670 likes | 1.53k Views
SIVI-ELEKROLİT İZLEMİ. Dr. Aykut SİFİL Dokuz Eylül Üniversitesi. SIVI-ELEKTROLİT BOZUKLUKLARI. Hiponatremi Hipernatremi Hiperpotasemi Hipopotasemi Hiperkalsemi ……. SIVI-ELEKTROLİT BOZUKLUKLARI. Dehidratasyon Ödem Hipervolemi. Hücre dışı. Hücre içi. 17 lt. 25 lt. K + = 140 mEq/L.
E N D
SIVI-ELEKROLİT İZLEMİ Dr. Aykut SİFİL Dokuz Eylül Üniversitesi
SIVI-ELEKTROLİT BOZUKLUKLARI • Hiponatremi • Hipernatremi • Hiperpotasemi • Hipopotasemi • Hiperkalsemi • ……
SIVI-ELEKTROLİT BOZUKLUKLARI • Dehidratasyon • Ödem • Hipervolemi
Hücre dışı Hücre içi 17 lt 25 lt K+= 140 mEq/L Na+= 140 mEq/L 280 mOsm/kg 280 mOsm/kg H2O H2O Volüm 42 lt
420 mEq/L NaCl H2O Hücre dışı Hücre içi 17 lt 17,9 lt 25 lt 24,1 lt K+= 145 mEq/L K+= 140 mEq/L Na+= 140 mEq/L Na+= 145 mEq/L 280 mOsm/kg 290 mOsm/kg 280 mOsm/kg 290 mOsm/kg Volüm 42 lt
1,5 lt H2O H2O Hücre dışı Hücre içi 17 lt 25 lt 25,9 lt 17,6 lt K+= 135 mEq/L K+= 140 mEq/L Na+= 135 mEq/L Na+= 140 mEq/L 280 mOsm/kg 270 mOsm/kg 280 mOsm/kg 270 mOsm/kg Volüm 42 lt Volüm 43,5
1.5 lt NaCl Hücre dışı Hücre içi 17 lt 18,5 lt 25 lt 25 lt K+= 140 mEq/L Na+= 140 mEq/L 280 mOsm/kg 280 mOsm/kg Volüm 42 lt Volüm 43,5 lt
KAVRAMLAR • Hipervolemi: Vücut sodyum ve su miktarının artması • Ödem: Vücut sodyum ve su miktarının artması • Hipovolemi: Vücut sodyum ve su miktarının azalması
KAVRAMLAR • Hiponatremi: Vücutta su fazlalığı • Hipernatremi: Vücutta su azlığı • Dehidratasyon: Vücut su miktarının azalması + hipernatremi
HİPOVOLEMİ • Gİ kayıp (kusma, diyare, gastrik aspirasyon, fistüller). • Deri yoluyla kayıp • Üçüncü boşluğa kayıp • Böbrekten kayıp
BELİRTİLER • halsizlik, bitkinlik, postural baş dönmesi, bulantı, baş ağrısı, susuzluk
BULGULAR • Deri kuru, soluk ve soğuk • Ortostatik hipotansiyon (hipertansif hastada normotansif değerler) • Yaşlılarda mental fonksiyonlarda bozulma • İdrar miktarında azalma
LABORATUVARBULGULARI • Htc ve plazma proteinlerinin konsantrasyonu artar • Plazma Na konsantrasyonu azalmış, normal veya artmış olabilir • İdrar Na < 10 mEq/L (ekstrarenal kayıp) • İdrar osmolalitesi > 450 mosmol/kg • BUN / plazma kreatinin > 20:1 (normal idrar varlığında) • FENa : < %1 • İdrar Na > 20 mEq/L (renal kayıp, adrenal hastalıklar)
TEDAVİ • Na konsantrasyonu normal olanlarda en uygun sıvı % 0.9 NaCl solusyonudur. • Tedavinin etkinliği; - kan basıncı, nabız hızı, santral venöz basınç (CVP) - deri turgoru, vücut ağırlığı, idrar volümü • Genel durumu bozuk hastalarda CVP ve pulmoner kapiller basınç (PWP) izlemi yapılmalıdır.
