GEODEZJA INŻYNIERYJNA -MIERNICTWO-2014-

1. GEODEZJA INŻYNIERYJNA-MIERNICTWO-2014- prof.drhab.n.techn. Jan J.KONIECZNY

2. Geodezja i pomiary inżynieryjne Geodezja zajmuje sie zagadnieniami związanymi z wyznaczaniem kształtu i rozmiarów globu ziemskiego jako całości, a także odpowiednio jego mniejszych fragmentów. Pomiarami kształtu i rozmiarów Ziemi zajmuje się: • geodezja satelitarna, • geodezja wyższa i astronomia geodezyjna • grawimetria Pomiarami mniejszych fragmentów powierzchni terenu zajmują się: • geodezja inżynieryjna • geodezja gospodarcza • fotogrametria, • topografia, • kartografia,

3. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Pomiar liniowy (odcinków i poligonów) Pomiar odcinków szkicownik pion sznurkowy

4. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Libelle Libella rurkowa Libella pudełkowa

5. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Tyczki miernicze Tyczka ustawiona pionowo w statywie Tyczki teleskopowe Tyczka sztywna 2m

6. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Wskaźnik pomiarowy Szpilki pomiarowe

7. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Ruletka pomiarowa Taśma miernicza

8. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Busola Węgielnica Dalmierz laserowy Węgielnica dwupryzmatyczna

9. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Łata pomiarowa z żabką Żabka pomiarowa Łaty pomiarowe

10. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Teodolit elektroniczny Tachymetr elektroniczny

11. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Budowa tachimetru elektronicznego 1 – raczka, 2 – kolimator, 3 - znaczek osi obrotu lunety, 4 – pion optyczny, 5 – śruba ustawcza (poziomująca), 6 - dźwignia mocująca, 7 - śruba mocująca rączkę, 8 – obiektyw, 9 - śruba zaciskowa koła poziomego, 10 - śruba leniwa koła poziomego, 11 - wyświetlacz; 12 – libella pudełkowa, 13 - śrubki rektyfikacyjne libelli pudełkowej, 14 – podstawa, 15 - dźwignia zatrzasku baterii, 16 – baterie, 17 - libella rurkowa, 18 - Gniazdo (GTS-201D), 19 - pokrętło ogniskowej, 20 - uchwyt lunety, 21 - okular lunety, 22 – śruba zaciskowa koła pionowego, 23 – śruba leniwa koła pionowego, 24 – gniazdo (GTS-02/203)

12. Pomiar szczegółów sytuacyjnych Pomiar sytuacji metodą domiarów prostokątnych (ortogonalnych)

13. Pomiar szczegółów sytuacyjnych Pomiar sytuacji metodą przedłużeń

14. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Niwelator elektroniczny Niwelator optyczny

15. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Współczesny zestaw GPS Tradycyjny zestaw GPS

16. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Kwadratnica

17. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Podziałka liniowa

18. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Podziałka transwersalna

19. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Kątomierz

20. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Planimetry mechaniczne

21. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Planimetr elektroniczny

22. Podstawowy Sprzęt Geodezyjny (Pomiarowy) Obliczenie powierzchni metodą kwadratów

23. UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH Współrzędnymi nazywamy wielkości kątowe lub liniowe wyznaczające położenie punktu na dowolnej powierzchni lub w przestrzeni w sposób względny, w stosunku do przyjętego układu współrzędnych W zależności od dziedziny nauki i techniki stosowane są różne układy współrzędnych. Najczęściej stosowane są następujące układy współrzędnych: • geograficznych na powierzchni kuli lub elipsoidy, • prostokątnych płaskich, • biegunowych płaskich.

24. UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH Współrzędne geograficzne na powierzchni elipsoidy współrzędne geograficzne współrzędne prostokątne • W układzie współrzędnych elipsoidalnych określane są współrzędne punktów geodezyjnych. • Z fizycznej powierzchni Ziemi punkty są zrzutowane na powierzchnie elipsoidy. • Położenie punktu P jest określony przy pomocy współrzędnych (B i L) • szerokości geodezyjnej (elipsoidalnej) B • długości geodezyjnej (elipsoidalnej) L oraz • wysokości (elipsoidalnej) punktu nad powierzchnią elipsoidy.

25. UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH Współrzędne ortogonalne na płaszczyźnie Współrzędne prostokątne płaskie służą do dokładnego wyznaczania położenia punktów w terenie i na mapie. Mapy lub plany przedstawiają obraz płaski terenu, dlatego położenie punktów terenowych, tworzących treści mapy, zdefiniowane jest jednoznacznie w kartezjańskim układzie współrzędnych prostokątnych, przez współrzędne (x,y). Układy współrzędnych prostokątnych są określone w miarach liniowych. Znając współrzędne prostokątne położenia dwóch punktów na płaszczyźnie, można w prosty sposób obliczy odległość między tymi punktami oraz azymut wyznaczonego przez te punkty kierunku z pomocą wzorów z geometrii analitycznej płaskiej.

26. UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH Współrzędne ortogonalne na płaszczyźnie Prostokątny (kartezjański) układ współrzędnych to układ współrzędnych, w którym zdefiniowany jest punkt odniesienia będący środkiem lub początkiem układu współrzędnych oznaczany literą O lub liczbą zero (0), W punkcie tym, wszystkie współrzędne są równe zeru Zestaw n osi liczbowych zwanych osiami układu współrzędnych, z których każde dwie osie są do siebie prostopadłe i których zera znajdują się w wybranym początku nazywamy układem karteziańskim. W geodezji trzy pierwsze osie oznaczane są w sposób następujący: OX (pierwsza oś, zwana osia odciętych), OY (druga zwana osią rzędnych), OZ (trzecia oś). Liczba osi układu współrzędnych wyznacza wymiar przestrzeni. Kartezjański układ współrzędnych (x, y) w dwóch wymiarach, dzieli płaszczyznę na cztery części (ćwiartki), układu współrzędnych:

27. UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH I ćwiartka - punkty, dla których x>0 i y>0, II ćwiartka – punkty, dla których x<0 i y>0, III ćwiartka – punkty, dla których x<0 i y<0, IV ćwiartka – punkty, dla których x>0 i y<0 Najczęściej stosuje się odwzorowania płaskie Gaussa-Krűger’a bądź quasi-stereograficzne WIG, w celu uzyskania układów współrzędnych prostokątnych. W miernictwie w odróżnieniu od geodezji nie uwzględnia sie krzywizny Ziemi, a wyniki pomiarów wykonywanych na małych obszarach, kartowane są na płaszczyźnie mapy lub planu. Położenie punktów na płaszczyźnie planu, określamy za pomocą współrzędnych prostokątnych odniesionych do początku układu. Punkt przecięcia się obu osi jest początkiem każdego układu współrzędnych prostokątnych. Odległości punktu od wspomnianych osi, nazywane współrzędnymi punktu, oznacza sie literami x (odcięta) oraz y (rzędna).

28. Współrzędne ortogonalne na płaszczyźnie Jednoznaczne określenie położenie punktów w układzie współrzędnych prostokątnych na płaszczyźnie wymaga jeszcze wprowadzenia znaków. Dlatego na każdej osi rozróżniamy kierunki dodatnie i ujemne. Kierunki dodatnie są skierowane na północ i wschód od początku układu, ujemne zaś na południe i zachód. Przez przyjecie dwóch prostopadle przecinających się osi, cała płaszczyzna została podzielona na cztery części, tzw. ćwiartki W rachunku współrzędnych wielkościami wyjściowymi lub szukanymi mogą być zarówno elementy liniowe, jak i kątowe. Do liniowych elementów zalicza się: współrzędne punktów X, Y, przyrosty współrzędnych odcinków ∆ x, i ∆ y, długości zredukowane (poziome) d. Do elementów kątowych zalicza się: azymuty, kąty kierunkowe, kąty wierzchołkowe w sieciach osnów poziomych. Przyrostem współrzędnych nazywamy różnice współrzędnych dwóch punktów lub prostokątny rzut odcinka na osie układu. Zależnie od osi układu na którą rzutujemy dany odcinek, oznaczamy przyrost odpowiednio przez ∆ x i ∆y.

29. UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH Przyrost dla dwóch punktów, np. A i B wynosi: ∆x = xB - xA ∆y = yB – yA Przyrosty mogą być dodatnie i ujemne Znając przyrosty możemy obliczyć azymut odcinka oraz jego długość d. Stosując odpowiednie wzory trygonometryczne możemy obliczy kąt φ tg φ = ∆y = YB - YA ∆x XB- XA Azymutem AAB boku AB nazywamy kąt poziomy, zawarty w przedziale od 0° do 360°, pomiędzy kierunkiem północy wychodzącym z punktu A, a danym bokiem AB, liczony od kierunku północy w prawo, zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

30. Układ Współrzędnych Geodezyjnych

31. UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH Jeżeli punktem początkowym boku, dla którego określamy azymut jest punkt B, wtedy po wyprowadzeniu z niego kierunku północy i zakreśleniu kąta w prawo pomiędzy północą a bokiem BA otrzymamy azymut boku odwrotnego, oznaczonego symbolem: ABA. Zgodnie z rysunkiem azymut ten różni sie od azymutu boku AB o wartość kąta półpełnego: ABA = AAB ± 180° Stosując twierdzenie Pitagorasa obliczamy długość odcinka d ze wzoru:

32. UKŁADY WSPÓŁRZĘDNYCH Przyrost jest nie tylko różnicą współrzędnych dwóch punktów, ale także prostokątnym rzutem odcinka ograniczonego tymi punktami na osie układu. Znając zatem azymut odcinka AB oraz jego długość (d), możemy obliczyć przyrosty z trójkąta prostokątnego ABA’, jeżeli znamy w nim przeciwprostokątną (d) i kąt (AB): ∆x = d · cos (AB) ∆y = d · sin (AB) Odległość d dwóch punktów A i B lub odcinek d = AB jest zawsze dodatni.

33. OSNOWY GEODEZYJNE Podstawą wszelkich prac inżynieryjnych na wszystkich etapach projektowania i realizacji inwestycji jest osnowa geodezyjna. Osnowy geodezyjne jako matematyczny układ odniesienia, dzielą się na: poziome, w których wzajemne położenie punktów na powierzchni odniesienia zostało określone w przyjętym układzie współrzędnych geodezyjnych; oraz wysokościowe, w których wysokości punktów zostały określone względem przyjętego układu odniesienia, (poziomu morza). SIECI OSNÓW GEODEZYJNYCH Osnowy geodezyjne podstawowe dzieli się wdług dokładności oraz kolejności pomiarów następująco: triangulacja – pomiar wszystkich kątów i niektórych baz; poligonizacja precyzyjna – pomiar wszystkich boków i kątów; niwelacja precyzyjna – pomiar wszystkich reperów wysokościowych.

34. OSNOWY GEODEZYJNE Sieć poligonizacji precyzyjnej Sieć poligonizacji precyzyjnej może być: pomierzona i dowiązana do punktów triangulacyjnych, bądź też pomierzona niezależnie (w układzie lokalnym) Orientacja sieci niezależnej oparta jest o pomiar azymutów geograficznych, metodami astronomii geodezyjnej. W poligonizacji precyzyjnej wyróżnia się następujące rodzaje sieci: sieć I klasy – długość ciągów 12 km, długość boku 1.2 km, średni błąd położenia punktu, mxy = ± 0,15 m; sieć II klasy – długość ciągów 8 km, długość boku 500 m, średni błąd położenia punktu, mxy = ± 0,20 m;

35. OSNOWY GEODEZYJNE Niwelacja precyzyjna Podstawą wszelkich pomiarów wysokościowych (z) jest sieć niwelacyjna. Sieci niwelacyjne oparte są na reperach fundamentalnych oraz na sieciach niwelacji precyzyjnej I i II rzędu. Ciągi niwelacyjne I rzędu – maksymalna długość ciągu 600 km, repery sieci co 2 km, - dokładność niwelacji 0,6 mm/1 km; Ciągi niwelacyjne II rzędu – maksymalna długość ciągu 200 km, repery sieci co 2 km, - dokładność niwelacji 1,2 mm/1 km; Punktem zerowym (odniesienia) układu wysokościowego jest średni poziom morza Bałtyckiego w Kronsztacie. Punkty niwelacyjne stabilizowane są przy pomocy reperów ziemnych bądź ściennych.

36. OSNOWY GEODEZYJNE Osnowy realizacyjne Oprócz omówionych osnów podstawowych, istnieje jeszcze szereg osnów technicznych bądź realizacyjnych stosowanych w pomiarach sytuacjno- wysokościowych, które będą głównym obszarem wykorzystania w pomiarach inżynieryjnych. Należą do nich: Osnowy sytuacyjne: poligonizacja ciągi tachimetryczne Osnowy wysokościowe: niwelacja techniczna niwelacja siatkowa niwelacja metodą punktów rozproszonych, a także Pomiary trygonometryczno – tachimetryczne jako pomiary sytuacyjno wysokościowe.

