… i tylko dostojne omszałe modrzewie wiedzą, czego żadne inne drzewo nie wie, pamiętają bowiem rok krwawej zamieci, sześ

1. … i tylko dostojne omszałe modrzewie wiedzą,czego żadne inne drzewo nie wie,pamiętają bowiem rok krwawej zamieci,sześćdziesiąty trzeci … Powstanie Styczniowe 1863

2. Wyjątek z wyroku Michał Ciundziewicki - chorąży rozstrzelanyw Mińsku 21.05.1863 r.,za nie w swoim czasie stawienie sięna służbę, namowę włościan do powstaniai sfotografowanie się, siedzącymna krześle z wyobrażeniem korony,a pod nim herbem połączenia Litwyi Polski. Michał Ciundziewicki na fotografii, za którą został skazany na śmierć 1/14

3. Tytus Dalewskibył jednym z wielu lokalnych organizatorów powstania. Wraz z dwoma innymi umówili się,iż każdy z nich, w razie aresztowania,ma przed komisją zeznać, że był dyktatorem-uzurpatorem i zmuszał do udziałuw organizacji wszystkich przez środki terrorystyczne, że szlachty nie używał, bo jej nienawidzi i gardzi nią (chcieli w ten sposób osłonić innych i wziąć winę na siebie). Po upadku powstania ukrywał się z cudzym paszportem. W końcu wydany,został aresztowany i rozstrzelany w Wilnie 30 grudnia 1863 roku. Na torturachnie wydał nikogo. 2/14

4. Ludwikiewicz - dowódca oddziałuna Żmudzi. Złożył konny oddziałz samych włościan. Ciężko ranny.Nie chcąc dostać się do niewoli, wystrzałem z rewolweru 13-go listopada 1863 r. odebrał sobie życie. Maksymilian Gierymski – „Powstaniec z 1863 roku” Medal za uśmierzenie Powstania Polskiego 1863-1864 3/14

5. Ludwik Narbutt, Litwin, syn dziejopisarza Teodora. Został zesłany w 1849 r. na Kaukaz. Tam przywykł do walki partyzanckiej i uzyskał stopień oficerski.W 1863, zorganizował oddział w Puszczy Rudnickiej (Litwa) i już miesiąc później pobił Rosjan.Jego specjalnością były niespodziewane napadyna Moskali, z których słynął tak bardzo, że owi zwali go „czarownikiem” Nie mogąc go pokonać w otwartym boju, pułkownik Timofijew wziął się do podstępu - przekupił leśnika,który kolumnę moskiewską podprowadził pod obóz powstańczy rozłożony w puszczy nad jeziorem Dubickim. Narbutt byłby się przebił przez bagna,jednak został trafiony kulą w serce. Jego ostatnie słowa,gdy umierał na kolanach Leona Kraińskiego: „Dulce estpro patria mori!” (Słodko umierać dla Ojczyzny) Śmierć Narbutta 4/14

6. Św. Albert (Adam) Chmielowski powstaniec Autor: Leon Wyczółkowski Ludwik Rucz - Miał 13 lat, gdy przybył do obozu Langiewicza. Skłaniano go, aby powrócił do domu, lecz namowy nie skutkowały, sztab go hołubił ibawił się z nim, zwiedzającym obóz Langiewicza. Przedstawiano go jako syna obozowego, uzbrojony wkarabin kawaleryjski dzielił trudy i marsze. Brał udział w 13 bitwach, strzelał celnie,a świadkowie naoczni itowa-rzyszebroni świadczą, że kilku Moskali trupem położył. Bitwa pod Grochowiskami, z rzędu 14-ta w której walczył, zadała cios śmiertelny dziecku żołnierzowi. Ugodzony kulą padł na miejscu. Młody powstaniec 1863 5/14 5/14

7. Anna Henryka Pustowojtówpochodziłaz Wołynia. Za udział na manifestacjach lublińskich miała być zesłana do jednegoz klasztorów prawosławnych w głąb Rosji. Uciekła więc do Powstania. Mając lat 25 , walczyła m.in. pod Małogoszczą jako adiutant Langiewicza pod pseudonimem Michał Smok. Po powstaniu, na emigracji, wyszłaza poznanego w oddziale lekarza Stanisława Loewenhardta. 6/14

