HAVUZ OPERATÖRÜ KURSU

1. HAVUZ OPERATÖRÜ KURSU 2012MARMARİS

2. EĞİTİMİN AMACI • Havuz operatörlerini bilinçlendirmek • Mesleki eğitimi sağlamak ve meslek edindirmek • Mesleki bilinci oluşturmak • Yasal ve hijyen kurallarını bilmek ve uygulamak • Havuz sanitasyonunda doğru, yeni ve genel bilgi edinmek • İşletme kurallarını benimsetmek

3. EĞİTİMİN İÇERİĞİ • Havuz Operatörünün Bilmesi Gereken İşletme Bilgileri ve Genel Hijyen Kuralları • Havuz Çeşitleri, Havuz Ekipmanları ve Kullanım Amaçları • Havuz Suyunun Özellikleri ve Yöntem Kombinasyonları • Dezenfeksiyon Yöntemleri, Kullanılan Dezenfektanlar ve Havuz Sularında Kullanılan Kimyasalların İnsan Sağlığı Üzerindeki Etkileri • Su Parametreleri, Kontrol Metotları ve Su ile Bulaşabilecek Hastalıklar • Havuzların Günlük, Aylık ve Yıllık Bakımları • İş Sağlığı ve Güvenliği, İlk Yardım • Yasal Zorunluluklar

4. YÜZME HAVUZU • İçinde 1 ya da daha fazla insanın aynı anda veya zaman aralıklı olarak bulunduğu, sürekli bir devridaim akışı olan büyük su küvetleridir. Dünyanın en büyük yüzme havuzu, Şili’de San Alfonso Del Mar tatil yöresinde, 8 Hektar alan üzerine kurulu, 914 m uzunluğunda, 250000 ton su ile dolu, Yapımı 5 yıl sürüp 1 milyar sterlin’e mal olmuş, Yıllık bakımı 2 milyon sterlin, Okyanus suyunun sirkülasyonu ile çalışıyor.

5. ŞARTLANDIRMA TEMELLERİ - Havuz Suyu Niçin Şartlandırılmalıdır? • hastalık yapıcı (patojen) bakterilerin yok edilmesi • yosun oluşumunun engellenmesi • yüzücüler açısından suyun toksik etkiler taşımaması • istenmeyen koku ve tat oluşumunun engellenmesi • havuz çevresinde ve ekipmanlarında korozyonun engellenmesi • havuz, filtre ve pompalarda scale oluşumunun engellenmesi • havuzun sürekli yüzülebilir halde tutulması • havuzda sağlıklı ve hijyenik bir ortam • yaratılması

6. HAVUZ ŞARTLANDIRMASINDA BEŞ YILDIZ SİNERJİSİ Su Çevrimi & Sirkülasyon Teknik Servis Filtrasyon & Flokülasyon SİNERJİ • Dezenfeksiyon + • pH kontrolü + • Su Dengesi Taze Su İlavesi

7. Temel Parametreler • pH • Toplam Alkalinite - TAC • Toplam Çözünmüş Katılar - TDS • Toplam Sertlik - TH • ppm

8. pH • Bilimsel Tanım : • Bir çözeltideki Hidrojen iyonu konsantrasyonun negatif • logaritması. • pH = - log [H+] • H2O H+ + OH- • Genel Tanım: • pH; bir çözeltinin asidik veya bazik ‘aktivitesi’nin ölçülmesi. Artan asitlik Nötral Artan Alkalite 0 7 14

9. pH etkisi Bir havuzun ideal pH değeri = 7.4 • Düşük pH ( < 7.2 ) • Korozyon • Deri & Göz tahrişi • Vinil parçalarda deformasyon • Yüksek pH ( > 7.6 ) • Scale Oluşumu • Deri & Göz tahrişi • Klor etkinliğinin azalması Not : İnsan gözünün pH değeri 7.3 – 7.4 ‘tür.

