INKUBACIJA NA JAJCA

1. INKUBACIJA NA JAJCA Prof.Dr.Metodija Dodovski Fakultet za veterinarna medicina - Skopje Katedra za Bolesti kaj `ivinata Demir Kapija 27 Januari, 2007 Prof. Metodija Dodovski

2. Faktori koi vlijaat na priplodnite jajca Genetski potencijal na roditelite Smestuvawe na jatoto Zdravjeto na jatoto Programata za vakcinacija Hrana i voda Odnos ma{ki i `enski Starost na jatoto • Te`ina na jajcata • Kvalitet na lu{pata na jajcata • Sobirawe na jajcata • Skladirawe na priplodnite jajca • Klasirawe i ~istewe na priplodni jajca • Dezinfekcija na jajcata Prof. Metodija Dodovski

3. Genetski potencijal na roditelite mnogu e biten roditelite treba da bidat vitalni, zdravi maksimalno iskoristuvawe na genetskiot potencijal Prof. Metodija Dodovski

4. Smestuvawe na jatata pretstavuva va`en faktor ovie ptici imaat razvieno specifi~ni karakteristiki kako anatomski taka i vo pogled na odnesuvaweto so cel da se prilagodat i da opstanat vo sredinata treba da im se odredi pove}e prostor za {etawe i tr~awe dvi`eweto e va`en faktor vo prevencijata na problemi so nozete Prof. Metodija Dodovski

5. ~esto provetruvawe na prostoriite da bidat suvi i dobro ventilirani dovolen prostor za hranewe i poewe prostor za nesewe na jajca da nema predmeti {to mo`e da gi goltnat ili klukaat Prof. Metodija Dodovski

6. Zdravjeto na jatoto i program za vakcinacija jajca za priplod samo od zdravi i vitalni roditeli pred sezona na nesewe da se izvr{i kontrola na salmonela, mikoplazmi, aspergiloza, paraziti i dr. vo kolku e potrebno da se izvr{i vakcinacija protiv wukastelska bolest Prof. Metodija Dodovski

7. Nikoga{ za vreme na neseweto ne treba da se vr{i vakcinacija Upotreba na priplodni jajca samo od zdravi rodilki, va`no poradi vertikalno prenesuvawe na poedini bolesti temperaturata i vla`nosta na vozduhot vo inkubatorot sozdavaat odli~ni uslovi za razmno`uvawe na mikroorganizmi nekoi hemoterapeutici i antibiotici mo`at {tetno da vlijaat vrz rezultatite na vedewe ako se davaat za vreme na neseweto Prof. Metodija Dodovski

8. Hrana i voda priplodnoto jato treba da se hrani pravilno so kvalitetna i zdravstveno ispravna hrana koja ke gi obezbeduva nivnite potrebi nepravilna ishrana i pojava na enteritis doveduva do smaluvawe na iskoristuvaweto na hranlivite materii a so toa slab kvalitet na priplodnite jajca pomalku izveduvawe i slabi ednodnevni noj~iwa Prof. Metodija Dodovski

9. poilkite i hranilkite treba redovno da se ~istat i dezinficiraat, da se spre~i stvarawe na gabi, muvli i razvivawe na mikroorganizmi mora da se obezbedi ~ista voda za piewe za dobra reprodukcija i dobar rezultat na vedewe Prof. Metodija Dodovski

10. Odnos ma{ki i `enski ma`jakot na nojot e poligamno `ivotno (1 ma{ko na 1 `ensko ili 1 ma{ko i 2 `enski) ili 1 ma{ko i 1 `ensko osnovno i pove}e drugi `enski formirawe na familii 1 ma{ko i 2 `enski do sega se poka`alo najdobro familijata ne smee da ima dva ma`jaka Prof. Metodija Dodovski

11. Starost i osobini na jatoto igra va`na uloga vo pogled na brojot i kvalitetot na priplodnite jajca prva sezona davaat 20 jajca vtoro 40 jajca posle treta sezona 40-100 jajca Prof. Metodija Dodovski

12. najdobri rezultati na izveduvawe se javuvaat vo sredinata na eksploatacijata na `enkite i ma`jacite postoi pozitivna korelacija pome|u probukcijata na jajca i vedeweto `enite se sposobni 40 godini za reprodukcija Prof. Metodija Dodovski

13. Golemina na jajceto • voop{to golemite i malite priplodni jajca ne se dobri za inkubirawe • pravata te`ina na priplodnite jajca se dvi`i od 1,5- 1,9 kg.

