Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia)

2. Nazwa szkoły: Zespół Szkół w Lubięcinie ID grupy: 98/23 Kompetencja: Przedsiębiorczość Temat projektowy: Współczesne systemy społeczno - gospodarcze Semestr/rok szkolny: V 2011/2012 Nazwa szkoły: Zespół Szkół w Rajsku ID grupy:98/85 Dane INFORMACYJNE (do uzupełnienia)

3. Definicja systemu gospodarczego System gospodarczy – to system zarządzania gospodarką, z charakterystycznymi typami instytucji i mechanizmów regulacyjnych. Dopełnieniem każdego systemu gospodarczego jest układ zjawisk sfer realnej gospodarki. Scharakteryzowanie występujących w nim elementów pozwala na stosunkowo łatwy opis istoty dowolnego systemu gospodarczego. Faktyczne systemy stanowią zawsze kombinację elementów i rozwiązań występujących w układzie. Można wyróżnić następujące typy systemów gospodarczych: autonomiczny system gospodarczy (zwany także zdecentralizowanym lub czysto rynkowym); scentralizowany system gospodarczy

4. Gospodarka rynkowa • Gospodarka rynkowa to gospodarka, w której zasadniczym regulatorem procesów gospodarczych jest samoczynnie działający rynek, mechanizm rynkowy, a nie plan centralny.

5. Głównym założeniem gospodarki rynkowej jest swoboda prywatnej przedsiębiorczości, czyli – kolokwialnie rzecz ujmując – przedsiębiorstwo, które samodzielnie analizuje i podejmuje decyzje ekonomiczne oraz dowolnie zarządza zasobami, wcześniej nabytymi w cenach rynkowych. Istotą przedsiębiorstwa w systemie rynkowym jest zaspokajanie potrzeb innych ludzi, za co oczekuje bezpośredniej lub pośredniej zapłaty od tych, których potrzeby zostają zaspokajane (z wyłączeniem motywu przyjaźni lub powiązań rodzinnych). ”Przedsiębiorstwa są nastawione na zbyt swoich towarów w celu maksymalizacji zysku, a  podstawą powiązań między nimi jest umowa cywilnoprawna. Oznacza to, że podstawowe  problemy  gospodarowania (...), są  w  gospodarce  rynkowej  rozstrzygane  na  poziomie  przedsiębiorstwa.

6. WE WSPÓŁCZESNEJ GOSPODARCE RYNKOWEJ MOŻNA WYRÓŻNIĆ: • 1.Neoliberalną gospodarkę rynkową – wolną od administracyjnej ingerencji państwa w jej mechanizmy, regulowanych jedynie polityką pieniężną banku centralnego i potrzebami budżetu państwa. Hasłem neoliberałów (zwłaszcza w USA) jest „deregulacja”, powrót do samoczynności mechanizmów ekonomicznych, a także odchodzenie od roli państwa opiekuńczego.

7. 2.Interwencjonistyczną (socjaldemokratycznie korygowaną) gospodarkę rynkową – idee gospodarcze socjaldemokratów (np. Szwecja, USA, Niemcy) wyrastając z przekonania, że korzyści społeczne płynące z określonego zakresu ingerencji państwa są większe od strat z tytułu pewnych ograniczeń, swobody działania gospodarki prywatnej. • 3.Społeczną gospodarkę rynkową – gospodarka ta została ukształtowana w RFN, akcentuje istotną rolę ustawodawstwa w charakterze społeczeństwa tworzącego porządek gospodarczy, zapewniającego też określony poziom świadczeń i pokój społeczny między głównymi stronami konfliktów społecznych tzn. pracownikami, pracodawcami i państwem.

8. Koncepcja społecznej gospodarki rynkowej bazuje na założeniu, iż możliwa jest synteza wolności działania prywatnych podmiotów gospodarczych na rynku i realizacji celów sprawiedliwości społecznej. Zakłada się, że powinno to zostać osiągnięte przez oddziaływanie dwóch głównych czynników: 1.Porządku (ładu) konkurencyjnego, wymuszającego wysoką efektywność gospodarowania oraz prawidło działającej koncentracji władzy gospodarczej w nielicznych podmiotach gospodarczych. 2.Wzrostu zatrudnienia oraz dochodów z pracy, a zatem tego, co L. Erhard określił „dobrobytem dla wszystkich”.