10. ÇÖZÜNMÜŞ KATILAR Bilinen tüm maddeler, suda belirli oranlarda çözünür. Ancak su ıslahı açısından, özellikle kalsiyum, magnezyum ve sodyum tuzlarının çözünürlükleri önem taşımaktadır. Kalsiyum ve magnezyum tuzları yaygın olarak SERTLİK TUZLARI olarak bilinmektedir. Doğal sularda, suyun kalsiyum konsantrasyonu, magnezyum konsantrasyonundan büyüktür. Deniz suyu için tersi geçerlidir. Başlıca kalsiyum ve magnezyum tuzları: Bikarbonatlar Ca(HCO3) Mg(HCO3) Karbonatlar CaCO3 MgCO3 Klorürler CaCl2 MgCl2 Sülfatlar CaSO4 MgSO4 Silikatlar CaSiO3 MgSiO3

11. TDS – Toplam Çözünmüş Katı Etkisi Bir havuzda ideal TDS değeri= 1000 ppm • Yüksek TDS ( > 1500 ppm ) • Donuk görünüm • Korozyonu hızlandırır • Klor etkinliğini azaltır

12. İLETKENLİK Suyun özgül iletkenliği elektriksel akımı iletme derecesinin ölçüsüdür. Bu özellik, kendi içerisinde su ıslahı ile hiç bir bağlantı taşımamaktadır. Bununla birlikte, iletkenlik su içinde yer alan toplam iyonize (çözünmüş) katı maddelerin doğrudan ölçüsü olduğundan, iletkenlik noktası bir kontrol noktası olarak önem taşımaktadır. Temel iletkenlik birimi : µS/cm (microsiemens/cm). İletkenlik seviyesi sıcaklıktan etkilendiği için, ölçüsü 25°C sıcaklıkta belirtilir.

13. TOPLAM SERTLİK Sudaki sertliğe Kalsiyum ve Magnezyum tuzları neden olmaktadır. Suyun sertliği suyun kaynağına bağlı olarak büyük miktarda değişebilmektedir. Sanayide yüksek sertlik, ısı transferi de dahil olmak üzere çok çeşitli proseslerde kışır oluşumunun temel nedenidir. Kışır kontrol programlarının planlanmasında, gerek ıslah edilmemiş, gerekse ıslah edilmiş suların sertliğinin kontrol edilmesi önem taşımaktadır. Sertlik, genellikle, mg/l CaCO3 (ppm CaCO3) olarak ifade edilmektedir. Sertlik bazen, Fransız derecesi ile de gösterilebilir: 1 Fransız derecesi 10 ppm CaCO3 ‘e eşittir.

14. Toplam Sertlik • Tanım: • Su içerisindeki çözünmüş kalsiyum ve magnezyum iyonlarının kantitatif ölçümü. • Sertlik Birimleri : • ppm CaCO3 • Fransız Sertliği 0Fr 1 0Fr = 10 ppm CaCO3 • Alman Sertliği dH 1 dH = 17,8 ppm CaCO3 • İngiliz Sertliği 0E 1 0E = 14,3 ppm CaCO3

15. KALSİYUM VE MAGNEZYUM SERTLİĞİ KALSİYUM SERTLİĞİ Suyun kalsiyum sertliğine suda yer alan kalsiyum tuzları neden olmaktadır. Genellikle CaCO3 olarak ifade edilir. MAGNEZYUM SERTLİĞİ Suyun magnezyum sertliğine suda yer alan magnezyum tuzları neden olmaktadır. Magnezyum sertliği, toplam sertlik ile kalsiyum sertliğinin farkına eşittir. Genellikle ppm CaCO3 olarak ifade edilir.

16. Sertlik Etkisi Bir havuzdaki ideal sertlik değeri = 200 - 300 ppm • Düşük Sertlik ( < 100 ppm ) • Su agresif karakterdedir ( korozif ) • Yüksek Sertlik ( > 400 ppm ) • Su kireç yapıcıdır • Bulanık su

17. Sertliğe Göre Suyun Sınıflandırılması

18. ALKALİNİTE Alkalinite çeşitli maddelerden dolayı meydana gelebilmektedir. P- ALKALİNİTE(Partial/Kısmi) Kısmi alkalinite (fenolftalein, pH 8.3), aşağıdaki denkleme bağlı olarak, toplam hidroksitlerin ve yarı-karbonatların konsantrasyonunu göstermektedir: P ( ppm CaCO3) = OH- + 1/2 CO3-2hidroksil karbonat M-ALKALİNİTE Toplam Alkalinite (metiloranj, pH 4.3) toplam hidroksitlerin, toplam karbonatların ve toplam bikarbonatların, aşağıdaki denklemde olduğu gibi sudaki konsantrasyonlarını göstermektedir M (ppm CaCO3) = OH- + CO3-2 + HCO3-hidroksil karbonat bikarbonat

19. TAC – Toplam Alkalinite • Alkalinite Bileşenleri : • Bikarbonatlar HCO3- • Karbonatlar CO3= • Hidroksitler OH - • Tanım: • Suyun tamponlama kapasitesinin kantitatif ölçümü. • pH’ın değişime karşı gösterdiği direnç. • Asit nötralleştirme kapasitesi.