37. OSNOWY GEODEZYJNE W Polsce wyróżnia się następujące rodzaje triangulacji: Sieć główna wieńcowa (W) – zakładana jest na kierunkach południkowych i równoleżnikowych, z punktami Laplace’a (punkty pomiarów astronomicznych sieci) w odstępach co 200 km. Długość boków w trójkątach wynosi ok. 20 km; Sieć wypełniająca (SW) – długość boków w trójkątach 7-8 km, - dokładność położenia punktu (wierzchołków sieci), ze średnim błędem mxy= ± 0,07 m; Sieć zagęszczająca (SZ) – długości boków w trójkątach 3-4 km, - dokładność położenia punktu (wierzchołków sieci), ze średnim błędem mxy= ± 0,07 m; Średni błąd dowolnej funkcji niezależnych obserwacji (pomiarów) wartości zmiennych, równa się pierwiastkowi kwadratowemu pierwszych pochodnych cząstkowych tych funkcji, względem poszczególnych wielkości obserwowanych oraz średnich błędów tych wielkości. W celu umożliwienia obserwacji i pomiarów odległych punktów triangulacyjnych stosowane są wieże i sygnały triangulacyjne.

38. OSNOWY GEODEZYJNE Pozioma osnowa geodezyjna jest podstawą opracowań sytuacyjnych

39. OSNOWY GEODEZYJNE Wysokościowa osnowa geodezyjna służy do wyznaczenia wysokości wcześniej wybranych punktów w terenie (reperów), służy ona jako podstawa do opracowań wysokościowych. Ze względu na role i znaczenie dla prac geodezyjnych osnowy geodezyjne dzielą się na: • osnowy podstawowe; • osnowy szczegółowe; • osnowy pomiarowe. Osnowy podstawowe Osnowy podstawowe – stanowią zbiory punktów geodezyjnych wyznaczanych w poszczególnych sieciach, w celu: • badania kształtu i wymiarów Ziemi; • nawiązania i wyrównania osnów szczegółowych w państwowym układzie współrzędnych i państwowym układzie wysokości. Wysokości punktów osnowy podstawowej wyznaczone metoda niwelacji precyzyjnej, dzieli sie na: I klasę i II klasę. Maksymalny błąd pomiaru niwelacji osnowy podstawowej wynosi: I klasa: ± 1mm/km; II klasa: ± 2mm/km.

40. OSNOWY GEODEZYJNE Osnowy szczegółowe Osnowy szczegółowe stanowią zbiory punktów geodezyjnych wyznaczanych w poszczególnych sieciach w celu: nawiązania i wyrównania osnów pomiarowych w państwowym układzie współrzędnych i państwowym układzie wysokości; nawiązania do państwowego układu wysokości zdjęć fotogrametrycznych i numerycznych modeli terenu. Osnowy geodezyjne szczegółowe są zazwyczaj nawiązane do osnowy podstawowej. Ze względu na dokładność wyznaczenia punktów osnowę szczegółową dzielimy na klasy III i IV. Do osnowy klasy III zaliczamy punkty wyznaczone w sieciach triangulacyjnych i powierzchniowych sieciach kątowo – liniowych. Osnowę IV klasy stanowi zbiór punktów będących rozwinięciem osnowy klasy III, służących do nawiązania osnowy pomiarowej i wykonania pomiarów szczegółów sytuacyjnych. Często stosuje się tu bezpośrednie pomiary geodezyjne metodą poligonizacji lub wcięć. .

41. OSNOWY GEODEZYJNE Maksymalny błąd pomiaru niwelacji osnowy szczegółowej wynosi: III klasa: ± 4 mm/km; IV klasa: ± 10 mm/km. Osnowy pomiarowe Osnowy pomiarowe – są to zbiory punktów geodezyjnych wyznaczanych w poszczególnych sieciach w celu: • oparcia pomiarów sytuacyjnych i rzeźby terenu; • wyznaczania projektów na gruncie; • wykonania pomiarów realizacyjnych przy obsłudze inwestycji (osn.realiz.); • badania i określania przemieszczeń obiektów budowlanych i podłoża gruntu Przy osnowach pomiarowych można zakładać dwa rzędy ciągów sytuacyjnych, lecz rząd drugi zakładamy tylko w przypadku, gdy brak jest możliwości oparcia pomiaru na liniach pomiarowych. Przebieg ciągów sytuacyjnych projektuje sie od razu w terenie.