8. Ojciec Pawła Suzina – Kajetan - został wygnany na Sybir, gdzie poznał swoją przyszłą żonę Arabkę Sarę Abbasid. Na Syberii urodził im się syn Paweł, który został oficerem artylerii moskiewskiej. Lękając się być wysłanym przeciwko braciom, w r.1861. wystąpił z wojska, i pierwszy raz w życiu przybył na rodzinną Litwę. Podejrzewany o tajne zamiary i ścigany musiał uciec do Francji, gdzie ciężko pracował na chleb i ożenił się z córką emigranta. W Polsce wybuchło powstanie. Pomimo strasznych przeczuć i żalu rozstania z będącą przy nadziei żoną, wyruszył do kraju. Sformował oddział ochotników, zręcznie manewrując po obu brzegach Niemna raził Moskali. 21 czerwcapod Straciszkami, o 2 mile od miasta Sereje, przyjął z przeważającymi siłami Moskwy walkę, w której pochwyciwszy kosę w rękę,z okrzykiem: "Wiara! za mną na przód!" natarłna linię nieprzyjacielską, lecz w tej chwili przeszyty kulą, poległ śmiercią bohaterską. Dowódca ten, dla wrodzonych a pięknych przymiotów, był bardzo kochanyprzez żołnierzy. Gdy zginął, jego trumnęna cmentarz nieśli sami Żydzi, chcąc oddać mu hołd. 7/14

9. Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu, w Trójcy Świętej Jedynemu, Przenajświętszej Matce Boskiej i Wszystkim Świętym, że od dziś dnia wstępuję na służbę Ojczyzny, wszystko co mam jej poświęcając. Będę posłusznym Władzy Narodowej w osobie wskazanego mi naczelnika i na pierwsze wezwanie wstawię się, nie zwlekając ani chwili. Nie będę się dowiadywać, ani rozpytywaćkto na czele Związku stoi, a wszystko, co usłyszę zachowam w najgłębszej tajemnicy, nie mówiąc ani rodzicom, ni żonie lub dzieciom, ani też znajomym. Tak mi Panie Boże dopomóż i Jego Matko Święta i Dziewico Przeczysta, Orędowniczko dusz naszych, jako ja pragnę dopomóc Ojczyźnie mojej ! Amen rota przysięgi powstańczej Krzyż ruski z herbami Polski i Litwy wykonany w 1863 r. 8/14

10. Rosjanie w Powstaniu Inny Rosjanin, może Białorusin, Dominik Torlin, zapewne oficer rosyjski, był dowódcą oddziału powstańczego w partii Duchyńskiego, a następnie Walerego Wróblewskiego. Walczył mężnie, w końcu jednak poległ pod Łukawicą lub Sokołowem, 17 lub 19 września 1863 r. W styczniu 1863 do Powstania zgłosił się rosyjski podoficer, który jednak szybko zbiegł, zapewne przekazując cenne informacje. Po bitwiepod Stefankowem dostał się w ręce powstańcówi został skazany na powieszenie. Jednak dzięki wstawiennictwu jednego z powstańców – Guzowskiego - został wybawiony. Po klęsce powstańców ujrzał go ponownie, wskazał wtedy na niego jako na rzekomego sprawcę śmierci kapitana rosyjskiego.Guzowski został powieszony. Powitanie powstańca, mal. Artur Grotger 9/14

