PESTEN op school

1. Jeroen Matthieu Bram Eggermont leerkrachten ASV - LO BuSO Heuvelzicht Klerken, type 2 OV 1 Studiedag Brugge, 15 januari 2010 PESTEN op school

2. Inhoud • Korte inleiding • Groepsoverleg rond 5 kernvragen • Definiëren “pesten” + No Blame-aanpak • Toepassen op onze doelgroep, welke aanpassingen? • Verhaal + ons pestactieplan (film + materiaal)‏ • Vraagronde rond film, haalbaar? • Uitwisselen ideeën

3. Inleiding • Wie kwam ooit in contact met pesten ? • Geen kant-en-klare oplossingen... • “Week tegen pesten (febr.)” ↔ brede aanpak • Pesten → “ iemand die zich geraakt voelt ” • Doel: NIET beschuldigen • Probleemoplossend werken • Gedeelde verantwoordelijkheid • Aanmoedigen empathie

4. Groepsoverleg • 5 Kernvragen (5min): • Wat is “pesten”? • Welke handelingen vallen onder pesten? • Welke zijn de “meest pijnlijke”? • Welke mogelijkheden zijn er en welke zijn wel of niet goed? • Wat doet pesten met de leerkracht?

5. Wat is pesten? • Regelmatige, vervelende gebeurtenissen en/of handelingen • Geen respect voor grenzen = kwetsend • Intentie om te domineren, machtsverschil • Gebrek aan empathie • Groepsprobleem → MEER macht

6. Welke handelingen vallen onder pesten ? • Fysiek letsel • Dreigen met fysiek letsel • Schelden, belachelijk maken, uitlachen • Afpersing, geld of gunsten eisen • Uitsluiting, iemand met opzet niet laten deelnemen

7. Wat is de meest pijnlijke handeling? • Basisbehoefte van de mens: erbij horen • 3 grootste angsten: • afwijzing • isolement • de dood • “je hebt geen vrienden”

8. Pesten = GERAAKT voelen Dit – weten- maakt elke pest-analyse-diagnose overbodig en zinvol De persoon voor jou heeft hulp nodig, dat telt. Detective ↔ effect van “pesten” aanpakken Straf is pas een straf als deze door de gestrafte als een straf wordt ervaren. Zelfde basishouding bij dader en slachtoffer: voelen zich onzeker, niet goed in hun vel, hebben weinig zelfvertrouwen Essentie:

9. Wat doen we eraan als lkr.? • D en SO dienen onzekerheid om te zetten in: • Kracht • Ontplooien van hun mogelijkheden • Ondersteunen door: • Hen te geloven • Hen verantwoordelijkheid geven • = essentie van de NO BLAME-aanpak

10. Het moet STOPPEN NIEMAND wordt BESCHULDIGD IEDEREEN is VERANTWOORDELIJK No Blame

11. Drie grote fasen: • Individueel gesprek met het slachtoffer • Gesprek met het “hulpgroepje” • Individuele gesprekken met alle betrokkenen

12. 7 stappenStap 1: gesprek met doelwit • Informatie aanvullen/verzamelen • Beleving van het slachtoffer • Procedure uitleggen • Vertrouwen vragen • Namen van de betrokkenen • Namen van de niet betrokkenen, vriendelijke jongeren • Checken wat wel/niet gezegd mag worden • = actief luisteren: als ontvanger teruggeven wat zender jou verteld

13. Stap 2: groep wordt samengeroepen • Snel handelen • Leden van het groepje (2 daders, 2 meelopers, 2 personen die slachtoffer kennen) bijeen roepen. SO beslist wie. • Aangename setting creëren = kring • Slachtoffer is niet aanwezig

14. Stap 3: leg het probleem uit • Beleving van het doelwit wordt benoemd, geen feiten • Begeleider houdt de touwtjes in handen: vraag om te helpen, niemand wordt gestraft !!! • Niet beschuldigen, etiketteren, moraliseren

15. Stap 4: deel de verantwoordelijkheid • Nadruk op “het moet stoppen” • Begeleider wijst op individuele verantwoordelijkheid: elke persoon individueel aanspreken en IK-zin vragen • Niemand wordt gestraft • Belang van de groep

16. Stap 5: vraag de groepnaar hun voorstellen • Moedig aan om oplossingen voor te stellen • Laat eventueel herhalen, vertrekkend met “IK” • Vraag door om intenties concreet te maken • Aanvaard alle positieve voorstellen • Gebruik positieve bekrachtiging

17. Stap 6: laat het aan hen over • Leg de verantwoordelijkheid voor de oplossing bij hen • Veel succes wensen en bedanken

