Internationalisering onderwijsbeleid Inscholing nieuwe ambtenaren Gaby Hostens

1. Internationalisering onderwijsbeleid Inscholing nieuwe ambtenaren Gaby Hostens Brussel, 18 februari 2008

2. Doelstellingen van de nascholingssessie a. Internationalisering van het onderwijs: quid? - Definitie! - Rationale: waarom doen we aan internationalisering? - Scope: alle onderwijsniveaus b. Engagement van het departement: actieterrein, activiteiten: - Bilateraal - Multilateraal c. Focus op: - Europa - OESO

3. Inhoud: • Inleiding • Internationalisering van het onderwijs: poging tot definitie • Ruime context voor internationalisering van het onderwijs • Rationale voor internationalisering onderwijs vanuit algemeen beleid • Doelstellingen vanuit het onderwijsbeleid • EU-onderwijsbeleid • Multilaterale samenwerking OESO • Multilaterale organisaties • Bilaterale samenwerking • Actieterreinen • Aandachtspunten, uitdagingen voor de toekomst

4. Inleiding a. Vaststellingen: - Internationale organisaties hebben een ambitieuze onderwijsagenda: ‘leren van elkaar’. - Bilaterale samenwerkingsakkoorden: samenwerken, ‘leren van elkaar’

5. - Toenemende impact van internationale organisaties: * EC: mobiliteit arbeidskrachten ↓ - Beroepsonderwijs, beroepsopleiding - Bolognaproces - Kopenhagenproces * OESO: - Quality en Equity - PISA-onderzoeken * Unesco: Education for All

6. Internationalisering van het onderwijs: poging tot definitie a. Beleidsnota minister Vanderpoorten (2000) ‘Internationalisering vormt een essentiële dimensie van het onderwijs. Ze draagt bij tot de kwaliteitsbevordering van zowel het onderwijs- beleid als de onderwijspraktijk’

7. b. OESO (1994) in ‘Quality and Internationalisation in Higher Education’ ‘De internationalisering van het hoger onderwijs is het proces van integratie van een interculturele dimensie in het onderwijs, het onderzoek en de dienstverlening van de instelling’ → Onderwijs Onderzoek = 3 opdrachten van instellingen hoger onderwijs Dienstverlening → Integratie = inbedding van internationalisering in de gewone activiteiten van instelling

8. c. Nederlandse Onderwijsraad in een advies: ‘Internationaliseringsagenda voor het onderwijs’ ‘Wat is internationalisering? Geen eenduidige omschrijving van internationalisering van het onderwijs. Internationalisering vindt binnen het onderwijs plaats op verschillende terreinen: in het curriculum, in de instelling en de organisatie, maar ook bij leerlingen, studenten en docenten. Voorts verstaat elke onderwijssector iets anders onder internationalisering; voor een universiteit betekent het iets anders dan voor een basisschool.

9. Thema’s: - Mobiliteit - Tweetalig of Engelstalig onderwijs - Concurrentie om buitenlandse studenten - Internationale topopleidingen - Netwerking onder instellingen - BaMastructuur - Handel in educatieve diensten - Enz.

10. Ook dit nog in het advies Ndl Onderwijsraad over doel internationalisering: ‘Het ontwikkelen van kennis en vaardigheden bij studenten, leerlingen en docenten waardoor ze bereid en in staat zijn tot samenwerken en samenleven met personen en instellingen van buitenlandse komaf en situering.’

11. Welke activiteiten kunnen scholen en instellingen ontwikkelen om dit doel te bereiken? - Internationale component in de onderwijscurricula - Kennis en begrip van andere landen en culturen - Aandacht voor Europese dimensie - Interculturele vaardigheden P.S.: Advies Ndl onderwijsraad eerder gericht op internationalisering schoolbeleid en curricula!

12. P.S.: Internationalisering vs globalisering → verwijst naar het verspreid geraken over de gehele wereld, het krijgen van een mondiaal karakter Een cluster van aan elkaar verwante veranderingen: - Economische veranderingen - Ideologische veranderingen - Nieuwe ICT’s als drivers van de globalisering - Culturele veranderingen

13. Ruime context voor internationalisering van het onderwijs: sociale, economische, culturele en technologische ontwikkelingen met impact op onderwijsbeleid a. Ontwikkelingen op arbeidsmarkt, in bedrijfsleven - Groeiende mobiliteit van werknemers en bedrijven - Beleid van de EU: bevordering van mobiliteit werknemers om ‘skills mismatches’ tegen te gaan - Internationale oriëntatie in beroepskwalificaties, beroepsprofielen, opleidingsprofielen Europese kwalificatiestructuur = EQF