20. TAC – Toplam Alkalinite Etkisi Bir havuzdaki ideal TAC değeri = 80 – 120 ppm • Düşük TAC ( < 80 ppm ) • pH değişkendir • Su agresif karakterdedir( korozif ) • Yüksek TAC ( > 150 ppm ) • pH değişmeye karşı direnç gösterir • Su scale yapıcıdır • Bulanık su (yüksek pH)

21. Su Dengesi • - Su dengesi için göz önüne alınan faktörler: • pH • TAC • TDS • Kalsiyum Sertliği • Su Sıcaklığı • Suyun korozif veya kireç yapıcı tarafta olduğunu belirleyebilmek • için yukarıdaki analizler yapılır. • Langelier Doygunluk İndeksi havuz suyunun korozif veya taş • yapıcı karakterde olduğunu belirlemek için kullanılır.

22. HAVUZ MEKANİĞİ 2012MARMARİS

23. 1. KULLANIM AMACINA GÖRE; a. Özel ev, villa havuzları, b. Otel, site havuzları, c. Umuma açık, genel havuzlar, d. Olimpik ve müsabaka havuzları, e. Yarı olimpik ve kondisyon havuzları, f. Su parkları ve eğlence havuzları, g. Süs havuzları, h. Çocuk havuzları, i. Masaj havuzları, j. Terapi havuzları, k. Şok havuzları, l. Ayak yıkama havuzları,

24. YÜZME HAVUZLARININ SINIFLANDIRILMASI • 2. DERİNLİĞİNE GÖRE; • a. Atlama havuzları > 3.40 m • b. Derin havuzlar > 1.35 m • c. Şok havuzları 1.10 ~ 1.50 m • d. Sığ havuzlar 0.60 ~ 1.35 m • e. Terapi havuzları < 1.35 m • f. Masaj havuzları < 1.00 m • g. Çocuk havuzları < 0.50 m • 3. İNŞAAT TEKNİKLERİNE GÖRE; • a. Betonarme havuzlar, • b. Kompozit malzemeden mamul, hazır havuzlar, • c. Kompozit malzeme ile diğer malzemelerden mamul, yerinde inşa edilen havuzlar,

25. YÜZME HAVUZLARININ SINIFLANDIRILMASI • 4. TAŞMA SİSTEMİNE GÖRE; • a. Üstten taşmalı havuzlar, • b. Yandan taşmalı havuzlar, • c. Taşma ağızlı (skimerli) havuzlar, • 5. HAVUZUN BULUNDUĞU MAHAL’ LERE GÖRE; • a. Açık havuzlar, • b. Kapalı havuzlar, • 6. HACİMLERİNE GÖRE; • a. Özel havuzlar < 200 m³, • b. Otel havuzları 200 ~ 3000 m³, • c. Umumi, genel havuzlar 400 ~ 3000 m³ • d. Su parkları ve eğlence havuzları > 3000 m³ • 7. KULLANILAN SUYUN CİNSİNE GÖRE; • a. Tatlı su havuzları, • b. Deniz suyu havuzları,

26. A – Havuzun Temelleri Suyun Sirkülasyonu İNSAN HAVUZ su kan Pompa Böbrek Filtre Kalp Yüzme havuzu sirkülasyonu: kapalı döngü Yüzme Havuzu Sirkülasyonu insanlardaki kan dolaşımı sistemine benzer.

27. HAVUZ SU HACMİNİN HESAPLANMASI • Tam bir su şartlandırma programı uygulayabilmek için havuzun • su kapasitesinin hesaplanması gerekmektedir. • !!! UYARI !!! • Denge tankı su kapasitesi havuz hacmine eklenmelidir. • Aşağıdaki hesaplamalar kesin olmamakla beraber hacim hesabında yaklaşık değerler verir. • Ortalama Derinliğin Hesaplanması: (maks. derinlik + min. derinlik) 2

28. HAVUZ SU HACMİNİN HESAPLANMASI boy en Ortalama Derinlik X X = hacim m3 Oval Havuz : en boy Ortalama Derinlik X X X 0,89 =hacim m3 Dairesel Havuz : çap çap Ortalama derinlik X X X 0,78 =hacim m3 Değişik Şekilli Havuz : Ortalama Derinlik En büyük genişlik En büyük uzunluk X X X 0,85 =hacim m3