42. OSNOWY GEODEZYJNE Przy projektowaniu ciągów sytuacyjnych stosujemy następujące zasady: ciągi sytuacyjne powinny przebiegać w pobliżu szczegółów sytuacyjnych, które obejmie sie pomiarem, z uwzględnieniem konfiguracji terenu i metod pomiaru szczegółów sytuacyjnych; ciągi sytuacyjne powinny być obustronnie nawiązane do punktów osnowy szczegółowej lub punktów posiłkowych założonych na ich bokach; 3. ciągi wiążące dopuszcza sie tylko w wyjątkowych sytuacjach. Mogą składać sie z dwóch boków, a długość ciągu nie może przekraczać dwukrotnej długości boku, do którego dany ciąg jest nawiązany; 4. punkty posiłkowe stanowiące nawiązanie ciągów sytuacyjnych powinny być wyznaczone przy pomocy teodolitu tak, aby wytyczenie znalazło sie dokładnie na boku osnowy III klasy; 5. długości boków ciągów powinny być nie większe niż 50 metrów i nie mniejsze niż 30 metrów; 6. punkty poligonowe nie powinny być narażone na zniszczenie, a boki dogodne dla wykonania pomiaru bezpośredniego.

43. OSNOWY GEODEZYJNE Ze względu na metodę zakładania, (utrwalania), pomiaru i obliczania, osnowy poziome dzielą się na sieci: • poligonowe; • triangulacyjne; • linii pomiarowych; • pojedyncze punkty wcięte różnego rodzaju wcięciami; • punkty o współrzędnych wyznaczonych metodami fotogrametrycznymi. Podstawą pomiarów wysokościowych (niwelacyjnych) jest szczegółowa osnowa wysokościowa, nawiązana wielo – lub jednopunktowo do sieci reperów niwelacji państwowej albo jako osnowa niezależna. Osnowa nawiązana wielopunktowo jest dowiązana do kilku punktów państwowej osnowy wysokościowej, a osnowa nawiązana jednopunktowo jest dowiązana tylko do jednego punktu państwowej osnowy wysokościowej. Osnowa niezależna nie jest dowiązana do państwowej osnowy wysokościowej.

44. OSNOWY GEODEZYJNE Osnowa wysokościowa Osnowę wysokościową stanowi usystematyzowany zbiór punktów, których wysokość w stosunku do przyjętego poziomu odniesienia została określona z zastosowaniem odpowiedniej techniki geodezyjnej. Wszystkie punkty podstawowej i szczegółowej osnowy wysokościowej powinny być stabilizowane w terenie stabilnymi i trwałymi znakami wysokościowymi (reperami), zapewniającymi ich długotrwałe użytkowanie. W osnowie wysokościowej wyróżnia sie trzy rodzaje znaków trwałych: podziemne naziemne ścienne

45. OSNOWY GEODEZYJNE Zasady obowiązujące przy pomiarze niwelacyjnym osnowy wysokościowej: każdy odcinek między sąsiednimi reperami musi być zaniwelowany dwukrotnie w kierunkach przeciwnych; niwelacja od reperu do reperu powinna być wykonana w ciągu jednego dnia; każdą z łat na poszczególnym stanowisku odczytuje się dwukrotnie, lecz kolejność odczytywania zmienia się; niwelacja o wysokiej precyzji powinna być wykonana metodą niwelacji ze środka przy zachowaniu równej odległości od instrumentu do łaty, którą należy odmierzyć taśmą stalową z dokładnością min.± 10cm.; długości celowych powinny wynosić 30-40 m, w wyjątkowych okolicznościach długość może być mniejsza, (np. przy większym spadku terenu lub w miejscach o ograniczonej widoczności).

46. POMIARY SYTUACYJNO-WYSOKOŚCIOWE W pomiarach sytuacyjnych Wyróżnia sęe 3 grupy szczegółów terenowych: I grupa dokładności: • stabilizowane znakami punkty osnowy geodezyjnej; • znaki graniczne, granice działek i punkty załamania granic; • obiekty i urządzenia techniczno- gospodarcze; • elementy naziemne uzbrojenia terenu i studnie; • obiekty drogowe i kolejowe, szczegóły ulic. II grupa dokładności: • punkty załamania konturów budowli i urządzeń podziemnych; • boiska sportowe, parki, drzewa; • elementy podziemne uzbrojenia terenu III grupa dokładności: • punkty załamania konturów użytków gruntowych i klasyfikacyjnych; • złamania dróg dojazdowych, linie brzegowe wód; • inne obiekty o niewyraźnych konturach. Błąd położenia punktów mierzonych obiektów nie może przekroczyć: 0.10 m, 0.30 m oraz 0.50 m - dla kolejnych grup szczegółów.

