Stanisław Koziej ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM MILITARNYM

1. Stanisław Koziej ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM MILITARNYM www.koziej.pl

2. SYLLABUS PRZEDMIOTU: „ZARZĄDZANIE BEZPIECZEŃSTWEM MILITARNYM” NA ROK AKADEMICKI 2009/2010 www.koziej.pl

3. Tematyka www.koziej.pl

4. Literatura www.koziej.pl

5. Literatura www.koziej.pl

6. Funkcje i instytucje zarządzania bezpieczeństwem www.koziej.pl

7. Kierowanie i administrowanie bezpieczeństwem militarnym • kierowanie i administrowanie bezpieczeństwem - jedna z podstawowych funkcji wszystkich organów władzy i administracji publicznej (rządowej i samorządowej) • cel: przygotowanie i bieżące utrzymywanie systemu bezpieczeństwa państwa na wszystkich jego szczeblach oraz kierowanie jego funkcjonowaniem w czasie pokoju, kryzysu i wojny www.koziej.pl

8. Skład systemu kierowania i administrowania bezpieczeństwem Całość organów władzy i administracji odpowiedzialnych za realizację zadań obronnych, powiązanych informacyjnie i pozostających w ustanowionych prawnie relacjach kompetencyjnych, wraz z ich aparatem pomocniczym (administracyjnym, sztabowym, organizacyjnym) oraz niezbędną infrastrukturą www.koziej.pl

9. Uniwersalny model kierowania Decydent Organ doradczy doradztwo propozycje zadania Organ sztabowy (administracyjny) obsługa planowanie monitoring koordynacja Podsystemy wykonawcze www.koziej.pl

10. SKŁAD SYSTEMU KIEROWANIA BEZPIECZEŃSTWEM NARODOWYM RADA GABINETOWA RADA MINISTRÓW PREZYDENT PREMIER RADA BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO Koordynacja ON Koordynacja BW MINISTER OBRONY NARODOWEJ MINISTER SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI Ministrowie Wojewodowie Samorządy www.koziej.pl

11. PRZYGOTOWANIA OBRONNE PLANOWANIE * planowanie operacyjne * wieloletnie programowanie rozwoju systemu obronności ORGANIZOWANIE * bieżące koordynowanie i budżetowanie zadań obronnych * szkolenie * utrzymywanie zasobów i infrastruktury www.koziej.pl

12. K O N C E P C Y J N E D O K U M E N T Y DOKTRYNY WOJSKOWE P L A N I S T Y C Z N E Sześcioletnie programy przygotowań obronnych RP Polityczno-Strategiczna Dyrektywa Obronna D O K U M E N T Y Plan użycia i działania Sił Zbrojnych RP Sześcioletnie programy rozwoju Sił Zbrojnych RP Plany funkcjonowania (resortu, województwa) w czasie zagrożenia (kryzysu) i wojny Sześcioletnie programy przygotowań obronnych... (resortu, województwa) DOKUMENTY STRATEGICZNE Strategia Bezpieczeństwa Narodowego STRATEGIA BEZPIECZEŃSTWA RP KONCEPCJA STRATEGICZNA NATO STRATEGIA OBRONNOŚCI RP Planowanie strategiczno-operacyjne Programowanie i budżetowanie obronne www.koziej.pl

13. KOMPETENCJEDECYDENTÓW www.koziej.pl

14. Sejm www.koziej.pl

15. Sejm: • Powołuje rząd, w tym Ministra Obrony Narodowej • Ustanawia prawo – w tym prawo obronne • Kontroluje rząd, w tym MON m.in. poprzez: • ustanawianie budżetu obronnego • wysłuchiwanie informacji o realizacji zadań (interpelacje) www.koziej.pl

16. SEJM - Komisje Art. 17 1. Komisje sejmowe są organami powołanymi do: 1) rozpatrywania i przygotowywania spraw stanowiących przedmiot prac Sejmu, 2) wyrażania opinii w sprawach przekazanych pod ich obrady przez Sejm, Marszałka Sejmu lub Prezydium Sejmu. 2. Komisje sejmowe są organami kontroli sejmowej w zakresie określonym Konstytucją i ustawami. www.koziej.pl