29. Havuz Dizaynı İçin Önemli Parametreler • Sirkülasyon & devir periyotları • Tavsiye Edilen Havuz Su Sirkülasyon Süreleri • Maksimum Kullanıcı Kapasitesi • Maksimum Sıcaklık • - Denge Tankları • - Su Hızları

30. Sirkülasyon Süresi • Sirkülasyon Süresihavuz suyu hacminin tamamının filtreden • bir defa geçmesi için gerekli saat cinsinden teorik zaman. • Havuz su kapasitesi m3 • Sirkülasyon Süresi (saat) = • Filtre debisi m3 / saat • Filtre Debisi birim zamanda filtreden geçen su miktarı. Not:Pratikte havuz suyunun %99 ‘unun filtrelerden geçmesi için en az 7 kez sirküle etmesi gerektiği kanıtlanmıştır.

31. Havuz Suyu Sirkülasyon Süreleri Havuz Tipleri saat 0.5 – 1.0 kaydıraklı & kaplıca tipi havuzlar 0.5 – 1.5 eğitim havuzları max. 0.5 50 cm derinliğe kadar 0.5 – 1.0 50 cm’den 1m derinliğe kadar halka açık 1.0 – 2.0 1 m’den 1.5 m derinliğe kadar halka açık 2.0 – 2.5 1.5 m’den derin halka açık 2.5 – 3.0 umumi havuzlar 25 m uzunluğa kadar 1 m sığ kısımla 3.0 – 4.0 yarışma havuzları (50 m uzunluk ve 2m derinlik) 4.0 – 6.0 villa havuzları veya özel havuzlar 4.0 – 6.0 dalma havuzları

32. Maksimum Kullanıcı (Yüzücü) Yükleri • Maksimum kullanıcı yüklerinin belirlenmesi için birbirinden • farklı iki kesin koşul göz önüne alınmalıdır. • Maksimum EMNİYETLİ Kullanıcı Yükü • Maksimum DİZAYN Kullanıcı Yükü

33. Maksimum Emniyetli Yüzücü Yükü • Basit olarak, havuz yüzey alanından faydalanarak, belirli • bir yüzeyi EMNİYETLİ bir şekilde kullanabilen maksimum • yüzücü sayısı hesaplanabilir. • her 2.2 m2 - 1 yüzücü sığ su (1 m derinlik ve altı) • her 2.7 m2 - 1 yüzücü durağan su (1 – 1.5 m derinlik) • her 4.0 m2 - 1 yüzücü derin su (1.5 – 2 m derinlik) • 1 yüzücü > 4 m2 çok derin su ( > 2 m derinlik)

34. Maksimum DİZAYN Kullanıcı (Yüzücü) Yükü • Sirkülasyon ve Filtrasyon ekipmanlarının mevcut su kalitesini • bozulmaksızın koruyabilecekleri sirkülasyona bağlı maksimum • yüzücü sayısı. • Aşırı partikül ve kirlilik bulunması halinde havuz suyu • bulanmaya başlar. Maksimum yüke yaklaşılması halinde • havuzdaki pH ve serbest klor seviyeleri kontrol edilmeli ve • gerekli seviyeler derhal ayarlanmalıdır. Havuz Sirkülasyon Debisi (m3/saat) M.Design.B.L m3/saat = 1.7

35. Yüksek Su Sıcaklığının Riskleri • birçok ekipmana zarar vererek ömürlerini kısaltır, • dolgu maddeleri etkinliğini kaybeder, • plastik parçalar yıpranıp, kırılabilir, • bağlantı parçaları deformasyonuna uğrar, • su vanaları kırılabilir, • fazla buharlaşma ekstra su kaybına neden olur, • kimyasal tüketimi artar, • mikrobiyolojik aktivite hızla artar.

36. Denge Tankları • Denge Tankı kapasitesi havuza giriş yapan Maksimum • DİZAYN Kullanıcı Yükü’ne göre havuzdan taşan su miktarına • ( tercihen Max.EMNİYETLİ Kullanıcı Yükü alınır) göre • belirlenmelidir. • Gerekli koşullarda kimyasal ilavesi mümkündür. • Denge Tankı pompaların ve filtrelerin etkin bir şekilde • çalışmaları için kullanıma uygun olmalıdır.

37. Borulardaki Su Hızı • Herhangi bir emiş borusunda maksimum hız • 1.52 m / sn • Herhangi bir basma borusunda maksimum hız • 2.74 m / sn • değerlerini GEÇMEMELİDİR...