HİPERVOLEMİ • Toplam vücut Na ve suyu artmıştır • Efektif plazma volumü artmış veya azalmış olabilir. • Bu tabloların ortak klinik bulgusu ödemdir. • Belirti ve bulgular; - nefes darlığı, ödem, hipertansiyon
Efektif kan volüm artışı; Primer hiperaldosteronizm Cushing sendromu Uygunsuz ADH sendromu Akut GN GFR’de azalma Efektif kan volüm azalması; KKY Kronik konstriktif perikardit Onkotik basınç azalması Lokal venöz basınç artışı Sistemik venöz basınç artışı (pozitif basınçlı solunum) Karaciğer sirozu HİPERVOLEMİ
TEDAVİ • Akciğer ödemi • Diüretik • Pozitif inotropikler • Perlinganit • Ultrafiltrasyon • Periferik ödem • Tuz kısıtlaması • Diüretik
HİPONATREMİ • Na < 135 mEq/L • Hastanede yatan hastalarda %10-15
PSEUDOHİPONATREMİ • Serumda Na düşük, su miktarı normaldir • Hemoliz, hiperproteinemi, hipertrigliseridemi
OSMOLARİTEYEGÖRE - Yüksek:hiperglisemi, mannitol -Normal: pseudohiponatremi, lityum toksisitesi -Düşük: alışılmış hiponatremi
GELİŞMEMEKANİZMASINAGÖRE - Hücreden su kaybı: hiperglisemi, mannitol • Su retansiyonu: SIADH, ödematöz durumlar • Sodyum kaybı: renal kayıp, ishal, kusma
HİPONATREMİ • Na kaybına bağlı; • Tiazid diüretikler • Su retansiyonuna bağlı; • Primer polidipsi • İlerlemiş renal yetmezlik • ADH sekresyonu: • ödem (KKY, nefrotik sendrom, asit), • tuz azalan durumlar (GI kayıp, diüretikler, aldosteron eksikliği, hipotiroidi) • Uygunsuz ADH sekresyonu
UYGUNSUZADHSALINIMI • Suyun aşırı retansiyonuna bağlı hiponatremi gelişir. • Volüm artışı nedeni ile böbrekten su ve tuz atılımı artar. • Su ADH etkisi ile retansiyona uğrar. Na atılır. • Volüm artışı ve hiponatremi ADH etkilerini azaltır. • Net su retansiyonu azalabilir veya durabilir. • Böylece hiponatremi stabil hale gelir.
UYGUNSUZADHSALINIMI • Böbrek, karaciğer ve böbrek üstü bezi normal • Hipozmalalite • İdrar osm>Serum osm • Plazma ADH yüksek • Sıkı su kısıtlaması ile düzelme
UYGUNSUZ ADH SALINIMI • Tümörler: Akciğer, pankreas vb • İntratorasik nedenler: pnömoni, Tbc, akciğer apsesi • MSS anormallikleri: ensefalit, menenjit, apse, kafa travması, beyin tm, subdural hematom • İlaçlar • Cerrahi ve emosyonel stress • Kusma • Endokrin nedenler: miksödem, glukokortikoid eksikliği
Klorpropamid Klofibrat Karbamazepin Vinkristin Siklofosfamid Bromokriptin Morfin Asetaminofen ACE inhibitörleri Oksitosin Desmopressin İLAÇLAR
RESETOSMOSTAZ • Pulmoner tüberküloz • Mekanizma bilinmemektedir. • Hiponatremi hafiftir. • Uygunsuz ADH sendromunun hafif bir formu olabilir.
BELİRTİLER - İştahsızlık, bulantı - Kas krampları, - Ajitasyon, - Letarji, apati, dezoryantasyon
BULGULAR - Sensorial anormallikler, - Derin tendon reflekslerinin deprese olması - Patolojik refleksler, - Psödobulber paralizi - Cheyne-Stokes solunumu - Hipotermi, - Konvülsiyonlar
TEDAVİ • Serbest su kısıtlaması • NaCl verilmesi • Diüretik
TEDAVİ • Hiponatremiye bağlı akut beyin ödemi riski fazla olanlar; • Post-operatif menstruel dönemdeki kadınlar • Tiazid diüretik alan yaşlı kadınlar • Çocuklar • Psikiyatrik hastalar
TEDAVİ • Sodyum > 120 mEq/l • Su kısıtlaması faydalı olabilir. • Hipovolemi bulguları varsa izotonik NaCl • Volümün düzelmesi ADH salınımını azaltır. • Böylece serum Na değeri düzeltilebilir. • Hipervolemik hiponatremi diüretik tedavisi
<48 saat. Na<120 mEq/L.