9. Docelowym modelem dokonywanych przekształceń w Polsce powinna być społeczna gospodarka rynkowa.„Społeczna gospodarka rynkowa oparta na wolności działalności, dialogu współpracy partnerów społecznych, solidarności stanowi podstawę ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.” art. 20 konstytucji RP

10. 4.Gospodarkę rynkową „azjatyckich tygrysów”- zwaną modelem japońskim; sterowana gospodarka rynkowa (Korea Południowa, Malezja, Singapur, Tajwan, Tajlandia) Charakterystyka gospodarki „azjatyckich tygrysów”: wolność gospodarcza, preferowanie przedsiębiorców, a nie pracowników, niskie płace zapewniają niskie koszty wytwarzania i wzrost konkurencyjności światowej, wysoka stopa inwestycji, autokratyzm państwa, w tym w sferze polityki gospodarczej, ingerencja wspomagająca rozwój gospodarki (eksportu, inwestycji rozwojowych), ekspansja eksportowa, agresywna strategia opanowywania rynków zagranicznych.

11. Wg opublikowanego w 1993 r. raportu BŚ, wzrost gospodarczy w latach 1960-1992 r. był w grupie "azjatyckich tygrysów" 3x szybszy niż w Ameryce Łacińskiej i w Azji Południowej oraz 5x szybszy niż w subsaharyjskiej Afryce, a także znacznie szybszy niż w rozwiniętych krajach kapitalistycznych i w krajach naftowych. Szybki rozwój gospodarczy przy stosunkowo niewielkich nierównościach doprowadził do radykalnej poprawy podstawowych wskaźników społecznych. Np. średnia długość życia wzrosła tam z 56 lat w 1960 r. do 71 w 1990 r. Odsetek ludzi żyjących w absolutnej nędzy, tzn. pozbawionych dostatecznego dostępu do żywności, czystej wody i dachu nad głową, spadł w Indonezji z 58 proc. w 1960 r. do 17 proc. w 1990 r. W tym samym czasie wskaźnik ten obniżył się w Indiach z 54 do 43 proc.

12. Japonia fascynuje niemal cały świat. Źródłem tej fascynacji jest jej szczególna kultura - słowa: samuraj, kamikadze, harakiri weszły do światowego słownika. Uwagę przykuwał również niebywale szybki do niedawna rozwój gospodarczy Japonii - trwający od końca XIX w., a szczególnie po II wojnie światowej. Japonia jest dotąd jedynym krajem spoza kręgu kultury europejskiej, który znalazł się w grupie kilkunastu najbardziej rozwiniętych państw świata. W latach 1950-1979 Japonia osiągnęła najszybszy wzrost gospodarczy spośród wszystkich rozwiniętych krajów kapitalistycznych. W latach 1950-59 tempo wzrostu wynosiło tam 9,5 proc. rocznie, w latach 1960-69 10,5 proc., a w trudnych latach siedemdziesiątych - 4,9 proc.

13. Japonia powiększyła swój dochód na mieszkańca w latach 1955-1980 pięć razy! Tego samego dokonał w okresie 1965-1990 Tajwan, a w tym samym czasie Korea Południowa osiągnęła wskaźnik wynoszący 6,3 razy. Imponujące wyniki uzyskały też Hongkong, Singapur, Tajlandia, Malezja i Indonezja. Od końca lat 70. do dzisiejszych tygrysów dołączył ludnościowy gigant - Chiny, przyspieszył też, choć nie w takim stopniu, inny kolos - Indie.

14. W 1973 r. tempo wzrostu w Japonii bardzo wyraźnie spadło, do poziomu 3-4 proc. rocznie. W części było to ceną sukcesu: Japonia praktycznie dogoniła, zwłaszcza w przemyśle, najwyżej rozwinięte kraje świata. Innym czynnikiem było (i jest) starzenie się społeczeństwa, co obniża stopę oszczędności - i inwestycji. Ludzie starsi mniej bowiem oszczędzają niż młodzi, a korzystają z wcześniej zgromadzonych oszczędności. Istnieje więc ważna zależność między strukturą demograficzną społeczeństwa, oszczędnościami i inwestycjami oraz wzrostem gospodarczym.