18. Stap 7: een volgende bijeenkomst • Nieuwe bijeenkomst na 1 week • Blijf bereikbaar • Spreek alle jongeren apart: • Hoe was het? • Hoe was het om te doen? • Ga je ermee door? • Laatste stap: gesprek met slachtoffer • Is het gestopt? Voel je je al beter? • Iedereen vraagt erkenning: 6 leden vd groep doen het werk en als LKR geloof je alle leerlingen die hielpen

19. No Blame-aanpak: overzicht • Gesprek met het doelwit • Groep wordt samengeroepen • Het probleem wordt uitgelegd • Delen van de verantwoordelijkheid • Concrete en ik-gerichte voorstellen • Loslaten en vertrouwen • Een week later: individuele gesprekken

20. No Blame-aanpak: besluit • No blame-aanpak is scharniermoment naar de toekomst → geen feiten uit verleden halen • Geen methodiek om problemen op te lossen, wel een houding op basis van geloof en vertrouwen • Helpt enkel bij normale standaardontwikkeling → vertaling naar onze doelgroep.

21. Vertaling naar onze doelgroep: • Afhankelijk van de mogelijkheden van het kind • Naast No Blame veel mogelijkheden : • Pictogrammen • Visualisaties • Vragenlijst met multiple choice • Sociale verhalen

22. Autisme en pesten: • Kinderen met ASS hebben 4x meer kans om gepest te worden dan hun leeftijdsgenootjes (2002)‏ • Onderzoek 2005: 100% wordt gespest en dit 1,25x per week. Tussen 11 en 19 jaar • Zelfde onderzoek: 23% veelvuldige pesterijen • Onderzoek 2003: 94% werd gepest, tussen 4 en 17 jaar • Makkelijk doelwit, want mensen met ASS moeten wetenschappelijk begrijpen wat mensen zonder ASS al instinctief weten. Sociaal naïef; lichtgelovig en letterlijk voorstellingsvermogen, concrete associaties, moeilijke zelfverdediging

23. Autisme en pesten: gevolgen • Minderwaardigheidsgevoel als volwassene • Problemen in omgang met andere geslacht • Slechtere schoolresultaten • (zwaardere) depressies • Zwakker afweersysteem met als gevolg meer ziektes: alle energie nodig om zichzelf te verdedigen • Angstgevoelens • Zelfmoord

24. Problemen: • Problemen bij betekenisverlening door: • Ander voorstellingsvermogen • Echo-verwerking: gedragingen en vragen echoën • Generaliseren = denken in compartimenten: niet schoppen op speelplaats ↔ ij het zwembad • Herkennen geen gevoelens → benoemen en duiden van gevoelens aanleren • Beperkt inschattingsvermogen: opzet of toeval? ongelukje? Eigen schuld? • Monoverwerking (1 kanaal gebruikt) → fixatie op 1 bepaald onderwerp en belangrijke informatie wordt gemist. • Trage verwerking van auditieve prikkels

25. Andere problemen: • Afwijkende belangstellingen • Cultureel analfabetisme: kunnen niet meepraten • Gebrek aan fantasie (“doen alsof”)‏ • Ongepaste reacties • Moeilijk zelfverdediging • Afwijkend taalgebruik

26. Oplossing: • Verduidelijking bieden • Ruimte • Tijd • Doelen opsplitsen: kleine stapjes en haalbaar • Aandacht bieden aan basisvaardigheden zoals communicatie, kleren, hygiëne, vrije tijd,... • Herkennen en omgaan met emoties: visuele methode om gevoelens te helpen benoemen, duiden,... • Sociale verhalen opstellen met als doel: • Begrijpen sociale signalen en vaardigheden • Aanleren en inoefenen ADL-vaardigheden • Taak-gerichtheid en concentratie bevorderen • Voorbereiden activiteiten

27. Sociale verhalen: • Concrete, specifieke uitgaande van eigen sterktes • Verschillende keren, op hetzelfde tijdstip, vlak voor de aan te leren vaardigheid • Voorlezen, zelf laten lezen, op cassette opnemen of tekeningen bij maken • Verhaal naspelen en laten meenemen • Voorbeelden

28. Ons verhaal + pestactieplan

29. Evolutie: • Scenario 1 gezonde school: voeding • Scenario 2 gezonde school: herhaling voeding + beweging • Scenario 3 gezonde school: milieuzorg, sorteren • Scenario 4 gezond + pestactieplan • Video + didactisch materiaal • Uitwisselen ideeën en andere pestactieplannen

30. Dank voor uw aandacht !!!!