14. Kvalitet na lu{pata od jajceto • jajcata so tenka lu{pa, deformirani, valkani so nepravilna forma na lu{pata ne treba da se inkubiraat

15. Sobirawe na jajcata • sobiraweto na jajcata treba da se vr{i vnimatelno • sobiraweto na jajcata e zavisno od sezonata na nesewe klimatskite uslovi i mestoto na nesewe (gnezdoto) • vo momentot koga jajceto e sneseno ima temperatura od 38-40S kako i `enkata • posle neseweto temperaturata treba postepeno da se smaluva do 27S vo rok od 6 ~asa, na ovaa temperatura embrionalniot razvoj se usporuva • zna~i varirawe na temperaturata e katastofalno

16. Skladirawe na jajcata • prostorijata kade }e se ~uvaat jajcata treba da ima dva dela: • eden del za ~istewe, klasirawe i ambala`a • drug del za skladirawe i ~uvawe na priplodnite jajca (ovoj del treba da ima sistem za ladewe i zagrevawe i dobro da e izoliran)

17. [to e va`no pri ~uvawe na jajcata? • treba da se pravi razlika kolku dena gi ~uvame jajcata • posle sedum dena stepenot na pre`ivuvawe e pomal • ako jajcata se ~uvaat 2-3 dena optimalna temperatura e 20S • za vreme od 4-7 den temperaturata e 15-16S

18. ako se ~uvaat pove}e od sedum dena optimalnata temperatura treba da bide 12-13S • relativnata vlaga treba da e 70-80% • pri ~uvawe na jajcata gubeweto na vlaga treba da e minimalno

19. Klasirawe i ~istewe na priplodnite jajca • klasiraweto i ~isteweto se vr{i vo prostorijata za ~uvawe vo delot za ~istewe • kvalitetot i oblikot na jajceto se bitni faktori pri selektiraweto na priplodnite jajca • jajca nepogodni za inkubacija • vla`ni • napuknati • tenka lu{pa • gruba i neednakva lu{pa • reljefna lu{pa • dehidrirani jajca

20. jajca so nepravilna vozdu{ni komora • jajca so labava ili podvi`na vozdu{ni komora • jajca so pregolema vozdu{na komora • - jajca so primesi na krv i dr. • jajcata ne treba da se perat, bidej}i se o{tetuva proteinskata kutikula koja ja pokriva jajcevata lu{pa

21. Dezinfekcija na priplodnite jajca • Celta na dezinfekcijata e da gi uni{ti bakteriite, gabite i nekoi virusi koi se nao|aat na lu{pata od jajceto i da se spre~i nivnoto navleguvawe vo vnatre{nosta preku mnogubrojnite pori • Da se vr{i vo posebni prostorii kade temperaturata i vlagata mo`at da se kontroliraat • Dezinfekcija vo vlo{ki a ne vo kutii ili sadovi

22. Va`ni momenti pri inkubacijata i vedeweto na noj~iwata

23. Uspe{noto inkubirawe i vedewe zavisi od: A.Temperatura B.Vla`nost V.Ventilacija G.Vrtewe na jajcata

24. Temperatura • za vreme na inkubacijata od 38-39 den treba da bide 36.7S • za vreme na vedeweto treba da bide 36-36.5S • redovno da se proveruva • niski i visoki temperaturi vlijaat na vedeweto • prose~na temperatura za vreme na inkubacijata • promena na temperaturata vo prvata vtorata i tretata tretina (da se vidi dali vo istata tretina nastanala smrta)