16. Ww. typy gospodarki rynkowej różnią się między sobą (zwłaszcza w sferze podziału), ale jednocześnie charakteryzują się wspólnymi, uniwersalnymi cechami np.: • 1.Gospodarka rynkowa oparta jest na dominacji prywatnej własności zasobów (kapitału). Podejmowanie decyzji gospodarczych oparte jest na rachunku mikroekonomicznym i na indywidualnej, materialnej odpowiedzialności za skutki tych decyzji. • 2.Gospodarka rynkowa ma charakter pieniężny, a nie rzeczowy. Miarodajny efekt pieniężny, nadwyżka pieniężna (zysk) jest miarą efektywności gospodarowania przedsiębiorstwa.

17. 3.Główną cechą funkcjonalną gospodarki rynkowej jest mechanizm rynkowy równoważący podaż i popyt, decydujący o alokacji zasobów gospodarczych przedsiębiorstwa.

18. Mechanizm rynkowy działający przez popyt, podaż i cenę rozwiązuje następujące podstawowe problemy ekonomiczne: • 1.Co produkować? • 2.Jak produkować, wytwarzać dobra? –z jakich zasobów, za pomocą jakich technik. • 3.Gdzie wytwarzać? – jaki region. • 4.Dla kogo?

19. Istotą gospodarki rynkowej jest istnienie możliwie dużej liczby niezależnych podmiotów gospodarczych (przedsiębiorstw) – stwarza to, bowiem możliwość istnienia konkurencji, a ta jest niezbędnym atrybutem rynku, siłą napędową każdej firmy. • Konkurencja jest to proces, w trakcie którego uczestnicy rynku dążą do lepszej pozycji w stosunku do innych, przedstawiając oferty korzystniejsze od innych pod względem ceny, jakości, atrakcyjności i nowoczesności wyrobów i usług, warunków dostaw, zapłaty itp.

20. Na rynku spotyka się jednak często działania szeregu przedsiębiorstw niezgodne z zasadami gospodarki rynkowej np. próby oszukania czy wprowadzenia w błąd partnera lub klienta, brak etyki kupieckiej itd. • Państwo w ukształtowanej gospodarce rynkowej wydaje odpowiednie przepisy np. „Ustawę o ochronie konkurencji i konsumentów” i powołuje do życia specjalne instytucje, których zadaniem jest zarówno ujawnienie nieuczciwej konkurencji oraz nadużywania pozycji dominującej na rynku.

21. Rynek jako miejsce, gdzie spotyka się globalna podaż towarów z globalnym popytem i gdzie ustala się cena można umownie podzielić na rynek doskonałej (wolnej) konkurencji i rynek niedoskonałej (monopolistycznej) konkurencji.

22. ZALETY GOSPODARKI RYNKOWEJ tendencja do racjonalnego wykorzystania zasobów gospodarczych, efektywny system motywacyjny, duża innowacyjność gospodarki, dyscyplina finansowa przedsiębiorstw (konkurencja i samofinansowanie się przedsiębiorstw), tendencja do samoczynnego ustalania się równowagi rynkowej, duża elastyczność gospodarki, dobre zaopatrzenie sklepów

23. Wady gospodarki rynkowej Procesy monopolizacji gospodarki ograniczają działanie rynku; Występowanie negatywnych efektów gospodarczych; Istnienie dóbr publicznych; Zjawiska destabilizujące gospodarkę Tendencja do powstawania dużych, nieakceptowanych społecznie, różnic dochodów i majątku.

24. WYBRANE PAŃSTWA ŚWIATA Określenie reguł funkcjonowania modeli gospodarki rynkowej na ich przykładzie.

25. Gospodarka Niemiec– rozwinięta społeczna gospodarka rynkowa, największa w Europie i czwarta na świecie (po USA, Chinach, Japonii). Jest największym rynkiem w Unii Europejskiej. Od czasów industrializacji Niemcy odgrywają ważną rolę w światowej ekonomii, jako innowator i beneficjent. Niemcy są drugim największym światowym eksporterem z 1,498 bln dolarów w 2008 roku i mają nadwyżkę handlową € 165 mld. Eksport stanowi ponad jedną trzecią produkcji krajowej. Niemcy posiadają w narodowym skarbcu 3,4 tys. ton złota.