11. Z Uniwersytetu Kijowskiego wyruszyła grupa 21 studentów, odczytując na wsiach dekreto wolności. Lud uprzedzony przez policję i popów przyjął to niechętnie. Oddział nękany przez Rosjan dotarł w okolicę wsi Sołowijówka, której mieszkańcy słynęli z rozbojów. Chłopi podżegani przez Rosjan otoczyli studentów, lecz Ci powiedzieli, że wolą zginąć,niż przelać kroplę krwi włościańskiej. Maksymilian Gierymski - Wymarsz powstańców Na odgłos czyjegoś strzału ludność wsi rzuciła się na oddziałz siekierami i kosami. Połowa powstańców zginęła, w tym najmłodszy żołnierz, 15-letni brat Walerego Przedmirskiego. Reszta dostała siędo niewoli i została zesłana na Sybir. Autor wspomnień napisał: „Sołowijówka jaśnieje jak męczeńska Golgota, na której młodzież ukrzyżowaną została, ręką tego samego ludu, który umiłowała całym sercemi za którego wolność poniosła swe życie w ofierze.” Na ciałami zabitych pod Sołowijówką usypano wielką mogiłę. Pomnik pamięci m.in. zabitych pod Sołowijówką na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie. 10/14

12. Doktor medycyny Celestyn Ciechanowski został aresztowany podczas niesienia pomocy rannym powstańcom. Po długim procesie, w czasie którego więziony był w murach skonfiskowanego klasztoru oo. Dominikanów w Grodnie, skazany został na śmierć przez rozstrzelanie. Tylko dzięki zabiegom jego brata udało się pozyskać wyrok, skazujący gona 20 lat robót ciężkich. Zesłany do zakładów fabrycznych w Aleksandrowsku pod Irkuckiem. Dzięki wiedzy medycznej pozyskał względy miejscowej administracjii po czterech latach został lekarzem głównym w Aleksandrowsku (z pensją 4000 rubli.). Po kilkunastu latach otrzymał prawo przeniesienia siędo Irkucka. Ożeniwszy się tutaj, do kraju nie wrócił i w Irkucku życie zakończył. List naczelnika oddziału powstańczego z prośbąo pomoc rannemu. 11/14

13. Bitwapod Węgrowem Maria Konopnicka 1904 r. Bitwa pod Kobylanką Na Podlasiu pod WęgrowemWody Liwca płyną,Tam się bije dzielny "Sokół"Ze swoją drużyną.Tam się bije dzielny "Sokół"Lecz go Moskwa dusi,Jeśli partię ma ocalić,To uchodzić musi.Musi z jawnej wywieść zgubyI broń i żołnierzy"Lecz kto odwrót ten zakryje,Gdy Moskwa uderzy?Dwustu zuchów się zebrałoZ partii na ochotę,Idźcie bracia. Już my Moskwiedamy tu robotę!I jak burza tak wpadająNa armaty wroga,Poszły w popłoch kanoniery,Krzyczą "Radi Boga!"Myśli Moskwa, że to "Sokół"Wziął ich w te obroty,Już się walą czarną rzekąTe piechotne roty.Stoją mężnie młode zuchy,Bój się wszczął zajadły.Do jednego bohateryW owej walce padły.Do jednego padły w walceMęczeńską drużyną,Ale "Sokół" uszedł z swymi,Tak tu u nas giną.Obcy piewca cześć oddającTakiej męstwa sile,Nazwał bitwę pod WęgrowemPolskie Termopile. 12/14

14. Artur Grottger – Pochód powstańców na Sybir Bonifacy Krupski był przeciwnikiem akcji zbrojnej narażającej Polaków, jednak, gdy już Powstanie wybuchło, przystąpił doń z poczuciem obowiązku. Pewien prawosławny duchowny wystawił mu nieprzychylną opinię, iż „wywiera zły wpływ na lud”,więc niedługo potem Krupski został aresztowany. Wyrok brzmiał: konfiskata majątku ziemskiego i 8 lat zesłania. Razem z nim dobrowolnie pojechała żona Stefania, zostawiając w kraju 4-miesięczne dziecko. Dzięki wzajemnej opiece przeżyli. 13/14

15. Ks. Antoni Maćkiewicz był proboszczemw Poniewieżu. Do Powstania stawił się od razuna pierwsze wezwanie i walczył skutecznie prawie przez rok w dziesiątkach potyczek m.in. w Puszczy Krokiewskiej. Przez zdradę schwytano go w nocyz 16/17 grudnia i w okresie Bożego Narodzenia obwożono tryumfalnie po wsiach, żeby pokazać,że wszelkie dalsze wysiłki są daremne. Wreszcie28 grudnia został powieszony w Kownie.Przed śmiercią rzekł: "Skończyłem swoje, Wy czyńcie teraz wasze!" 14/14

