Finanse i fundusze strukturalne Unii Europejskiej

1. Finanse i fundusze strukturalne Unii Europejskiej Dr Łukasz Konopielko

2. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

3. Organizacja zajęć • Spotkania zgodnie z rozkładem – generalnie kolejne wtorki do połowy listopada • Kontakt: konop@gazeta.pl • Zaliczenie: opracowanie w grupie 2-3 osobowej podstawowych założeń do projektu który mógłby ubiegać się o wsparcie ze środków publicznych w dowolnym programie w Polsce • Prezentacja (w miarę możliwości)- końcowe zajęcia

4. Literatura • A. Szymańska "Fundusze unijne i europejskie 2007-2013 dla samorządu terytorialnego" Wyd. Placet 2008. • A. Szymańska "Jak przygotować dobry wniosek czyli jak skutecznie pozyskiwać fundusze unijne 2007 - 2013" Wyd. Placet 2008. • M. Szwabe "Zarządzanie projektami współfinansowanymi z funduszy publicznych", Oficyna Ekonomiczna 2007. • R. Kasprzak "Fundusze unijne - szansa na rozwój małych i średnich • przedsiębiorstw" One Press 2009 • J. Tkaczyński, R. Willa, M. Świstak, "Leksykon funduszy Unii Europejskiej" Beck 2009. • Ogólny podręcznik: W. Molle "The Economics of European Integration: Theory, Practice,Policy". Ashgate Publishing 2008.

5. Po co UE wspiera poszczególne kraje i regiony? • Polityka Spójności UE • Budżet UE – skąd się biorą środki i na co są wydawane? • Co dotychczas udało się zrobić? – Raporty Kohezyjne III etapy polityki strukturalnej: • Etap wynikający z zapisów Traktatu Rzymskiego (1957-1988) • Polityka po reformie Delorsa na podstawie traktatu o Unii Europejskiej (1989-2006) • Polityka po roku 2007 (Strategia Lizbońska i Traktat Konstytucyjny)

6. Krótki słownik • Polityka strukturalna – tradycyjne pojęcie odnoszące się do interwencji Wspólnoty, używane od 1957 • Polityka regionalna – często zamienne użycie gdyż podstawową „strukturą” na jaką zorientowana jest interwencja to regiony a kryteria wybory sfer interwencji są także regionalne. • Polityka spójności – ukierunkowanie na podstawowy cel interwencji jaką jest zmniejszanie zróżnicowania w UE.

7. Traktat Rzymski • Państwa członkowskie pragną wzmocnienia jedności swoich gospodarek i zabezpieczenia ich harmonijnego rozwoju, poprzez redukowanie zróżnicowań istniejących między regionami oraz łagodzenia zacofania mniej uprzywilejowanych regionów

8. Traktat rzymski • Art.2 „Zadaniem Wspólnoty jest, przez ustanowienie wspólnego rynku i stopniowe zbliżanie polityk gospodarczych Państw Członkowskich, popieranie w całej Wspólnocie harmonijnego rozwoju działalności gospodarczej, stałego i zrównoważonego wzrostu, zwiększonej stabilności, przyspieszonego podwyższania poziomu życia oraz ściślejszych związków między Państwami Członkowskimi.”

9. Dlaczego już Traktat Rzymski? • 12 lat od końca wojny • Sukces EWWiS • Rosnąca rola USA • NATO vs UW • Plan Marshalla • Powołanie RWPG (1949) • Dominacja ceł w polityce handlowej • Pozyskanie głosów elektoratu wiejskiego

10. Instrumenty • Europejski Fundusz Społeczny(EFS)-1958 • Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnictwa (EFOiGR) – 1958 • Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego – 1975 • Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej - 1967

11. Jak to zmierzyć? • Spójność w różnych ujeciach: • Gospodarczo: PKB na mieszkańca wg. PPP • Społecznie: stopa bezrobocia oraz wskaźnik zatrudnienia • Terytorialnie (przestrzennie) – dostępność terytorialna za pomocą komunikacji szynowej, drogowej i lotniczej oraz syntetycznie.

12. Po co nam polityka spójności? • Kontekst: system anglosaski (USA, Kanada, Wielka Brytania) vs system kontynentalnej Europy Zachodniej (głównie „stare” kraje UE) • System anglosaski: otwartość na wprowadzanie nowych nowych pomysłów gospodarczych wychodzących od przedsiębiorców, najbardziej nowatorskie innowacje ze strony startupów. • Europa: j.w. plus interesariusze – instytucje mające chronić uczestników procesu gospodarowania. Brak elastyczności ma być kompensowany wyrafinowaniem technologicznym(Phelps, 2006). Polityka spójności może być postrzegana jako jedna z takich instytucji.

