OBRAZ ŻYCIA

1. OBRAZ ŻYCIA Dr n. med. Lucyna Kapka-Skrzypczak lkapka@wsiz.rzeszow.pl

2. CECHY ŻYCIA • Wszystkie organizmy żywe zbudowane są z podstawowych jednostek zwanych komórkami. • Każda nowa komórka może powstać tylko przez podział innej, komórki macierzystej. • Każda komórka jest pokryta błoną komórkową, która ją odsłania i oddziale od środowiska zewnętrznego. • Błona komórkowa reguluje przepływ materii między komórką i środowiskiem.

3. Organizmy żywe zbudowane są z komórek • Komórki zawierają specyficzne cząsteczki zawierające informację genetyczną. • U większości z nich informacja ta jest zakodowana w kwasie deoksyrybonukleinowym (DNA). • Innymi typowymi strukturami komórkowymi są organelle komórkowe.

4. W świecie żywym występują dwa podstawowe typy komórek • Prokariotyczne • Budują wyłącznie organizmy bakterii i mikroorganizmy zwane archeowcami. • Komórki prokariotyczne mają prostą budowę. Nie mają jądra ani innych arganelli otoczonych błonami. • Eukariotyczne • Wszystkie inne komórki zbudowane są z komórek eukariotycznych. • Typowe komórki eukariotyczne mieszczą różne objete błonami organelle, w tym jądro, zawierające DNA.

5. Organizmy rosną i rozwijają się • Wzrost biologiczny polega na zwiększaniu się rozmiarów komórek budujących organizm, na zwiększaniu się ich liczby bądź na obu tych procesach razem. • Rozwój obejmuje całość zmian, jakie zachodzą w ciągu życia organizmu.

6. Organizmy rosną i rozwijają się

7. Organizmy regulują swoje procesy metaboliczne • We wszystkich żywych organizmach zachodzą reakcje chemiczne i przemiany energetyczne niezbędne do odżywiania, wzrostu i odnawiania się komórek oraz przekształcania energii w formy biologicznie użyteczne. • Procesy metaboliczne zachodzą nieprzerwanie w każdym żywym organizmie i muszą być precyzyjnie regulowane w celu utrzymania homeostazy tj. odpowiedniej równowagi środowiska wewnętrznego.

8. Organizmy reagują na bodźce • Wszystkie organizmy żywe reagują na bodźce tj. na zmiany chemiczne lub fizyczne zachodzące w ich środowisku wewnętrznym lub zewnętrznym. • Bodźcami wywołującymi reakcje większości organizmów są zmiany barwy, natężenia lub kierunku padania promieni świetlnych, zmiany temperatury bądź dźwięków oraz chemicznego składu gleby, powietrza lub wody.

9. Organizmy reagują na bodźce

10. Organizmy rozmnażają się • Proste organizmy takie jak ameby rozmnażają się bezpłciowo, bez zapłodnienia – kiedy ameba osiąga odpowiednią wielkość dzieli się na 2 części, z których powstają 2 nowe ameby.

11. Organizmy rozmnażają się • Większość roślin i zwierząt rozmnaża się płciowo. Proces ten polega na łączeniu się podczas zapłodnienia 2 komórek – jajowej z plemnikiem. Nowy organizm rozwija się z zapłodnionej komórki jajowej.

12. Populacje ewoluują i przystosowują się do środowiska • Zdolność populacji do ewaluowania (zmieniania się w czasie) i adaptowania do środowiska umożliwia im trwanie w stale zmieniającym się świecie. • Adaptacje (przystosowania) są specyficznymi cechami zwiększającymi zdolność organizmu do przeżycia w określonych warunkach.

13. Populacje ewoluują i przystosowują się do środowiska

14. Organizmy mają kilka poziomów organizacji • Podstawowy w organizmie żywym jest poziom chemiczny, złożony z atomów i cząsteczek. • Atom jest najmniejszą jednostką pierwiastka chemicznego, zachowującą jego charakterystyczne właściwości. • Atomy połączone wiązaniami chemicznymi tworzą cząsteczki. • Na poziomie komórkowym wiele różnych atomów i cząsteczek powiązanych ze sobą tworzy komórkę.

15. Organizmy mają kilka poziomów organizacji • W toku ewolucji organizmów wielokomórkowych komórki połączyły się w tkanki. • Tkanki organizują się w struktury funkcjonalne wyższego rzędu, zwane narządami (u roślin organami). • U zwierząt za każdą grupę ważnych funkcji biologicznych są odpowiedzialne zespoły tkanek i narządów zwane układami. • Zespół ściśle współdziałających układów tworzy wielokomórkowy organizm.