17. Art. 181. Ustanawia się następujące komisje stałe: 1) Administracji i Spraw Wewnętrznych, 2) do Spraw Służb Specjalnych, 3) do Spraw Kontroli Państwowej, 3a) 11) do Spraw Unii Europejskiej, 4) Edukacji, Nauki i Młodzieży, 5) Etyki Poselskiej, 6) (uchylony), 12)7) Finansów Publicznych, 8) Gospodarki, 9) Infrastruktury, 10) 13) Kultury Fizycznej, Sportu i Turystyki, 11) Kultury i Środków Przekazu, 12) Łączności z Polakami za Granicą, 13) Mniejszości Narodowych i Etnicznych, 14) Obrony Narodowej, 15) Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, 16) Odpowiedzialności Konstytucyjnej, 17) 14) Polityki Społecznej i Rodziny, 17a) (uchylony), 15)18) Regulaminową i Spraw Poselskich, 18a) (uchylony), 16)19) Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 19a) (uchylony), 17)20) Samorządu Terytorialnego i Polityki Regionalnej, 21) Skarbu Państwa, 22) Spraw Zagranicznych, 23) Sprawiedliwości i Praw Człowieka, 24) Ustawodawczą, 25) Zdrowia. 2. Przedmiotowy zakres działania komisji, o których mowa w ust. 1, określa załącznik do Regulaminu Sejmu. 3. Podziału części budżetowych pomiędzy komisje sejmowe dokonuje Marszałek Sejmu, po zasięgnięciu opinii Prezydium Sejmu, kierując się przedmiotowym zakresem działania komisji określonym w załączniku, o którym mowa w ust. 2. www.koziej.pl

18. KOMISJA OBRONY NARODOWEJ SEJMUDo zakresu działania Komisji należą sprawy obrony państwa, dotyczące zwłaszcza działalności sił zbrojnych, systemu oraz funkcjonowania obrony terytorialnej kraju i obrony cywilnej, wykonywania obowiązków w dziedzinie umacniania obronności przez organy państwowe i przedsiębiorstwa państwowe, organizacje spółdzielcze i społeczne oraz przez obywateli, a także sprawy zakładów przemysłu obronnego. Załącznik do uchwały Sejmu RPz dnia 30 lipca 1992 r. - Regulamin Sejmu RP(tj MP 1998 Nr 44, poz. 618 z późń. zm www.koziej.pl

19. PREZYDENT www.koziej.pl

20. Kompetencje Prezydenta (1) Stojąc na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa, nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium, w szczególności: • zatwierdza, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, strategię bezpieczeństwa narodowego, • wydaje, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, w drodze postanowienia, Polityczno-Strategiczną Dyrektywę Obronną Rzeczypospolitej Polskiej oraz inne dokumenty wykonawcze do strategii bezpieczeństwa narodowego, www.koziej.pl

21. Kompetencje Prezydenta (2) • zatwierdza, na wniosek Rady Ministrów, plany krajowych ćwiczeń systemu obronnego i kieruje ich przebiegiem, • postanawia, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, o wprowadzeniu albo zmianie określonego stanu gotowości obronnej państwa, www.koziej.pl

22. Kompetencje Prezydenta (3) Sprawując zwierzchnictwo nad Siłami Zbrojnymi Rzeczypospolitej Polskiej: • określa, na wniosek Ministra Obrony Narodowej, główne kierunki rozwoju Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej oraz ich przygotowań do obrony państwa, • uczestniczy w odprawach kierowniczej kadry Ministerstwa Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i może je zwoływać. www.koziej.pl

23. Biuro Bezpieczeństwa Narodowego służy Prezydentowi Rzeczypospolitej Polskiej pomocą oraz wsparciem w wykonywaniu jego zadań w zakresie bezpieczeństwa i obronności.Biuro Bezpieczeństwa Narodowego realizuje powierzone przez Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej zadania z zakresu bezpieczeństwa i obronności. Wynikają one z określonej w Konstytucji RP roli Prezydenta jako najwyższego przedstawiciela Rzeczypospolitej Polskiej i gwaranta ciągłości władzy państwowej, a także osoby czuwającej nad przestrzeganiem Konstytucji, stojącej na straży suwerenności i bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności i niepodzielności jego terytorium. Zadania Biura Bezpieczeństwa Narodowego wynikają również z konstytucyjnej funkcji Prezydenta, który jest najwyższym zwierzchnikiem Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej. BBN www.koziej.pl