13. Czy polityka spójności dławi dynamizm? • Jak to porównać? • Propozycja Phelpsa: swoboda podejmowania decyzji w pracy, rotacja firm na giełdzie, liczba patentówi nasilenia działalności badawczo-rozwojowej • Swedenborg (2008) porównanie Szwecji z USA: Klin podatkowy powoduje wypieranie producentów z rynku i zastępowanie jej mniej efektywną pracą domową oraz spłaszczenie płac podnosi płace osób słabiej wykwalifikowanych co utrudnia rozwój małych firm usługowych.

14. Spójność vs dochód • Im wyższe PKB tym niższe rozwarstwienie dochodów – słabe potwierdzenie tej tezy dla UE, w USA wręcz przeciwnie. Przyczyny wyższego poziomu PKB w USA: wyższe wykorzystanie i wydajność pracy gdy w UE brak elastyczności plus lepsze „otoczenie biznesu” (Keereman, Steinlein, 2006) • Im większa spójność tym niższa konkurencyjność – wpływ klina podatkowego (Bieńkowski, 2010).

15. Case study • Czy polityka spójności przynosi spodziewane efekty? Chcemy prześledzić to na podstawie wstępnych wyników jednego z najbardziej obleganych programów wspartych z EFRR – PO IG. • Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka: „Program ma zachęcić firmy do prowadzenia działalności badawczo-rozwojowej, transferu rozwiązań z sektora nauki do biznesu, a także pomiędzy przedsiębiorstwami, zakupów i wdrożenia wyników prac badawczo-rozwojowych, a następnie ich realizacji”

16. Jak to działa w Polsce? Za czym kolejka ta stoi?

17. Punkt wyjścia • Dynamika rozwoju infrastruktury sieciowej – wysoka – styczeń’08/09 – wzrost liczby szerokopasmowych łącz stałych 5% - 3 miejsce w Europie, choć na 100 mieszkańców tylko nieco powyżej 50% średniej UE (dane MSWiA) • Ale problem: co z zawartością? Cele korzystania: 42,3% komunikacja (wiele substytutów), informacje o towarach 32,6%, usługi turystyczne 14%, gry 12,4%.

18. Przesłanki do działania • Odpowiedź na diagnozę - wspomóc tworzenie i udostępnianie zawartości – e-usługi. Motorem działania są mali przedsiębiorcy, najczęściej z małym lub bez kapitału – pozwólmy im wystartować! Wyrównajmy i dajmy szanse! • Odpowiedź: Działanie 8.1 w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka. Budżet 390 mln EUR (można by kupić milion laptopów!). Dotacje 85% wszelakich nakładów dla nowych firm na projekt wdrażający e-usługę.

19. Rakietowy start! Średnia kwota przyznanej dotacji: 642 tys. zł Źródło: PARP

20. Efekty • Przykładowe projekty z II naboru: • Zjedz24.pl interaktywnym medium dla rynku gastronomicznego • EpisodicPlayer - internetowa platforma gier epizodycznych z obsługą społeczności fanów gier epizodycznych (serialowych) • www.niejadewciemno.pl - stworzenie serwisu automatycznej rezerwacji on-line usług turystycznych • Elektroniczny Kalendarz Dni Wolnych na Świecie • Stworzenie aplikacji wirtualnego konsultanta ślubnego, umożliwiającej kompleksowe zaplanowanie i zorganizowanie ślubu / wesela • E-PortalŚlubny.pl - największa polska baza WeddingResour • Stworzenie internetowego serwisu automatycznej rezerwacji usług związanych ze ślubami i weselami. • E-usługa zdalnego zamówienia i opłacenia mszy świętej w dowolnej intencji (e-msza)

21. Co z tego wynika? • Wątpliwe aby wiele z tych usług przyniosło rzeczywistą wartość dodaną • Środki trafią głównie do dużych ośrodków, producentów sprzętu i konsultantów • Można poprawiać detale, ale czy egalitarne podejście do dziedziny innowacyjności w IT/e-biznesie ma sens? • Czy taki system nie tworzy zakłóceń rynku i nie pogarsza warunków dla potencjalnie dobrych, ale nie dotowanych inicjatyw?

22. Dylemat • Phelps (2006): „System swobodnej przedsiębiorczości jest tak skonstruowany, że ułatwia i pobudza dynamizm, natomiast system panujący na starym Kontynencie przeszkadza i zniechęca do niego”. • Czy polityka spójności może być realizowana w taki sposób aby osiągnąć swe cele a jednocześnie nie przeszkadzać?

23. Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.