16. Prezentacja o Powstaniu Styczniowym … nie jest anonimowym zbiorem chwytliwych chińskich sentencjio szczęściu. Została rozesłana przez Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich,który buduje największą listę Powstańców Styczniowych. Baza znajduje się pod konkretnym adresem www. Możesz tam sprawdzić, czy prezentacja jest autentyczna. Możesz też sprawdzić, czy na liście są nazwiska z Twojej rodziny. Jest to akcja, w której możesz wziąć udział i zdobyć nagrodę. www.powstanie.okiem.pl dowiedz się więcej

17. A teraz TY ! propozycje • Zadanie na ten rok. Jeśli jesteś religijny, pomódl się w intencji tych,co na zawsze zostali daleko w tajdze syberyjskiej. A jeśli nie jesteś – zatrzymaj się na chwilę przy tablicy lub pomniku pamięci powstańcówi przeczytaj – może po raz pierwszy - jego treść. 150 rocznica przypadaw styczniu 2013 r. To dobra okazja. • Zadanie na ten tydzień. Zadzwoń i umów się z najstarszym człowiekiemz Twojej rodziny. Spytaj go, co robili jego dziadkowie w czasie powstania. Może pamięta. Zapamiętaj nie tylko to, co Ci powie. Zapamiętaj także,czy miał łzy w oczach, czy drżała mu ręka, gdy pytałeś. A zdobyte informacje przyślij do bazy powstańców. • Zadanie na dziś. Wyślij tę prezentację tylko do tych, którzy ją przeczytają. Czy spotka Cię szczęście? Oczywiście. Dzięki historii ludzie posiadają tożsamość. Tożsamość tworzy wspólnotę. A samotnie szczęścianie znajdziesz.

18. www.genealogia.okiem.pl www.powstanie.okiem.pl Opracowanie i reżyseria Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich 2012 rok Na 150 rocznicę wybuchu Powstania Styczniowego Materiały zaczerpnięto z Archiwum Państwowe Lwów Archiwum ks. Eligiusza Kozłowskiego Instytut Historii PAN Pamiętnik Józefa Gieysztora Pamiętniki Jakuba Gieysztora z lat 1857-1866 poprzedzone wspomnieniami osobistemi prof. Tadeusza Korzona, Towarzystwo Udziałowe "Kurjer Litewski", Wilno 1913 Zygmunt Kolumna - Pamiątka dla Rodzin Polskich Krótkie Wiadomości o straconych na rusztowaniach, rozstrzelanych, poległych i zmarłych na wygnaniu syberyjskim i tułatctwie ofiar z 1861-1866 roku; ze źródeł urzędowych,dzienników,jak niemniej z ustnych podań osób wiarygodnych i towarzyszy broni; zebrał i ułożył Zygmunt Kolumna Z wstępem skreślonym przez Bolesława Witę. W Krakowie Wytłoczono u Władysława Jaworskiego Nakładem Redakcyj Kaliny 1867 Hipolit Stupnicki - Spis poległych i zmarłych 1863-4, Lwów 1865 Igor Karpiejew, Echa Powstania Styczniowego [w:] Niepodległość i Pamięć, rok 1998, rocznik 5 nr 3 (12); 1998 Kowalczyk J., Powstanie styczniowe 1863-1864, miejsca pamięci województwo krakowskie i sandomierskie, www.powstanie1863.muzeumhistoriikielc.pl Micińka M., Galicjanie - zesłańcy po powstaniu styczniowym, Warszawa 2004 Pieńkowski S., Cięćka S., Przebieg powstania styczniowego na terenie byłego powiatu stanisławowskiego, Materiały z sesji popularno-naukowej w Mińsku Mazowieckim, Mińsk Maz. 1964 Ponadto Historie i przekazy rodzinne nadesłanedo Bazy Powstańców Styczniowych Dynamiczny Herbarz Rodzin Polskich Genealogia Polaków