Uzależnienie jako choroba

1. Uzależnienie jako choroba

2. Czy uzależnienie jest chorobą? • W XVIII w podejrzewano, że nadmierne picie może być chorobą umysłu, a nie jak uważano, słabości • XIX w. dopuszczano, że choroba psychiczna może być niezawiniona przez chorego • W obiegowej opinii do lat 50. funkcjonowanie uzależnionych traktowano jako chuligaństwo, bandytyzm, brak woli • Choroba psychiczna - określenie uznane jako dyskryminujące ponieważ chorzy psychiczne byli utożsamiani ze „złem” • Przez wieki uważano że „zło” należy karać

3. Postawa społeczeństwa do danego zagadnienia narzuca normy prawne oraz postępowanie lecznicze, opiekuńcze • Druga połowa XX w. - największy rozwój neurobiologii • DSM III – medyczne uznanie uzależnienia jako choroby • Od kilkudziesięciu lat choroba psychiczna jest zastępowana terminem zaburzenia psychiczne

4. Definicja(Wciórka, Encyklopedia Zdrowia PWN 2001) Zaburzenie psychiczne jest wyrazem: • utraty zdolności skutecznego regulowania przez organizm swych stosunków wewnętrznych i wymiany ze środowiskiem • utraty równowagi wewnętrznej lub/i adaptacji do środowiska

5. „Miejsce uzależnienia” w psychiatrii Zaburzenie psychiczne i zaburzenie zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych

6. nikotyna alkohol amfetamina heroina Uzależnienie jest przewlekłą i nawrotową chorobą mózgu.

7. Uzależnienie jest to ciężka , przewlekła choroba ośrodko-wego układu nerwowego, która przebiega pod postacią remisji i nawrotów często doprowadzając do inwalidztwa.

8. Model wieloosiowy a uzależnieniewg Th. Millon, R. Davis • Oś I - zespoły kliniczne…..uzależnienie • Oś II - zaburzenia osobowości • Oś III - uwarunkowania medyczne • Oś IV - problemy psychospołeczne i środowiskowe • Oś V - ocena funkcjonowania psychologicznego, społecznego, zawodowego

9. Czynniki sprzyjające uzależnieniom • Dziedziczenie społeczne • Występowanie w rodzinie chorób przewlekłych np. SM lub zaburzenia psychicznych jak schizofrenia, alkoholizm • Opuszczenie przez rodzica (w tym śmierć) • Brak pozytywnych relacji i zasad wychowawczych w rodzinie • Znęcanie się fizyczne, psychiczne, wykorzystanie seksualne (stres) • Zab. zachowania – buntowniczość, impulsywność, agresja • Okres dojrzewania i przekwitania (m.in. zmiany hormonalne)

10. c.d. czynniki sprzyjające • Zaburzenia psychiczne (m.in. lękowe, afektywne, odżywiania się, rozwojowe jak: dysleksja, dysgrafia, ADHD, zespół stresu pourazowego, psychozy) • Obciążenie genetyczne • Cechy temperamentalne jak: wybuchowość, drażliwość, nadaktywność motoryczna • Niski status socjo-ekonomiczny • Zamieszkiwanie w dużych aglomeracjach miejskich

12. Teorie powstawania uzależnień • biologiczne • psychologiczne • socjologiczne

13. Uzależnienie jest związane: • ze zwiększeniem roli układu nagrody (układ dopaminergiczny, opioidowy): zależność od wzmocnień • zmniejszeniem roli układu kary (układ serotoninergiczny): unikanie stresu • zmniejszenie aktywności układu serotoninergicznego powoduje upośledzenie kontroli impulsów

14. Wszystkie substancje uzależniające zwiększają uwalnianie dopaminy w obrębie jądra półleżącego przegrody kora czołowa Ogólna budowa tzw. układu nagrody jądro półleżące (nucleus accumbens) komórki dopaminowe śródmózgowia

15. Środowisko (stres, bodźce warunkowe, czynniki kulturowe) Uczenie się + Pamięć + sek., min… drug „Nagroda” Motywacja Różnice osobnicze

16. Nawroty w uzależnieniach „pierwszy” narkotyk stres kora czołowa bodźce warunkowe jądro półleżące (nucleus accumbens) komórki dopaminowe śródmózgowia

17.  Środowisko  Bodźce przypominające Pamięć drug

18. Alkohol Opiaty Kanabinole Leki uspokajające... Kokaina Inne s. stymulujące Halucynogeny Tytoń Lotne rozpuszczalniki Kilka subst. lub inne Alkohol Amfetaminy Kofeina Kanabis Kokaina Halucynogeny Inhalanty Nikotyna Opioidy Fencyklidyna. Substancje uspokajające, nasenne,p-lękowe. Inne (np.sterydy). Używanie wielu. DSM-IV ICD-10