26. DaimlerChrysler, Siemens, Porsche, Lufthansa, SAP – przedsiębiorstwa niemieckie cieszą się na arenie międzynarodowej świetną renomą. Są odpowiednikiem cenionego na całym świecie znaku jakości – „made in Germany”. Są symbolem innowacyjności, wysokiej jakości i przewagi technicznej. Trzeciej co do wielkości gospodarki na ziemi nie tworzą jednak tylko tzw. globalni gracze, ale także duża liczba przedsiębiorstw małej i średniej wielkości. To one są sercem gospodarki niemieckiej. Wszystkie bazują na dobrych warunkach ramowych istniejących w „kraju innowacji” i na doskonałych kwalifikacjach pracowników. Te atuty doceniają także zagraniczni inwestorzy zakładając tutaj swoje przedsiębiorstwa.

27. NIEMCY JAKO OŚRODEK GOSPODARCZY Niemcy należą do najbardziej rozwiniętych krajów przemysłowych na świecie, a ich gospodarka jest czwartą co do wielkości gospodarką po USA, Chinach i Japonii. Kraj liczy 82,5 mln mieszkańców i jest największym i najważniejszym rynkiem w Unii Europejskiej (UE). Wielkość produktu krajowego brutto (PKB) wytworzonego w 2004 r. wynosiła 2216 mld euro, co odpowiada 26856 euro na głowę mieszkańca. 

28. Podstawą tego wyniku jest przede wszystkim handel zagraniczny. Niemcy są największym na świecie eksporterem towarów. Wartość eksportu wynosi 734 mld euro (2004 r.) – jedną trzecią produktu narodowego brutto. Motorem handlu zagranicznego jest przede wszystkim przemysł, którego udział w eksporcie ogółem wynosi 84 proc. (2004 r.). Dlatego też gospodarka Niemiec, jak mało którego innego kraju, jest ukierunkowana globalnie.

29. Najważniejszymi ośrodkami gospodarczymi są Zagłębie Ruhry (region przemysłowy przeobrażający się w ośrodek zaawansowanych technologii i ośrodek usługowy), rejon Monachium i Stuttgartu (branża high-tech, przemysł samochodowy), Frankfurt nad Menem (finanse), Kolonia, Hamburg (port, budowa samolotu Airbus, media ) oraz Lipsk.

30. W skali międzynarodowej Niemcy mają bardzo wysoką stopę życiową. Przeciętne zarobki brutto pracowników fizycznych wynoszą 2500 euro, a pracowników umysłowych – 3400 euro. Kraj znany jest także ze swojej polityki stabilności cen – stopa wzrostu cen w 2004 r. wynosiła 1,7 proc.

31. Obecnie gospodarka niemiecka musi uporać się z problemami natury strukturalnej, przede wszystkim w dziedzinie systemów socjalnych oraz na rynku pracy. Poziom bezrobocia wynosił pod koniec 2005 r. w zachodniej części kraju 9,4 proc., a w pięciu wschodnioniemieckich krajach związkowych – 17 procent. Ponadto Niemcy muszą podołać olbrzymiemu obciążeniu finansowemu zjednoczenia, obejmującemu transfer świadczeń rzędu 80 mld. euro rocznie. Dlatego też osiągnięty w ubiegłych latach wzrost wyniósł zaledwie około jednego procenta.

32. NAJWAŻNIEJSZE SEKTORY GOSPODARKI Przemysł niemiecki, podobnie jak przemysł we wszystkich zachodnich krajach uprzemysłowionych, znajduje się od kilku lat w toku przemian strukturalnych. Ta gałąź gospodarki traci na znaczeniu, a jej miejsce w coraz większym stopniu zajmuje sektor usług. Jednak przemysł jest nadal najważniejszym filarem gospodarki niemieckiej, a w porównaniu z innymi krajami uprzemysłowionymi, jak np. Wielką Brytanią czy USA, ma szeroki zasięg społeczny – w zakładach przemysłowych zatrudnionych jest 8 mln pracowników. 

33. Najważniejsze gałęzie przemysłu to produkcja pojazdów drogowych (obroty w wys. 227 mld euro, 777 tys. zatrudnionych), branża elektrotechniczna (obroty w wys. 152 mld euro, 799 tys. zatrudnionych), budowa maszyn (obroty w wys. 142 mld euro, 868 tys. zatrudnionych) oraz przemysł chemiczny (obroty w wys. 113 mld euro, 429 tys. zatrudnionych). 

