PESTEN OP SCHOOL

1. PESTEN OP SCHOOL Katia Moerman VCLB-Ronse Rik Prenen VCLB-Limburg Maurits Wysmans KHLeuven

2. OMSCHRIJVING “Gepest worden is herhaaldelijk en langdurig blootstaan aan negatieve handelingen,verricht door één of meerdere personen en gericht tegen één of meerdere personen” Pesten is berekende agressie, de pester wil het slachtoffer kwetsen. Leed voor het slachtoffer. Gestoorde machtsverhouding; het slachtoffer is niet in staat zich te verdedigen.

3. PLAGEN EN PESTEN PESTEN - Systematisch - Met voorbedachten rade - Ongelijke macht - Hetzelfde slachtoffer - Groep tegen individu - Eénrichtingsverkeer - Isolatie van slachtoffer - Zware gevolgen - Moeilijk herstel PLAGEN - Incidenteel - Onschuldig - Gelijke machtsverhouding - Wisselend slachtoffer - 1 tegen 1 - Tweerichtingsverkeer - Geplaagde blijft in groep - Weinig nadelige gevolgen - Vlug vergeten G R IJ Z E Z O N E

4. PESTEN : Een gevarieerd palet “Je wordt vooral gepest om kledij. Je moet dure dingen dragen om erbij te horen. Ik koop dan spullen die erop lijken, dat helpt soms” Ze hebben mijn beste vriendin afgepakt Blokpin, fifi, “KOMAAN, PAK HEM !!”

5. PESTEN EEN PROBLEEM ? Duur ! Frequentie ! Intensiteit ! Slachtoffer lijdt !

6. Hoeveel jongeren pesten anderen ? B.O. S.O. Nederland 15-19% 16% Noorwegen 7,4 % 7,0% U.K. 11,5% 6,3% Vlaanderen 15,9% 12,3% Hoeveel jongeren worden gepest ? B.O. S.O. Nederland 19-23 % 6% Noorwegen 11,6% 5,4% U.K. 27,0% 10,1% Vlaanderen 23,0% 15,2%

7. WAAR WORDT GEPEST ? B.O. S.O. Op school (speelplaats) 77,5% 60,2% Op weg van en naar school 2,4% 5,1% Door klasgenoten 53,1% 50,5% Door hogere klas 11,0% 14-18% HOE WORDT GEPEST ? Jongens Meisjes Verbaal 54,4% 43,1% Fysiek geweld 22,8% 20,2% Stukmaken bezittingen 8,8% 9,2% Uitsluitingen 10,5% 22,0%

8. HOE REAGEREN LEERKRACHTEN ? Klasgesprek Straffen van de pester Niets doen Hulp vragen Naar ouders/directie gaan Gesprek met slachtoffer Fout leggen bij slachtoffer

9. HOE REAGEREN DE OUDERS ? Raad geven Sussen Naar directie/leerkracht Enkel luisteren Schuld bij slachtoffer Verbaal verdedigen Fysiek verdedigen Hulp zoeken

10. HOE REAGEREN ANDERE KINDEREN ? Vinden het vervelend Vinden het een beetje vervelend Kunnen pestkop niet uitstaan Tonen begrip voor pestkop Doen mee Zouden misschien meedoen Doen niet mee

11. HOE REAGEREN SLACHTOFFERS ? Ba.O. S.O. Zwijgen tegen de leerkracht 60% 80% Zwijgen tegen de ouders 61% 46%

12. NA DE CIJFERS…… DE VASTSTELLINGEN Over pesten wordt relatief weinig gepraat Ouders en leerkrachten weten het vaak niet Leerlingen keuren het af maar doen vaak mee Er wordt zeer weinig ingegrepen Slachtoffers staan er vaak alleen voor Groep lijdt onder dreigend en onveilig klimaat Pesten gebeurt voornamelijk op school en door leeftijdsgenoten

13. SLACHTOFFERS ENKELE KENMERKEN - Angstig, stil, twijfelen, gevoelig - Voorzichtig, sentimenteel - Afkeer van geweld en confrontaties - Negatief zelfbeeld - Minder sociale vaardigheden, alleen - Jongens vaak fysiek zwakker - Hecht contact met de moeder - Minder inzicht in groepsregels en -normen - Angstig, onhandig en impulsief gedrag - Concentratieproblemen - Roepen irritatie op (A.D.H.D.) - Soms (ongewild)provocerend gedrag - Reageren te sterk op onschuldige storingen

14. ‘Ingebakken’ agressie tegen anderen Positieve ingesteldheid t.o.v. geweld Impulsief, regelovertredend gedrag Behoefte aan dominantie Gering inlevingsvermogen Relatief positief zelfbeeld Fysiek sterker PESTKOPPEN… ENKELE KENMERKEN Misvatting : Pesten als camouflage

15. DE KENMERKEN…EEN SAMENVATTING Agressief Fysiek sterk Positief t.o.v. geweld Superioriteitsgevoel Sociaal onvaardig Angstig Fysiek niet zo sterk Afkeer van geweld Twijfel en onzekerheid Sociaal onhandig en onvaardig

16. WAT KUNNEN OUDERS DOEN ? Voor ouders van pesters... Pestgedrag serieus nemen, niet tolereren Consequent reageren op agressief gedrag Confronteren met gevolgen voor de anderen en zichzelf Vermijden van schuldgevoelens bij kind Duidelijke afspraken, bewaken en sanctioneren (+ en -) Gesprek met jongere gaande houden, geen ‘tegengeweld’ Controle op vriendengroep Contact met de school, open communicatie Samen leuke dingen doen, talenten stimuleren, club...

17. WAT KUNNEN OUDERS DOEN ? Voor ouders van slachtoffers - Signalen herkennen - Pesterijen ernstig nemen - Onmiddellijk contact met de school - Positieve eigenschappen beklemtonen - Vermijden van overbescherming - Alternatieve reacties op pestsituaties bedenken - Isolement doorbreken - Bespreek gevolgen van hun gedrag - Bespreek alternatieven, mogelijke oplossingen - Geen schuldgevoelens aanpraten

18. ACTIE OP SCHOOL Efficiënt ingrijpen bij pesterijen Preventie van pestproblemen Iedereen doet mee Initiatieven op het niveau van: - de school - de klas - het individu

19. ACTIE OP SCHOOLNIVEAU Overleggroep - Cel Leerlingenbegeleiding Opstellen gedragscode m.m.v. de jongeren Verhogen van toezicht op speelplaats en ‘vrije momenten’ Organisatie van speeltijd, -plaats Stoppen pestgedrag door incidentgesprekken ‘Kernleerkracht’ …..

20. ACTIE OP KLASNIVEAU Inoefenen sociale vaardigheden (Leefsleutels, Mega-project…) Stimuleren van groepswerk Sociometrisch onderzoek Aandacht voor positieve omgangsvormen (model) Steunen van de middengroep Situatiehantering (plaats in klas)

21. ACTIE OP NIVEAU VAN HET INDIVIDU Ingrijpen bij incidenten en vermoedens Stoppen incident Verwijzen naar opvolging Ondersteunende gesprekken met slachtoffers Vermoedens verifiëren Indien nodig: begeleidende gesprekken en/of verdere hulp inschakelen(C.L.B.) Herstelgesprekken met pesters Wijzen op gedragscode Afspreken van herstelcontract Indien nodig begeleidende gesprekken en/of verdere hulp inschakelen (C.L.B.)