19. Indywidualne reakcje na sub. psychoaktywne • Właściwości osobnicze • Stan somatyczny • Stan psychiczny • Czynniki środowiskowe • Rodzaj sub. psych. • Dawka (poziom w płynach ustrojowych)

20. Długotrwałe używanie środków psychoaktywnych Zmiany adaptacyjne w układzie nerwowym Odstawienie Zespół abstynencyjny Powrót do czynnego uzależnienia Abstynencja Farmakoterapia psychoterapia Zmiany adaptacyjne w układzie nerwowym Aktywizacja układu nagrody Dalsza abstynencja Powrót do czynnego uzależnienia

21. Wybrane problemy

22. „Brown sugar” „Kompot” ....................i „Makiwara”, kodeina, „biała heroina”, petydyna, morfina, metadon, opium Amfetamina Metamfetamina ...efedryna ............i Kokaina HCL „crack” Najczęściej stosowane opiaty i stymulanty (Polska)

23. Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane przyjmowaniem substancji psychoaktywnych • Uzależnienie • Zespół abstynencyjny • Zaburzenia psychotyczne • Rezydualne i późno ujawniające się zaburzenia psychotyczne • Ostre zatrucie

24. Zespół uzależnienia jest to kompleks zjawisk fizjologicznych, poznawczych, behawioralnych wśród których dominuje przyjmowanie substancji psychoaktywnych nad innymi zachowaniami. • Pragnienie narkotyku • Nawrót po okresie abstynencji wyzwolenie obj. uzależnienia (często po przyjęciu sub. psych.)

25. Co najmniej 3 objawy z poniższych • Pragnienie, przymus, myśli natrętne • Utrata kontroli nad przyjmowaniem (ilość, częstość) • Fizjologiczne objawy z. abstynencyjnego • Tolerancja • Zmiana stylu życia (ubóstwo wzorców przyjmowania sub. psych., zaniechanie zachowań nie związanych z narkotykami) • Ewidentnie szkodliwe następstwa i skutki

26. Uzależnienie od opiatów - skutki • Przedawkowania • Zmniejszona odporność ukł. immunologicznego – choroby wszczepienne: HCV, HIV, HBV, bakteryjne • Prostytucja • Deficyty w okresie kształtowania osobowości • Kryminogenność • Noworodki – HIV, z. abstynencyjne, sieroctwo

27. Rozszerzenie źrenic Wzrost: RR, tętna, temperaturyPiloerekcja Wysięk z nosa, Łzawienie, poty Kichanie Biegunka,wymioty Zaburzenia snu Pragnienie narkotyku Dreszcze Bóle stawowo-mięśniowe Nudności Bóle, skurcze brzucha Drażliwość Osłabienie Opioidowy zespół abstynencyjny

28. Okresowe zaburzenia psychiczne wśróduzależnionych od: • Sub. stymulujących: - psychozy 76%, - depresje 50%, • Opiatów: • osobowość dyssocjalna 50% • stany depresyjne 12%-62%,

29. Regularne palenie THC a wystąpienie pierwszych objawów psychotycznych • Pierwsze objawy psychotyczne • przed regularnym paleniem konopi - 11% • pierwszym roku regularnego palenia – 11% • po regularnym paleniu konopi – 69 % w tym; • po 1-2 latach - 25% • po 3-5 latach - 26% • po 6-9 latach - 13 % • 10 i powyżej - 4 %

30. Leczenie • Psychoterapia • Farmakoterapia NAJLEPIEJ psychoterapia + farmakoterapia

31. Oddziaływania pozafarmakologiczne • Psychoterapia (najczęściej: dynamiczna, behawioralno-poznawcza, eklektyczna) • Społeczność terapeutyczna • Anonimowi Narkomani • Inne ruchy samopomocowe

32. Detoksykacja • Leczenie odtruwające • Leczenie objawów zespołu abstynencyjnego • Leczenie chorób towarzyszących • Motywowanie do leczenia uzależnienia • Edukacja w zakresie problemów zdrowotnych

33. Zapobieganie nawrotom farmakoterapia OPIOIDY Metadon.......LAAM, Buprenorfina, Bupr. + nalokson 4:1, Kodeina i morfina SR # Naltrekson • Największa oferta • farmakologiczna • Dominacja metadonu wraz w polityką redukcji szkód.

34. Nawroty c.d.- STYMULANTY • Leki p/depresyjne trójpierścieniowe • SSRI • Normotymiczne • Neuroleptyki • Disulfiram • Propranolol • Bromokryptyna • Mała oferta lecznicza o złej efektywności porównywanej do „drug free” – 3% przez 6 mies. • Koncepcje szczepionek

35. Papierosy Skutecznym sposobem łagodzenia objawów zespołu odstawienia jest stosowanienikotynowej terapii zastępczej i bupropionu (Zyban).

36. Dziękuję