prostaglandinlerdir • Parakrin etkilere sahip • İnflamatuar yanıtı düzenlemede önemlidir • Aşırı salınımı SIRS’ta önemli faktördür
Sitokinlerin uyardığı akut faz proteinleri • C-reaktif protein • Fibrinogen • Complement C3 • Haptoglobin
sitokinler • İmmün sistemi düzenleyici peptidler • Aktivasyon, büyüme yada diferansiyasyon faktörleri • Glikoprotein yapısında • Küçük molekül ağırlığı
sitokinler • Transforme edici growth faktörler • İnterlökinler • Tümör nekroz edici faktör
Transforme edici growth faktörler • TGF beta • Koloni stimulan faktörler • GM CSF • G CSF • M CSF • PDGF • Fibroblast büyüme faktörü • Epidermal büyüme faktörü
interlökinler • İL 1 invazyon yapan bakteriye karşı konakçı cevabının en önemli mediatörleri • İL 2 T hücrelerinin büyümesini uyarır • İL 4 makrofajları inhibe eder • İL 6 makrofaj apopitozisini engeller • İL 7 B hücresi gelişimi • İL 8 kemotaktik • İL 10 makrofaj ve T hücre inhibitörü • İL 12 NK uyarıcıdır • İL 13 4 ile benzer
Antienflamatuar interlökinler • İL 4 • İL 10 • İL 13 • TGF b • PG E
ENDOKRİN YANIT • Hipotalamus, hipofiz, adrenal aks önemli • Travma ACTH ve kortizol üretimini artırır • Birçok metabolik yanıtta steroidler serbest etkiye • sahiptir • Katabolik etki protein yıkımını artırır • İnsülin antagonizması kan şekerini artırır
Anti-inflamatuar etki vasküler permeabiliteyi azaltır • Aldosteron sodyum reabsobsiyonunu artırır • Vazopresin su reabsorbsiyonunu artırır ve vazokonstriksiyon oluşturur • Histamin vasküler permeabiliteyi artırır • Total T4, total ve FT3 seviyeleri azalır
VASKÜLER ENDOTEL • Enfeksiyon ve inflamasyondan doğrudan veya dolaylı olarak etkilenir • İnflamasyonun hasarlanmış yerde kalmasını sağlar • Lokal inflamatuar yanıtı • Vasküler tonusu • Lokal kan akımını düzenlemek • Damar geçirgenliğini arttırmak • Protrombojenik yüzey oluşturmak • Lökositlerin damar çıkışını sağlamak
Endotel kaynaklı vazoaktif maddeler • Vazodilatatörler • Prostasiklin • Nitrik oksit • Endotel kaynaklı hiperpolarizan faktör • Adenozin • Adrenomedullin • vazokonstrüktörler • Ürotensin 2 • endotelin 1 • PAF • Anjiyotensin 2 • tromboksan A 2
SONUÇTA OLUŞAN YANIT Sistemik cevap • ekstraselüler sıvı hacminde artış ve hipovolemi • artmış vasküler permeabilite ve ödem • erken dönemde azalmış idrar çıkışı ve artmış idrar ozmolalitesitesi • serbest su klirensinde azalma • geç dönemde diürez ve artmış sodyum kaybı • enfeksiyon yokluğunda pirexi
SONUÇTA OLUŞAN YANIT • Erken dönemde metabolik hızda azalma • Geç dönemde artmış metabolizma, negatif nitrojen dengesi ve kilo kaybı • Lipoliz ve ketozis • Amino asit yıkımıyla glukoneogenez • Azalmış serum albumini • Yetersiz sodyum pompası etkisine bağlı hiponatremi • Asit-baz dengesinde bozulma-genellikle bir metabolik alkaloz veya asidoz • İmmünsüpresyon • Hipoksi ve koagulopati
YANITIN SINIRLANMASI • uygun ve dikkatli cerrahi ile travmanın derecesinin azaltılması • yara bakımı ve antibiyotikler ile enfeksiyonun azaltılması • enteral nütrisyonun sağlanması • ağrıyı kontrol altına almak • hipovolemiyi düzeltmek • asit-baz bozukluğunun düzeltilmesi • hipoksinin düzeltilmesi
Örnek soru • Aşağıdakilerden hangisi antiinflamatuar sitokindir? • a) IL 6 • b) IL 8 • c) IL 10 • d) IL 12 • e) IL 14 • Cevap:C