38. B- Mekanik Operasyonlar

39. Yüzme Havuzlarının Sirkülasyonu Bir yüzme havuzunun ve sirkülasyon sisteminin temel bileşenleri aşağıdakilerdir: • Havuz • Denge tankı (büyük havuzlarda) • Skimmer • Kıl tutucu • Pompa • Kontrol vanaları • Filtre veya filtreler • Isıtıcı (gerekliyse) • Kimyasal dozaj sistemi

40. Sirkülasyon Prosesi • Su yüzey savaklarından veya skimmerlerde bulunan • boşluklar vasıtasıyla havuzu terk ederek sirkülasyona başlar. • 2. Bir miktar su dip emiş ile uzaklaşır. • Havuz sirkülasyon pompası suyu emerek filtrelere doğru iter • Çöktürücü su filtreye girmeden hemen pompa çıkışında • dozajlanır. • Su filtrelerden geçerek taşıdığı kirlilikleri bırakır. • 6. Gerekirse su ısıtılır. • 7. Havuz dibinde veya duvarlarında bulunan besi hatlarıyla su • havuza geri dönmeden önce kimyasal olarak şartlandırılır. • - Tipik olarak bir dakikada binlerce litre su bu prosesden geçerek • şartlandırılmış bir şekilde havuza geri döner.

41. Yüzme Havuzlarının Sirkülasyonu Skimmerli Havuzlar

42. Skimmerler • - Pompaya zarar verebilecek büyük maddeleri tutabilecek bir sepet içerir. • - Suyu emmek için yüzen bir kilit içerir • - Konum önemlidir (aktif rüzgarın önünde daha iyidir) ve aşağıdakilere bağlıdır : • Havuz yüzeyi • Çevre • Havuz şekli • Boru boyutu • Filtrasyon kapasitesi

43. Yüzme Havuzlarının Sirkülasyonu TAŞMALI-Havuzlar hijyenik su dezenfektan dozajı V1 deşarj kirli çöktürücü dozajı su Filtre Denge Tankı V2 pH ayarı kıl tutucu pompa TOPLAM Hacim = V1 + V2

44. Taşmalı Havuzlar • Taşma Sistemi : • Havuzun bir veya bazı veya her tarafında. • Su savaklanarak bir kanala taşar. • İyi dizayn edilmelidir : • Taşma farlılıklarını önlemek için denge tankı • Her yerden eşit taşma sağlanmalıdır • Yüksek kapasiteli pompa • Güvenlik sensörleri ( su bulunmadığı zaman pompaları durdurmak,v.s. )

45. Kimyasal Dozajlama / Otomatik Kontrol

46. Yüzey Emişi • Skimmerler veya taşmalı • AMAÇ:Havuz yüzeyindeki mevcut kirlilikleri uzaklaştırmak (güneş kremleri, saç, böcekler, yağ, toz, mikroplar…)

47. Dip Emiş • Suyun dipten boşaltımı (havuzun en derin noktası) • Bazı havuzlarda filtrasyon veya suyun homojenliğini sağlamak için • Çoğu havuzda sadece boşaltım için. • Boşaltım aşağıdaki durumlarda gereklidir • Mevsim bakımında • Kimyasal ve kirlilik miktarını azaltma zorunluluğunda.

48. Yüzme Havuzlarının Sirkülasyonu Merdiven - Filtreleme

49. Filtrasyon Kum Filtreleri • Bu tip filtreler iyi kalitede QUARTZ KUM sayesinde su, kum içerisinde ilerledikçe kirlikleri tutarlar.Kum filtreleri 10 - 50 mikron’a kadar olan parçaları süzebilirler. Kirlilik arttıkça, basınç yükselirve sistemdeki su akışı azalır.Filtre basıncınormal değerin 5-10 psi üzerinde olunca, filtrenin temizlenmesi veya “Ters Yıkama” yapılması gerekir.

50. Kum Filtreleri • en çok kullanılan filtre tipi • ham filtrasyon 30 – 50 micron • çöktürücü ile mükemmel filtrasyon • <10 micron • filtre ortamı (ayarlanmış kum tabakası) • multimedia filtreler (3 farklı tabaka) • silica + granate + anthracit • Filtre malzemesini 5 yılda bir değiştirilmesi tavsiye edilir. • Su şartlandırılmasının iyi yapılmadığı ortamlarda Su Dengesinin Bozulması sonucu filtre içinde taşlaşmalar meydana gelir. Kum yapısı bozulur ve oluklar (kanallar) oluşur. Filtrasyon işlemi gerçekleşmez. • Filtrelerden verim alınabilmesi için mutlaka kimyasal temizlik yapılmalıdır. Çok yönlü vana