25. Vla`nost • vo predvalilnikot neophodno e da se odr`uva relativnata vla`nost od 52-60% • vo valilnikot isto taka treba da se odr`uva relativna vla`nost 52-60%,no {tom 1/3 od lu{pata na priplodnite jajca e napuknata treba da se zgolemi vla`nosta na 70-80% • celokupnoto gubewe na te~nosti vo tekot na inkubacijata iznesuva 13-15%

26. Ventilacija • ventilacioniot sistem pravino da raboti da doveduva kislorod, a da izduvuva jaglerod dioksid, ramnomerno ja rasporeduva toplinata • % na SO2 vo valilnikot ne treba da premine 0.5%

27. Vrtewe na jajcata • vrtewe dva pati na den • vrtewe vo sprotivna nasoka • da se vrtat za polovina krug ne za 360 • za vreme na inkubacija vrtewe na sekoj saat • za vreme na inkubacija dali mehanizmot za vrtewe bil isklu~en i kolku vreme • nevrteweto na jajcata rezultira so namaluvawe na vedivosta za 50% • prekumerena vibracija na mehanizmot za vrtewe mo`e da dovede do rana embrionalna smrtnost kako rezultat na o{tetuvawe na krvnite i limfnite sadovi

28. Pri~ini za uginuvawe na embrionot • za vreme na inkubacijata postojat kriti~ni momenti vo koi embrionot mo`e da ugine i toa: me|u prvata, vtorata i tretata tretina • vo pove}e slu~ai pri~inite za uginuvawe se usloveni od: • gojnata sostojba na roditelskite parovi • od ~uvawe na priplodnite jajca pred nasaduvawe • dezinfekcija so formalinski parei pred inkubacijata i za vreme na prvite denovi od inkubacujata • nedovolno vrtewe • udari, potresi • temperatura • vla`nost • ventilacija • zagadenost

29. drugi pri~ini za uginuvawe na embrioni • vla`no pile • leplivo pile • zadu{uvawe vo lu{pa • predvremeno otvarawe na lu{pata • otstranuvawe na lu{pata od pileto

30. Infekcija so bakterii a. Dali vo tekot na inkubacijata jajceto mirisa? • takvoto jajce mora vedna{ da se otstrani od inkubatorot • dokolku ne ste sigurni vo mirisot premestetego vo rezerven inkubator b. Dali vo tekot na inkubacijata jajceto istekuva? • ako bakteriite se aktiviraat albumenot istekuva niz porite na lu{pata ,,Eksplodirawe na jajcata,, v. Dali jajceto go pregledal veterinar za da go odredi tipot na bakterijata/ • dodeka veterinar ne go pregleda jajceto ne smee da se otvara • primerok za ispituvawe-bris ne smee da se zeme od prethodno otvoreno jajce • rezultati od ispituvawata

31. Neplodnost • treba da ja odredi veterinar pri otvarewe na jajceto za ispituvawe(pri zemawe primerok-bris) • ako jajceto ima zvuci kako porcelan toga{ verojatno nema infekcija i toga{ mo`e da se otvori bez veterinar • pojavata na nekolku neplodni jajca uka`uva na potreba da se ispita dali mo`ebi postoi infekcija na reproduktivniot sistem na nesilkite

32. Higiena • dali inkubatorot bil dezinficiran pred sezonata na inkubacija • dali pri sekojdnevnoto rakuvawe so jajcata, ste koristele ~isti race ili rakavici (mo`e da se slu~i preminuvawe na bakteriite od race na jajce ili od jajce na jajce) • dali po lociraweto na inficirano jajce inkubatorot bil kompletno dezinficiran

33. dali jajcata od nesilka so infekcija na reproduktivniot sistem bile zaedno vo inkubator so jajca od druga nesilka,na toj na~in ja {irat infekcijata • dali inkubatorot i opremata redovno se ~istat i dezinficiraat

34. Lampirawe • igra va`na uloga vo odreduvaweto dali jajceto e oplodeno ili ne • so lampirawe na jajcata peti {esti den se dobiva slika dali jajcata se oplodeni ili ne • treba da se pravi razlika pome|u neoplodeni jajca i jajca vo koi e razvien embrion i uginat • lampiraweto na jajceto treba da se vr{i brzo ne treba da ostanat podolgo vreme nadvor od inkubator • neoplodenite jajca mo`e da se upotrebat za konzum