TEDAVİ • Hızlı ve agresif tedavi • Hızlı tedavi yapılmazsa mortalite yüksektir. • Şiddetli hiponatremi (Na > 115 mEq/l) • Santral pontin demyelinizasyon
SANTRAL PONTİN DEMİYELİNİZASYON • Hiponatremi süresi • Hiponatremi şiddeti • Alkolik, malnütrisyonlu, hipokalemili hastalar • İlk 24-48 saatte serum Na’unda 25 mEq/l’den fazla artış olması • Serum Na değeri 120 mEq/l üzerinde olanlar ve 48 saatten daha az süredir hiponatremisi olanlarda bu tablo nadirdir.
TEDAVİ • Semptomlar kayboluncaya kadar 2 mEq/l/saat artış. • Tedavi 1-2 ml/kg/saat hızda hipertonik sodyum ( %3 NaCl) • Diüretiklerin kullanılmasıyla su atılımı sağlanır. • Başlangıç hedefi 125 mEq/l olmalıdır. • 24 saatte 15-20 mEq/l artış.
TEDAVİ • Na düzeyi çok düşükse semptomlar oluşabilir. • Şiddetli semptomatik hastalar akut hiponatremi gibi tedavi edilir (hipertonik salin ve loop diüretikler) • Düzelme ilk gün 12 mEq/l’den, diğer günler 6 mEq/l’den az olmalıdır.
TEDAVİ • Bu hastalarda yoğun tedavi yapılmamalıdır. • Önce hiponatremi sebebi tespit edilmelidir ve buna yönelik tedavi yapılmalıdır. • Neden SİADH ise ve etyoloji bilinmiyorsa ya da yeterince tedavi edilemiyorsa sürekli tedavi gerekir.
SIVI KISITLAMASI • Su kısıtlaması Na düzeyini arttırır. • Etkili ve ucuzdur. • Konsantre idrar çıkaranlarda aşırı derece kısıtlamaya rağmen Na düzeyi yavaş yükselir. • Şiddetli sıvı kısıtlamasının uzun dönem uygulaması zordur.
FARMAKOLOJİK TEDAVİ • Sıvı kısıtlamasına dirençli vakalarda uygulanır. • Loop diüretikleri • Demeklosiklin: Tetrasiklin derivesidir, • Nefrojenik Dİ yapar. • 600-1200 mg/gün dozlarında etkilidir. • Serum Na değeri 5-14 günde normale gelir. • Sıvı kısıtlaması ihtiyacını azaltır. • Nefrotoksisite yan etkisi vardır. • Lityumun da benzer etkileri vardır.
V2 RESEPTÖR ANTAGONİSTLERİ • ADH etkisinin antagonize edilmesi ile su diürezi artar. • GFR yada solüt diürezinde değişikliğe yol açmazlar • V2 reseptörleri selektif olarak antagonize edilir. • SİADH, KKY ve sirozlu hastalarda faydalı olabilir. • Aquaretikler olarak adlandırılırlar. • Henüz yeni test edilen ajanlardır.
OLGU SUNUMU • 49, B, küçük hücreli Akc Ca • KT sonrası aşırı kusma • Deri turgor tonusu azalmış • Plazma Na: 114 mEq/L • Posm: 243 mosmol/L • İdrar Na: 6 mEq/L • İdrar osm: 498 mosmol/L
OLGU SUNUMU • İzotonik sıvı tedavisi sonrası Na: 122 mEq/L • Halen hipovolemik • Övolemik • Hipovolemi+SIADH
OLGU SUNUMU • 58, E, pnömoni • VA: 60 kg, bilinç bulanıklığı • Plazma Na: 115 mEq/L • Posm: 240 mosmol/L • İdrar hacmi: 1000 ml • İdrar osm: 680 mosmol/L • 1000 ml izotonik verilmesinden sonra ne olur?
OLGU SUNUMU • Başlangıçta Na artar (154>115) • 380 mosm/680= 453 ml • 547 ml sıvı vücutta kalır • Serum Na düşer