24. Do głównych zadań Departamentu Systemu Obronnego należy:przygotowywanie informacji i ocen dotyczących sytuacji polityczno-militarnej na arenie międzynarodowej oraz w kraju; przygotowywanie oceny stanu gotowości Sił Zbrojnych RP do realizacji zadań związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa narodowego Państwa; przygotowanie pod względem organizacyjno-mobilizacyjnym stanowisk kierowania Prezydenta RP; monitorowanie współdziałania obronnego w ramach NATO i Unii Europejskiej oraz państw ubiegających się o członkostwo w NATO i UE oraz innych państw, a także monitorowanie modernizacji Sił Zbrojnych RP; inicjowanie, uczestnictwo oraz monitorowanie prac dotyczących strategii bezpieczeństwa narodowego, stosownie do poleceń Szefa Biura; opiniowanie projektów Polityczno-Strategicznej Dyrektywy Obronnej Rzeczypospolitej Polskiej oraz projektów innych dokumentów wykonawczych do strategii bezpieczeństwa narodowego; opiniowanie wniosków dotyczących głównych kierunków rozwoju Sił Zbrojnych RP oraz ich przygotowań do obrony państwa; merytoryczne przygotowanie udziału Prezydenta RP w odprawach kierowniczej kadry Ministerstwa Obrony Narodowej i Sił Zbrojnych RP; opiniowanie planów krajowych ćwiczeń systemu obronnego państwa oraz zabezpieczenie kierowania przez Prezydenta RP tymi ćwiczeniami, jak również przygotowywanie wniosków dotyczących realizacji szkolenia obronnego; opiniowanie propozycji dotyczących mianowania Szefa Sztabu Generalnego WP, Dowódców Rodzajów Sił Zbrojnych RP oraz Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych RP; przygotowanie - we współdziałaniu z Biurem Kadr i Odznaczeń Kancelarii Prezydenta RP oraz Departamentem Kadr i Szkolenia MON -opinii i danych dotyczących nadania orderów i odznaczeń żołnierzom i pracownikom wojska; opiniowanie propozycji mianowania żołnierzy na pierwszy stopień oficerski oraz na stopnie generalskie (admirałów), a także na stopień Marszałka Polski; opiniowanie wniosków o użycie Sił Zbrojnych RP poza granicami państwa; opiniowanie wniosków o użycie Sił Zbrojnych RP na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej; opracowywanie analiz i wniosków dotyczących określenia przez Prezydenta RP wskaźnika uposażenia żołnierzy zawodowych; współdziałanie w przygotowywaniu aktów nadania sztandarów jednostkom wojskowym; monitorowanie rozwoju przemysłu obronnego, a także transferów uzbrojenia i sprzętu wojskowego; współpraca z organami parlamentu i rządu oraz organami terenowej administracji rządowej i samorządowej w sprawach objętych właściwością Departamentu; uczestniczenie, po otrzymaniu zaproszenia, w pracach tych podmiotów,w zakresie przedsięwzięć podejmowanych w sprawach objętych właściwością Departamentu, opracowywanie opinii do projektów aktów prawnych dotyczących obronności państwa, wykonywanie innych zleconych przez Szefa Biura zadań związanych z wykonywaniem zwierzchnictwa Prezydenta RP nad Siłami Zbrojnymi RP. DSO BBN www.koziej.pl

25. RADA MINISTRÓW www.koziej.pl

26. Kompetencje Rady Ministrów (1) Do zadań Rady Ministrów w ramach zapewnienia zewnętrznego bezpieczeństwa państwa i sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzinie obronności kraju należy w szczególności: • opracowywanie projektów strategii bezpieczeństwa narodowego, www.koziej.pl

27. Kompetencje Rady Ministrów (2) • planowanie i realizacja przygotowań obronnych państwa zapewniających jego funkcjonowanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny, w tym planowanie przedsięwzięć gospodarczo-obronnych oraz zadań wykonywanych na rzecz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej i wojsk sojuszniczych, www.koziej.pl

28. Kompetencje Rady Ministrów (3) • przygotowywanie systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym, w tym obroną państwa, i organów władzy publicznej do funkcjonowania na stanowiskach kierowania, www.koziej.pl

29. Kompetencje Rady Ministrów (4) • utrzymywanie stałej gotowości obronnej państwa, wnioskowanie do Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej o jej podwyższanie w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa i w czasie wojny oraz o jej obniżanie stosownie do zmniejszania stopnia zagrożenia, www.koziej.pl

30. Kompetencje Rady Ministrów (5) • określanie obiektów szczególnie ważnych dla bezpieczeństwa państwa, w tym obronności oraz przygotowywanie ich szczególnej ochrony, • zapewnianie funkcjonowania systemu szkolenia obronnego w państwie, • prowadzenie kontroli stanu przygotowań obronnych w państwie. www.koziej.pl

31. Kompetencje MON (1) Minister Obrony Narodowej jest naczelnym organem administracji państwowej w dziedzinie obronności państwa. Do zakresu jego działania należy: • kierowanie w czasie pokoju całokształtem działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, www.koziej.pl

32. Kompetencje MON (2) • przygotowywanie założeń obronnych Państwa, w tym propozycji dotyczących rozwoju i struktury Sił Zbrojnych, • realizowanie generalnych założeń, decyzji i wytycznych Rady Ministrów w zakresie obrony Państwa i koordynowanie realizacji wynikających z nich zadań, www.koziej.pl