34. Kilka tradycyjnych branż przemysłowych, jak przemysł stalowy czy tekstylny, uległo w ubiegłych latach częściowo silnemu skurczeniu na skutek przemieszczenia się rynków zbytu oraz konkurencji ze strony krajów o niskich płacach. Inne, jak przemysł farmaceutyczny, w dużym stopniu zostały opanowane przez przedsiębiorstwa zagraniczne w drodze przejmowania lub fuzji.

35. Chociaż mniej zasobne, ale występują tu także złoża ropy naftowej, gazu ziemnego, rud cynku i ołowiu, żelaza, miedzi, soli kamiennej i potasowej.Najbardziej różnorodny jest przemysł przetwórczy. Najważniejszą rolę odgrywa przemysł metalowy i maszynowy, a także chemiczny. Bardzo dobrze rozwinięty jest także produkcja środków transportu, w której Niemcy zajmują 3 miejsce na świecie. 

36. Wysoko plasują się również w rankingu następujących dziedzin przemysłowych: 2 miejsce w browarnictwie oraz 5 miejsce w hutnictwie. Ważną rolę odgrywają także inne działy.Niemcy zajmują również 2 miejsce po USA w obrocie międzynarodowym. Mają dodatni bilans handlowy. Jednak w turystyce bilans ten jest ujemny. Jest to przede wszystkim wynikiem tego, iż znacznie więcej turystów wyjeżdża, niż przyjeżdża do Niemiec.

37. Fundament międzynarodowej konkurencyjności gospodarki niemieckiej stanowią jednak nie tylko wielkie przedsiębiorstwa, takie jak Siemens, ale dziesiątki tysięcy firm małej i średniej wielkości (do 500 zatrudnionych) działających w przemyśle przetwórczym, szczególnie w sektorze budowy maszyn, przemyśle poddostawczym, ale i w nowych, przyszłościowych dziedzinach (np. nano- i biotechnologia). Firmy te tworzą często tzw. klastry przemysłowe.

38. Sektor małych i średnich przedsiębiorstw zatrudnia bez porównania najwięcej pracobiorców – ponad 20 milionów. W branży budowy maszyn, która jest modelowym przykładem, większość przedsiębiorstw zatrudnia mniej niż 200 pracowników, chociaż wytwarzają one wyposażenie produkcyjne dla przemysłu o wyróżniającej się w skali światowej jakości. W tym segmencie rynku Niemcy są międzynarodowym liderem – ich udział w handlu światowym wynosi 19,3 proc.

39. ROLNICTWO: Rolnictwo  nie ma dużego znaczenia w gospodarce kraju. Niemcy są jednak największym na świecie producentem chmielu (30% światowej produkcji). Około 70% produkcji rolnej dostarcza hodowla zwierząt. Są to trzoda chlewna, bydło oraz drób. Ważną dziedziną jest również leśnictwo, związane z pozyskiwaniem drewna. Jednak duże zapotrzebowanie na ten surowiec, zmusza Niemców do importu z Skandynawii.

41. USA- STANY ZJEDNOCZONE Stany Zjednoczone są krajem wysoko rozwiniętym o największym produkcie krajowym brutto na świecie 6260 mld dol. (25% produktu świat., 1993), na 1 mieszkańca- 24 302 dolary. W r. 1994 Stany Zjednoczone zajmowały dopiero ósme miejsce na świecie pod względem PNB na mieszkańca mierzonego na podstawie oficjalnego kursu walut. Ten sam produkt mierzony jednak z uwzględnieniem realnej siły nabywczej walut (określonej przez porównanie kosztów nabycia koszyków dóbr w Stanach Zjednoczonych i innych krajach) plasuje Amerykę na pierwszym miejscu.

42. Dominującą pozycję w go­spodarce światowej S Z. utrzymują od końca XIX w. kiedy ich produkcja przemysłowa osiągnęła największą wartość, w latach 40-tych przemysłamerykański wytwarzał ok. 60% produkcji krajów kapitalistycznych w 50-tych ok.50%. Od lat 60-tych udział USA w produkcji światowej powoli maleje (w latach 70-tych wynosił ok 40%), zwiększa się natomiast – krajów EWG, a zwłaszcza dyna­micznie rozwijających się krajów azjatyckich, głównie Ja­ponii. Tempo wzrostu gospodarki  amerykańskiej. jest niewielkie. W okresie 1981-85 produkt krajo­wy brutto powiększał się o 2,6% rocznie, 1986-90 – o 2,8%; 1992 zaledwie o 2,3%; 1993 – 3,2%. Gospodarka amerykańska cha­rakteryzuje się wielką koncentracją kapitału i produkcji. Branżowe i ponadbranżowe koncer­ny wytwarzają ok. 70% produkcji przemysłowej w kraju, kontrolują handel wewnętrzny., rynek finanso­wy a zwłaszcza obrót papierami wartościowymi; są również głównymi eksporterami kapitału prywatnego.