14. b. Streven naar vergelijkbaarheid onderwijs- en opleidingsstelsels Beide processen maken eenzelfde beginanalyse: gebrekkige mobiliteit van studenten en werknemers binnen EU te wijten aan: - Weinig transparante structuren - Geen kwaliteitsstandaarden en dus grote verschillen in kwaliteit - Geen overdracht van verworven kennis - Geen EVC of EVK

15. c. Algemene verspreiding van ICT - Impact op ‘teaching and learning’ - Impact op mobiliteit - Impact op virtuele mobiliteit d. Belang van talenkennis Politieke aandacht voor talen - G8 regeringsleiders in Charter van Keulen (1999) - Top van EU-regeringsleiders in Barcelona (2002) ‘2 vreemde talen leren vanaf jonge leeftijd’ Overwicht Engels

16. Rationale voor internationalisering onderwijs vanuit algemeen beleid = waarom nemen regeringen, departementen, instellingen, deel aan internationaliseringsactiviteiten? a. Politiek: internationalisering van het onderwijs als instrument van buitenlands beleid b. Economisch: economisch belang van internationalisering onderwijs neemt toe Gelet op: * Globalisering * Kenniseconomie * Verspreiding ICT

17. Handel in educatieve diensten Aandachtspunten • ICT als driver • Budgettaire behoeften van universiteiten • Bewust beleid van regeringen • Bescherming van de consument OESO-Unesco guidelines voor • Regeringen • Instellingen • Studentenorganisaties • Kwaliteitscontrole agentschappen • Beroepsorganisaties • Democratisering hoger onderwijs • Hoger onderwijs als publiek goed

18. c. Academisch: toegevoegde waarde voor - Wetenschappelijk onderzoek: participatie in internationale netwerken - Curriculumontwikkeling - Kwaliteit van onderwijs en onderzoek - Attractiviteit van de instelling: ‘concurrentie- positie’ versterken via lidmaatschap internationaal netwerk → Netwerking → Peer learning → Samenwerking

19. d. Socio-culturele overwegingen Prof Knight: ‘The acknowledgement of cultural and ethnic diversity within and between countries is considered as a strong rationale for the internationalisation of a nation’s education system’.

20. Doelstellingen vanuit het onderwijsbeleid a. Bevordering van de kwaliteit van de opleiding Instellingen die deelnemen aan internationale programma’s tonen grotere bereidheid tot onderwijsvernieuwing!

21. b. Kwaliteitsbevordering van onderwijsbeleid: leren van anderen Vb. Curriculumontwikkelingen Kwaliteitszorg Lerarenopleiding: beroepsprofielen TSO-BSO Beroepsprofielen Beleidsontwikkeling

22. Leren van het buitenland via: - Peer Learning Activities - Peer review - Study visits - Thematic reviews - Country reviews

23. c. Vergelijken van prestaties van onderwijsstelsels t.o.v. buitenland t.o.v. concurrenten - Belang van kwaliteitsvol onderwijs en opleiding voor: * Kenniseconomie * Sociale cohesie * Duurzame ontwikkeling

24. - Internationale vergelijkende onderzoeken * PISA (Programme for International Student Assessment) * Education at a Glance (OESO) ‘Zitten we goed als we ons vergelijken met andere landen?’ * EU-indicatoren ‘Zijn we op weg om tegen 2010 de strategische doelstelling te bereiken?’

25. d. Deelname aan internationale consultancy markt Internationalisering onderwijsbeleid ↓ Input buitenlandse expertise ↓ Educational consultancy

26. EU-onderwijsbeleid: algemeen a. Subsidiariteit b. ‘Een nieuw elan in het EU-onderwijsbeleid sedert 2000 - Grote betrokkenheid van regeringsleiders - Grote verwachtingen t.a.v. onderwijs en opleiding om belangrijke maatschappelijke doelstellingen te bereiken: * Méér én betere tewerkstelling * Sociale cohesie * Duurzame economische groei in de kennis- maatschappij * Democratisch burgerschap * Innovatie - Ontstaan van een Europese onderwijsruimte

27. Multilaterale samenwerking OESO: Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling a. Algemeen - Ontstaan: ‘uitvloeisel’ van Marshallplan na 2de wereldoorlog - Denktank - Lidstaten: 30 lidstaten + EC → Enlargement + Enhanced engagement

28. - Actieterreinen OESO: economie, landbouw, financiën, tewerkstelling, ontwikkelings- samenwerking, gezondheidsbeleid, governance, immigratie, onderwijs en opleiding, enz. - Rationale voor belangstelling voor onderwijs en opleiding * Human capital als motor voor economische groei * Onderwijs als fundament van ieders levensloop ‘How what you know shapes your life’ * Onderwijsvernieuwing