47. POMIARY SYTUACYJNO-WYSOKOŚCIOWE Zakres czynności związanych z pomiarem szczegółów Prace związane z pomiarem szczegółów obejmują następujące czynności: założenie i utrwalenie punktów poligonowych ciągów sytuacyjnych, założenie i utrwalenie punktów posiłkowych i linii pomiarowych; pomiar boków i katów w ciągach sytuacyjnych pomiar linii pomiarowych; zdjęcie (pomiar) szczegółów sytuacyjnych; sporządzenie szkiców polowych pomiaru szczegółów sytuacyjnych; obliczenie i wyrównanie ciągów sytuacyjnych

48. POMIARY SYTUACYJNO-WYSOKOŚCIOWE Zasady zakładania ciągów sytuacyjnych i linii pomiarowych Ciągi sytuacyjne należy projektować w taki sposób, ażeby: przebiegały jak najbliżej obiektów, dla których boki tych ciągów maja być podstawą pomiaru, ( wzdłuż drogi, brzegów rzek oraz wzdłuż granic kompleksów); punkty poligonowe były obierane w sposób zapewniający możliwie dokładny pomiar boków i katów (jednolity spadek terenu, widoczne tyczki); mogły być wykorzystane jako oparcie dla założenia sieci linii pomiarowych lub dla stanowisk przy pomiarze sposobem biegunowym; boki w miarę możliwości były zawarte w granicach od 50 do 400 m, a stosunek boków sąsiednich nie był mniejszy niż l : 3; ciągi biegnące równolegle, np. wzdłuż rzek, były powiązane ze sobą w odstępach co najmniej kilometrowych poprzecznymi liniami pomiarowymi dowiązanymi kątowo do boków tych ciągów.

49. POMIARY SYTUACYJNO-WYSOKOŚCIOWE • Linie pomiarowe należy projektować w taki sposób, ażeby: • nawiązania linii pomiarowych do sieci poligonowych można było dokonać możliwie najprostszymi sposobami, jednak z zachowaniem wymaganej dokładności; • z danej linii pomiarowej możliwy był pomiar jak największej liczby szczegółów; • przy pomiarze szczegółów sposobem domiarów – domiary te były możliwie krótkie; • przy pomiarze szczegółów metodą przedłużeń – mierzone obiekty znajdowały się pomiędzy dwiema liniami pomiarowymi, • długości przedłużeń nie były większe niż dwukrotnie dłuższe od przedłużanej linii obrysu szczegółu ( ściany budynku, granicy działki itp.) oraz kąty, pod którymi przedłużenia przecinają sie z linią pomiarową nie były mniejsze od 45° • Linie pomiarowe w zależności od rodzaju osnowy geodezyjnej mogą stanowić: • trzy rzędy -jeżeli osnowa składa sie z ciągów głównych I lub II rzędu; • dwa rzędy -jeżeli osnowa składa sie z ciągów sytuacyjnych I rzędu; • jeden rząd- jeżeli osnowa składa sie z ciągów sytuacyjnych II rzędu.

50. POMIARY SYTUACYJNO-WYSOKOŚCIOWE Utrwalenie punktów poligonowych w ciągach sytuacyjnych oraz punktów posiłkowych należy przeprowadzić w następujący sposób: w ciągach sytuacyjnych należy zakopać rurkę lub butelkę z grubego szkła odwróconą dnem do góry na głębokość 10 cm poniżej terenu, (licząc od górnej podstawy znaku) na gruntach ornych - poniżej 40 cm (głębokość rurki); w ciągach sytuacyjnych przebiegających przez osiedle oraz wzdłuż kompleksów obliczeniowych - za pomocą znaku naziemnego i podziemnego jak przy ciągach głównych; punktów posiłkowych - za pomocą palików drewnianych o długości 30 cm i średnicy 5 cm, wbitych równo z terenem. Wszystkie punkty poligonowe ciągów sytuacyjnych powinny posiadać jednolitą numerację dla całego mierzonego obszaru. Numerację tych punktów oraz pomiary należy przeprowadzić zgodnie z postanowieniami stosownych instrukcji pomiarowych.