43. Przedsiębiorstwa handlowe: Wali Mart Stonies (obroty ok. 61 mld dol i Seans Roebuck utrzymują sieć sprzedaży we wszystkich prawie stanach. W okresie po II wojnie świat. zwiększał się stale eksport kapitału amerykańskiego. Wartość bezpośrednich prywatnych inwestycji amerykańskich za granicą na pocz. lat 90. osiągnęła ponad 480 mld dol. i była największa ta krajach EWG (ok. 200 mld dol), Kanadzie (ok. 68 mld dol.) oraz krajach Ame­ryki Łac. Rosła również wartość inwestycji zagranicznych w Stanach Zjednoczonych (420 mld dol.), głównie zachodnioeuropejskich, japońskich., kanadyjskich, a od niedawna również koreańskich. Stany Zjednoczone posiadają największe w świecie zasoby zło­ta (ok. 262 mln uncji), duże rezerwy dewizowe (ok. 62 mld dol.) oraz zasoby pieniężne (1230 mld dol, 1993) zgromadzona w bankach komercyjnych (największe: Citicorp war­tość depozytów ok. 138 mld dol., Bank Ame­rica Corporation, Chasa Manhattan Conponation, Secunity Pacific, Chemical Banking) i federalnych (Federal Resenye System, obejmuje 12 banków federalnych). Dolar amerykański jest jedną z podsta­wowych walut międzynarodowych systemu monetarnego.

44. Największe koncerny amerykańskie są związane z przemysłem samochodowym (Genenal Mo­tors wartość Obrotów 133 mld dol., 1 miejsce w świecie 1992, Ford Motor – ok. 101 mld dol., Chrysler), paliwowym (Esaon – 103 mld dol., 3 miejsce w świecie, oraz Mobil, Texaco, Cheyron, Amoco), elektrycznym i elektronicznym (Genenal Electnic – 62 mld dol , IBM – ok. 65 mld dol.), chemicznym (Dow Che­mical, Du Pont) oraz spożywczym (Coda Cola -wartość obrotów ok. 59 mld dol., Philip Mon­nis – 50 mld), lotniczym (Boeing).

46. SZWECJA Szwecja jest wysoko rozwiniętym krajem przemysłowym; produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej wynosi 36,5 tys. dolarów USA (2007); średnie roczne tempo wzrostu PKB 1986–90 wyniosło 2,3%; pogorszenie koniunktury gospodarczej nastąpiło na początku lat 90. i trwało do 1993 (spadek PKB 1,1–2,2%); od 1994 stopniowy wzrost PKB (średnio rocznie 3,0%), 2007 — 2,6%; w 2005 przemysł i budownictwo wytworzyły 28,9% jego wartości, rolnictwo (z leśnictwem i rybołówstwem) — 1,4%, usługi — 69,8%; roczna inflacja jest bardzo mała — 1,7% (2007). Gospodarka Szwecji charakteryzuje się znacznym udziałem sektora państwowego, do którego w całości należy transport kolejowy i łączność, w znacznym stopniu górnictwo i energetyka oraz hutnictwo, przemysł zbrojeniowy, a ponadto cechuje ją duża koncentracja produkcji i kapitału w wielu spółkach, m.in.: Ericsson, Volvo, SAAB, Alfa Laval, przy silnych powiązaniach międzynarodowych.