33. Kompetencje MON (3) • sprawowanie, w zakresie powierzonym przez Radę Ministrów, ogólnego nadzoru nad realizacją zadań obronnych przez organy administracji państwowej, instytucje państwowe, samorządy, przedsiębiorców i inne podmioty, • sprawowanie ogólnego kierownictwa w sprawach wykonywania powszechnego obowiązku obrony, www.koziej.pl

34. Kompetencje wojewody (1) Kierowaniesprawami obronności w województwie należy do wojewody, który w szczególności: • określa szczegółowe kierunki działania dla kierowników zespolonych służb, inspekcji i straży, organów administracji niezespolonej oraz jednostek samorządu terytorialnego w zakresie realizacji zadań obronnych, www.koziej.pl

35. Kompetencje wojewody (2) • kieruje realizacją przedsięwzięć związanych z podwyższaniem gotowości obronnej państwa wykonywanych przez starostów, wójtów lub burmistrzów (prezydentów miast), przedsiębiorców oraz inne jednostki organizacyjne i organizacje społeczne z siedzibą na terenie województwa, www.koziej.pl

36. Kompetencje wojewody (3) • koordynuje przedsięwzięcia niezbędne dla zabezpieczenia mobilizacji jednostek wojskowych i wykonywania świadczeń na rzecz Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej, • kieruje realizacją przedsięwzięć związanych z przygotowaniem stanowisk kierowania dla organów terenowych, www.koziej.pl

37. Kompetencje wojewody (4) • organizuje wykorzystanie miejscowych sił i środków na potrzeby obronności państwa i obszaru województwa, w tym ochrony ludności oraz dóbr materialnych i kultury przed środkami rażenia, jak również niesienia pomocy poszkodowanym, www.koziej.pl

38. Kompetencje wojewody (5) • kontroluje i ocenia wykonywanie zadań obronnych przez organy, podmioty, jednostki organizacyjne i organizacje, • organizuje edukację społeczeństwa dotyczącą przygotowania obronnego oraz prowadzi szkolenia i ćwiczenia obronne www.koziej.pl

39. Samorządy • Zadania własne • Zadania zlecone www.koziej.pl

40. Organy doradcze • Rada Ministrów: ... nie ma organu doradczego(??) www.koziej.pl

41. Centralny organ sztabowy (administracyjny) • Brak strategicznego centrum ds. bezpieczeństwa narodowego • Dawniej: Sekretariat KOK i BBN • Obecnie: ani MON, ani MSWiA, ani BBN • Struktura przy premierze (?) www.koziej.pl

42. www.koziej.pl

43. Stany nadzwyczajne W sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. www.koziej.pl

44. Sytuacje szczególnych zagrożeń (nadzwyczajne) • Sytuacje szczególnych zagrożeń: kryzys, konflikt (w tym wojna) • Sytuacje szczególnych zagrożeń a stany nadzwyczajne • wojna (sytuacja wojenna) a stan wojny i stan wojenny • sytuacja wyjątkowa i stan wyjątkowy • sytuacja klęski żywiołowej i stan klęski żywiołowej www.koziej.pl

45. Sytuacje i stany nadzwyczajne Sytuacje szczególnych zagrożeń Stany nadzwyczajne (stan klęski żywiołowej, stan wyjątkowy, stan wojenny) www.koziej.pl

46. Podstawa wprowadzenia stanu nadzwyczajnego Stan nadzwyczajny może być wprowadzony tylko na podstawie ustawy, w drodze rozporządzenia, które podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości. www.koziej.pl

47. Regulacje ustawowe Ustawa określa zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela w czasie poszczególnychstanów nadzwyczajnych. Ustawa może także określić podstawy, zakres i tryb wyrównywania strat majątkowych wynikających z ograniczenia w czasie stanu nadzwyczajnego wolności i praw człowieka i obywatela. www.koziej.pl

48. Ograniczenia ustawy Działania podjęte w wyniku wprowadzenia stanu nadzwyczajnego muszą odpowiadać stopniowi zagrożenia i powinny zmierzać do jak najszybszego przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa. W czasie stanu nadzwyczajnego nie mogą być zmienione: Konstytucja, ordynacje wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego, ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych www.koziej.pl

49. Ograniczenia ustawy (2) W czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny. www.koziej.pl

50. Rozporządzenia prezydenckie Jeżeli w czasie stanu wojennego Sejm nie może zebrać się na posiedzenie, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów wydajerozporządzenia z mocą ustawy w zakresie i w granicach określonych w art. 228 ust. 3-5. Rozporządzenia te podlegają zatwierdzeniu przez Sejm na najbliższym posiedzeniu. Mają one charakter źródeł powszechnie obowiązującego prawa. www.koziej.pl