35. Pri~ini za uginuvawe na embrionot 1. Neoplodeni jajca - nedovolno parewe, poradi starost,nepravilen odnos - jajcata predolgo ~uvani ili ~uvani pod nesoodvetni uslovi - nedostatok na vitamini(A,B,C i E) - paraziti i zaboluvawe me|u roditelite vakcinacija

36. 2. Rano uginuvawe na embrionot • preniska ili previsoka temperatura vo inkubatorot • pogre{na dezinfekcija na jajcata (formalinski pori) • genetski faktori • nedovolno vrtewe • zaboluvawe me|u roditelite • nedovolna ventilacija • nedostatok na vitamini ili mikroelementi vo ishranata na roditelite

37. 3. Uginuvawe neposredno pred pukawe na lu{pata • nedovolno vrtewe • nepravilna temperatura i vla`nost • genetski faktori • jajcata se staveni so tesniot del svrteni nagore • vozdu{nata komora e vo pogre{na polo`ba

38. 4. Uginuvawe posle pukawe na lu{pata • preniska vla`nost • preniska ili previsoka temperatura vo eden kratok vremenski period

39. 5. Prerano izveduvawe • visoka temperatura vo inkubatorot 6.Prekasno izveduvawe • niska temperatura vo inkubatorot • jajcata se mnogu stari ili lo{o aklimatizirani pred nasaduvawe

40. 7. Neramnomerno izveduvawe • nepravilna distribucija na toplinata • jajcata od razli~ni roditeli i razli~na starost • golemi i mali jajca

41. 8. Noj~iwa ugu{eni vo jajceto "mrtvi vo lu{pa” • nedostatok na vitamini E i B • previsoka vla`nost vo predvalilnikot • previsoka vla`nost vo valilnikot pred da 1/3 od lu{pite se napuknati • ne~isti inkubatori, neredovno ~istewe • neplodni i mrtvi vo lu{pa treba da se najdat i otstranat

42. 9. Iskrvaruvawe na noj~iwata do smrt • ako mu se pomaga pred vreme da izleze od lu{pata 10.Naduvan papok • previsoka temperatura ,so mnogu varirawe • preniska vla`nost • pogre{na dezinfekcija za vreme na vedeweto 11.Papok lo{o zatvoren • nedovolno toplina

43. 12.Noj~iwa pokrieni so ostatoci od jajceto • preniska temperatura • prose~na vla`nost previsoka • ishrana na roditelite 13. Vedewe na noj~iwa so ekstremno slabi koski • nedostatok i disbalans na odnosot kalcium/fosfor • nedostatok na D vitamin

44. 14.Mali i slabi noj~iwa • mali jajca • preniska vla`nost • prekumerno zagravawe • ishrana na roditelite 15. Vedewe na noj~iwa so zgolemena glava, neprisustvo na o~i ili mali o~i • nedostatok na A vitamin

45. 16.Deformirawe noj~iwa • previsoka temperatura • preniska vla`nost • nedovolno vrtewe • dnoto na vlo{kata premnogu mazno

46. Rezultati na vedewe zavisat od: • postapkata so roditelite • manipulirawe, skladirawe i lampirawe na priplodnite jajca • stavawe vo vlo{kite • prevoz

47. Sugestii • posle transportot priplodnite jajca treba da se odmarat najmalce 18 ~asa • pred nasaduvawe jajcata treba da se aklimatiziraat na temperatura od +/- 25 S vo traewe od 6-12 ~asa • da ne se dezinficiraat so formalin od vtoriot do ~etvrtiot den na inkubacija • pri prefrluvawe ne smeat da bidat pove}e od 20 min nadvor od inkubatorot

48. neophodno e da se vodi ispravna evidencija za: • - poteklo • - broj na nasadeni • - % na oplodeni jajca • - % na izveduvawe • - dnevna evidencija za temperatura i vla`nost vo inkubatorite i vo valilnicite i prostorijata vo inkubatorskata stanica

50. BLAGODARAM NA VNIMANIETO