47. PRZEMYSŁ Znaczną rolę w gospodarce Szwecji odgrywa eksploatacja bogactw naturalnych, zwłaszcza surowców miner., w tym wysokoprocentowych rud żelaza oraz lasów i  zasobnych w energię rzek; Szwecja jest największym w Europie producentem rud żelaza, które eksploatuje się w 2 regionach, w północnej części Norrlandu (gł. ośr.: Kiruna, Gällivare) oraz w okręgu Bergslagen w środkowym Svealandzie (gł. ośr.: Grängesberg, Borlänge); wydobywa się ponadto rudy miedzi, cynku, ołowiu, niklu, chromu, kobaltu, uranu, złoto, srebro. Energetyka jest wysoko rozwinięta; produkcja energii elektr. 133 mld kW·h (2003) — 14,8 tys. kW·h na 1 mieszk. (3. miejsce w świecie, po Norwegii i Kanadzie), po 46% wytwarzają elektrownie wodne (zlokalizowane gł. na rzekach Norrlandu, zwłaszcza na Lule, Skellefte, Ume, Ångerman i Indals) oraz elektrownie jądrowe, ok. 8% produkują elektrownie cieplne.

48. Główne gałęzie przemysłu przetwórczego — maszyn. i metal. (obrabiarki, maszyny górnicze i roln., łożyska toczne, broń i in. wyroby), mają największe ośr. produkcji w Sztokholmie, Eskilstunie, Βrebro, Karlskoga, Jönköping, Huskvarnie i Kirunie, samochodowy — w Göteborgu, Olöfstrom, Södertälje, Skövde, Tröllhättan, Köping i Kalmarze, lotn. — w Linköping i Trollhättan, stoczniowy — w Karlskronie, Uddevali, Göteborgu, Kalmarze, Malmö i Landskronie, elektrotechniczny i elektroniczny — w Vasterås, Ludvika, Sztokholmie, Karlskronie, Norrköping, Gävle i Hälsingborgu, hutnictwo żel. — w Sandviken, Hofors, Avesta, Fagersta, Borlänge, Oxelösund, Karlskoga, Trollhättan i Luleå, hutnictwo metali nieżel. — w Västerås, Sundsvall, Skellefteå, Finspång i Hälsingborgu, chem. — w Hälsingborgu, Trelleborgu, Göteborgu, Norrköping, Södertälje, Sztokholmie i Karlskoga, włók. i odzież. — w Borås, Βrebro, Halmstad, Uddevalli i in. ośr., gł. w Skanii.

49. Szwecja ma wysoko rozwinięty przemysł drzewny i celulozowo-papierniczy — w produkcji papieru i tektury na 1 mieszk. (1235 kg papieru i tektury) zajmuje 2. miejsce w świecie, po Finlandii; gł. ośr. produkcji w tej gałęzi są zlokalizowane u ujść rzek uchodzących do Zat. Botnickiej (Karlsborg, Piteå, Umeå, Husum, Kramfors, Bergeforsen, Sundsvall, Iggesund, Gävle, Skutskär) i jez. Wener (Grums, Skoghall) oraz w Borlänge nad rz. Dal i licznych mniejszych w południowej części kraju; pozostałe gałęzie przemysłu: spoż. (gł. na południu, zwłaszcza mleczarski i cukr.), porcelanowy, szklarski, materiałów budowlanych.

50. ROLNICTWO Rolnictwo zaspokaja potrzeby wewnętrzne Szwecji mimo niewielkiej powierzchni gruntów ornych i sadów, zajmujących 6,2% pow. kraju oraz użytków zielonych — 1,2% pow.; podstawą rolnictwa jest hodowla bydła (1,6 mln szt., 2004), gł. mlecznego (produkcja mleka od 1 krowy — 8,0 tys. kg) w południowej i środkowej Szwecji, trzody chlewnej na mięso (1,9 mln szt.), gł. na południu, owiec (450 tys.), gł. na Gotlandii i Olandii, oraz drobiu (7,4 mln); za kołem podbiegunowym hodowla reniferów (234 tys.). Uprawia się (gł. na południu): jęczmień, owies, pszenicę, buraki cukrowe, rzepak, żyto, ziemniaki; na południu także warzywnictwo i sadownictwo. Ważnym działem gospodarki jest nowocz. i racjonalne leśnictwo; lasy zajmują 66% pow. kraju; pozyskanie drewna, gł. w północnej i środkowej części kraju, wyniosło 67,3 hm3 (2,0% produkcji świat., 2003). Tradycyjnym zajęciem ludności w regionach nadmor. i nad jeziorami jest rybołówstwo (286,8 tys. t); na morzach Bałtyckim i Północnym poławia się gł. śledzia (66,8 tys. t, 2001); gł. porty rybackie: Göteborg, Kalmar, Visby.