29. Cfr Mission statement OESO - Support economic growth - Boost employment - Raise living standards - Major work areas: employment, education, social welfare - Ensure equal access to education for all - Promote effective and accessible health systems - Fight social exclusion and unemployment - Bridge the ‘digital divide’ between rich and poor

30. b. Mission statement onderwijs Assisting members and partners to achieve high quality lifelong learning for all that contributes to personal development, sustainable economic growth and social cohesion

31. c. Strategic objectives - Promoting lifelong learning and improving its linkages with society and the economy - Evaluating and improving outcomes of education - Promoting quality teaching - Rethinking tertiary education in a global economy - Building social cohesion through education - Building new futures for education

32. → Promoting lifelong learning and improving its linkages with other solid economic policies * Improving early childhood education and care policies * Developing and measuring adult competences * Enhancing the economic impact of human capital * Investigating the social outcomes of learning

33. → Evaluating and improving outcomes of education (Programme for International Student Assessment) * PISA * EaG: Education at a Glance → Promoting quality teaching * Restructuring teachers’ work and careers * Developing indicators on teaching and learning TALIS: Teaching and Learning International Survey

34. → Building social cohesion through education * Teacher education for diversity * Globalisation and linguistic competences * Thematic review migrant education ‘What policies will promote successful education outcomes for first and second generation migrants?’

35. MIGRANT EDUCATION Key policy questions - Access - Participation - Learning outcomes

36. Quantitive indicators - Enrolment rates - Retention rates/drop out rates - Grade repetition rates - Student performance - Transition rate to a higher level of education - Proficiency in language of instruction - Parents’ socio-economic background

37. Qualitative indicators - Residence area - School policy, characteristics and responsiveness to diversity - Parents and communities - Immigration policy - Language spoken at home and culture of country of origin

38. d. Vlaamse betrokkenheid bij OESO 1. ‘Indicatoren’: volledig engagement 2. Thematic reviews 3. SENDDD 4. Economic reviews 5. Andere

39. e. Eigenheid OESO-onderwijswerking - Band tussen onderwijs en opleiding en andere beleidsdomeinen en maatschappelijke ontwikkeling - Equity, sociale cohesie - ‘Opbrengsten’ van onderwijs - Efficiency and equity - Ontwikkeling van indicatoren als basis voor onderwijsbeleid: evidence-based policymaking

40. For more information www.oecd.org

41. Multilaterale organisaties a. Raad van Europa - 47 lidstaten - Ministerraad + onderwijscomité - Thema’s werkprogramma: * Vreemdetalenbeleid * Democratisch burgerschap * Mensenrechten

42. b. Unesco - Education for all - Guidelines for cross-border higher education c. Wereldbank - Ontwikkelingslanden - Quality education for all

43. IX. Bilaterale samenwerking a. Nederland: GENT-akkoorden Werkprogramma: aandachtspunten Ambtelijke samenwerking rond: - Governance: management van departement, bestuurlijke vernieuwing - Verscheidenheid aan thema’s Werkwijze: - Thematische ontmoetingen met ambtelijke top - Seminaries, conferenties

44. b. ‘Prioritaire’ landen = landen met bijzondere medewerking - Welke? Zuid-Afrika, Rusland, Marokko - Ondersteuning diverse projecten Vb. Rusland: - Buitengewoon onderwijs - CLB werking Vroeger: - Didactiek Frans - Onderwijsrecht Zuid-Afrika - Nascholingsprojecten leerkrachten - Early childhood education

45. c. Culturele akkoorden - Groot aantal landen - Beperkt programma

46. X. Actieterreinen a. Onderwijsniveaus Geleidelijk: horizontale en verticale uitbreiding Verticaal: Universiteiten ↓ Hogescholen ↓ Secundair ↓ Lager ↓ Kleuter

47. Horizontaal: Universiteiten TSO-BSO Buitengewoon onderwijs Volwassenenonderwijs Niet-formeel leren

48. b.Thematisch 1. Kwaliteitszorg: inspectie - SICI: Standing International Conference of Inspectorates - VLIR-USNU: Gezamenlijke visitaties universitaire opleidingen 2. Curriculumontwikkeling CIDREE: Consortium of Institutes for Development and Research in Education in Europe 3. Performance indicators PISA IEA

49. XI. Aandachtspunten, uitdagingen voor de toekomst a. Kwaliteitsbewaking internationale programma’s b. Inhoudelijke integratie van internationalisering in het beleid van overheid en instellingen → Mainstreaming Visieontwikkeling op internationalisering bevorderen: doelstellingen, middelen, acties, monitoring van de processen, resultaten meten

50. c. Democratisering van de Europese programma’s - Equitable access! - Mattheuseffect! - Kostprijs!